Sửa đổi Luật Đấu thầu: Tháo gỡ khó khăn, giám sát chặt chẽ, công khai, minh bạch

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách (TCNS) của Quốc hội Nguyễn Phú Cường, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) với 129 lượt ý kiến ĐBQH phát biểu. Đa số ý kiến ĐBQH tán thành về sự cần thiết ban hành Luật Đấu thầu (sửa đổi) và cơ bản nhất trí với nhiều nội dung của dự thảo Luật.

Về nội dung liên quan đến vấn đề vốn Nhà nước từ hoạt động tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập, ông  Nguyễn Phú Cường cho biết theo quy định của Luật Đầu tư công, nguồn vốn đầu tư từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công là vốn đầu tư công, do đó phải thực hiện đấu thầu và được thực hiện ổn định từ trước đến nay. Vì vậy, Thường trực Ủy ban TCNS thống nhất không quy định tách riêng phần thu từ hoạt động tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Về đối tượng điều chỉnh đối với vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Thường trực Ủy ban TCNS đề nghị tiếp thu ý kiến của ĐBQH và quy định đối tượng áp dụng đối với dự án đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp có hơn 50% vốn thuộc sở hữu của doanh nghiệp Nhà nước. Đồng thời đề nghị cân nhắc để tránh làm hạn chế tính chủ động của các doanh nghiệp, trường hợp cần thiết, chỉ quy định các công ty con của các DNNN có 100% vốn điều lệ của doanh nghiệp Nhà nước…

Liên quan đến vấn đề chỉ định thầu, tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực Ủy ban TCNS đã phối hợp các cơ quan rà soát, chỉnh lý Điều 23 dự thảo Luật mới theo hướng giảm một số trường hợp chỉ định thầu. Đồng thời, bổ sung luật hóa quy định đang được hướng dẫn tại Nghị định về hạn mức áp dụng chỉ định thầu tại Điểm k Khoản 1 của Điều 23 của dự thảo Luật.

Về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, theo ông Nguyễn Phú Cường, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban TCNS đề nghị phối hợp với ban soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu chỉnh lý, luật hóa tối đa quy định tại Quyết định số 17/2019 của Thủ tướng Chính phủ về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt theo hướng: Quy định rõ trường hợp đặc biệt đối với gói thầu mua sắm thông qua các tổ chức quốc tế; gói thầu mua sắm vaccine trong quá trình thử nghiệm, có yêu cầu đặc thù của nhà sản xuất về điều kiện mua, thanh toán, bảo lãnh…

Về mua thuốc, vật tư y tế, ông Nguyễn Phú Cường cho biết đây là nội dung được nhiều ĐBQH quan tâm, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn thời gian gần đây. Thường trực Ủy ban TCNS cũng rất chú trọng về nội dung này.

Dự thảo Luật cũng đã dành nhiều điều, khoản để quy định về vấn đề mua thuốc, trang thiết bị y tế. Trong đó, tại Điều 23 về chỉ định thầu quy định áp dụng chỉ định thầu đối với "Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, thuốc, hóa chất, phương tiện, trang thiết bị y tế, xây lắp phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh, cấp cứu người bệnh cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân"…

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh bày tỏ thống nhất với nhiều ý kiến của Thường trực Ủy ban TCNS. Theo đó, cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra đã tiếp thu nhiều ý kiến của các ĐBQH để hoàn thiện dự thảo Luật tương đối hoàn chỉnh.

Về vốn Nhà nước từ hoạt động tự chủ, ông Vũ Hồng Thanh đồng thuận với việc không tách phần thu từ các đơn vị sự nghiệp công, vì các đơn vị ngành y tế đang thực hiện tự chủ theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Đầu tư công.

Đề cập về vấn đề rà soát, thu hẹp các trường hợp chỉ định thầu tại Điều 23, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cơ bản nhất trí với phương án đã được tiếp thu, chỉnh lý; đã rà soát và thu hẹp phạm vi các trường hợp được chỉ định thầu và luật hoá một số quy định của Nghị định về hạn mức áp dụng chỉ định thầu, bổ sung thêm quy định giao Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định đối với một số trường hợp cần phải điều chỉnh hạn mức theo đề xuất của Chính phủ.

Tuy nhiên, để phù hợp với thực tiễn trong một số trường hợp đối với các dự án quan trọng quốc gia có những yếu tố đặc thù cần phải có những cái quy định chỉ định thầu khác Luật. Bên cạnh đó, trong một số Nghị quyết của Quốc hội cũng đã cho phép, do đó ông Hoàng Thanh Tùng đề nghị cân nhắc thêm trường hợp này. Có thể không đưa những quy định cụ thể về các trường hợp đã chỉ định thầu trong các dự án quan trọng quốc gia mà Quốc hội quyết định bởi còn tùy thuộc vào từng dự án. Do đó có thể cân nhắc, nghiên cứu bổ sung quy định mang tính nguyên tắc.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao quá trình tiếp thu, chỉnh lý của cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan soạn thảo, bày tỏ tán thành nhiều nội dung báo cáo đã nêu và các ý kiến thảo luận.

Chủ tịch Quốc hội cho biết dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) là nội dung quan trọng liên quan nhiều đến việc sử dụng vốn, tài sản Nhà nước, các thủ tục, cách thức, quy trình, cải cách thủ tục hành chính, minh bạch, công khai môi trường đầu tư kinh doanh, ngăn ngừa các hành vi tiêu cực, tham nhũng. Do đó, Chủ tịch Quốc hội cho ý kiến về các nội dung còn ý kiến khác nhau và một số nội dung còn cảm thấy băn khoăn..

Về phạm vi đối tượng áp dụng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng nên áp dụng cả đối với việc sử dụng vốn Nhà nước trong đầu tư, đối với các doanh nghiệp dưới 50% vốn điều lệ và kể cả những doanh nghiệp mà không có một đồng vốn Nhà nước nào vẫn phải áp dụng. Bởi vì việc sử dụng vốn Nhà nước với vốn Nhà nước tại đơn vị là 2 khái niệm khác nhau.

Trong đó, kể cả doanh nghiệp không có đồng vốn Nhà nước nào nhưng sử dụng vốn Nhà nước để đầu tư, do Nhà nước giao nhiệm vụ đầu tư thì phải đấu thầu. 

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ không sợ quy định này làm chậm quá trình mà làm minh bạch, công khai. Do đó, đề nghị thiết kế lại quy định này để đảm bảo khái quát; trong trường hợp vẫn giữ cách thức thiết kế theo phương pháp liệt kê thì nên viết cụ thể hơn, đồng thời bổ sung đối với các dự án đầu tư khác mà có sử dụng vốn Nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm cấu phần hóa chất trong việc mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế và mua sắm hàng dự trữ quốc gia. Quy định này có ý nghĩa rất quan trọng đối với ngành y tế.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo nghiên cứu thêm quy định ở Mục b Khoản 3 Điều 2 phạm vi điều chỉnh bao gồm cả dự án đầu tư thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật, quản lý ngành và lĩnh vực. Đây là nội dung hoàn toàn mới mà được bổ sung trong dự thảo Luật lần này. 

Chủ tịch Quốc hội bày tỏ băn khoăn quy định những trường hợp này lại áp dụng đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư và cho rằng nên chăng chỉ quy định đấu thầu phần Nhà nước đi mua sắm dịch vụ công mà không phải đấu thầu toàn bộ.

Thay mặt cơ quan soạn thảo, phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh mục đích dự án Luật phải giải quyết được những ách tắc hiện nay của pháp luật về đấu thầu, đảm bảo thuận lợi trong tổ chức triển khai, kiểm tra giám sát, tránh lãng phí, tham nhũng, đảm bảo công khai minh bạch.

Về việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có liên quan đến quyền sử dụng đất, Bộ trưởng bày tỏ nhất trí với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, theo đó cần tháo gỡ, phân định rõ ràng đấu thầu với đấu giá, Luật Đấu thầu cần quy định trình tự, quy trình rõ ràng trong việc tiến hành đấu thầu, không chồng chéo với các văn bản pháp luật có liên quan. 

Với các vấn đề còn lại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện dự thảo Luật đảm bảo chất lượng cao./.

Lê Sơn