Tạo động lực mới cho thương mại vùng biên Việt-Campuchia

Lợi thế vàng nhưng thiếu lực đẩy hạ tầng 

Diễn đàn do Bộ Công Thương phối hợp UBND tỉnh An Giang tổ chức thu hút sự tham dự của đại diện các bộ, ngành Trung ương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, lãnh đạo các tỉnh biên giới và nhiều hiệp hội, doanh nghiệp Việt Nam và Campuchia.

Theo Bộ Công Thương, tuyến biên giới dài hơn 1.100 km giữa hai nước đang tạo ra lợi thế đặc biệt cho thương mại song phương. Trong 9 tháng năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam-Campuchia đạt 5,9 tỷ USD, tăng 15,5%; riêng giao thương đường bộ đạt 5,83 tỷ USD, tăng 16,6%, điều này cho thấy vai trò ngày càng lớn của các cửa khẩu đường bộ. Việt Nam chủ yếu xuất khẩu dệt may, thép, thủy sản; trong khi Campuchia xuất khẩu cao su, hạt điều và nhiều nhóm nông sản có giá trị. 

Tỉnh An Giang sở hữu các cửa khẩu trọng điểm như Tịnh Biên, Khánh Bình, Hà Tiên tiếp tục là một trong những “điểm tựa” quan trọng của thương mại biên giới Việt Nam-Campuchia. Hệ sinh thái thương mại biên giới của tỉnh đang được mở rộng nhanh, tạo điều kiện cho lưu chuyển hàng hóa, vận tải và dịch vụ logistics.

Bà Vũ Thị Minh Ngọc, Trưởng phòng Hạ tầng thương mại (Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước), cho biết cùng với việc hoàn thiện hành lang pháp lý, An Giang đang nỗ lực rút ngắn thủ tục hành chính, nâng cấp hạ tầng cửa khẩu, số hóa quy trình quản lý và mở rộng hoạt động giao thương xuyên biên giới.

Tuy nhiên, thực tế phát triển thương mại biên giới Việt Nam-Campuchia vẫn gặp nhiều điểm nghẽn. “Nguồn vốn đầu tư còn hạn chế, hạ tầng chưa đồng bộ, chợ biên giới manh mún và thiếu trung tâm thương mại quy mô lớn”, bà Ngọc nhận định. Các vấn đề này làm giảm tốc độ tăng trưởng và hạn chế khả năng thu hút doanh nghiệp.

Ngoài ra, tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại qua biên giới tiếp tục diễn biến phức tạp. Đại diện lực lượng quản lý thị trường cho biết các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức, lợi dụng đường mòn, lối mở và chia nhỏ hàng hóa để né tránh kiểm soát. Do đó, nhiều đại biểu đề nghị các địa phương biên giới phải tăng cường phối hợp liên ngành, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ giám sát và nâng cao năng lực lực lượng kiểm tra, kiểm soát.

Đột phá logistics - mục tiêu 20 tỷ USD thương mại song phương

Để tháo gỡ điểm nghẽn, Bộ Công Thương đang triển khai Quyết định 2162 với mục tiêu nâng kim ngạch song phương Việt Nam-Campuchia lên 20 tỷ USD vào năm 2030. Từ nay đến 2027, Việt Nam đặt mục tiêu hoàn thiện hạ tầng cửa khẩu, đảm bảo 100% hệ thống kho bãi đáp ứng nhu cầu lưu trữ và 80% kho bãi cung cấp đủ dịch vụ logistics. Giai đoạn 2027-2030, các trung tâm logistics và kho ngoại quan tại Mộc Bài, Tịnh Biên, Hà Tiên sẽ được đầu tư đồng bộ; chợ biên giới được chuẩn hóa; mô hình cửa khẩu thông minh sẽ được triển khai để tăng tốc độ thông quan và giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Nhiều đại biểu đánh giá các cơ chế hợp tác như Hiệp định Thương mại biên giới 2024 và Bản thỏa thuận thúc đẩy thương mại 2025–2026 đang giúp các tỉnh như An Giang, Tây Ninh, Đồng Tháp đẩy nhanh quy hoạch trung tâm logistics, kho ngoại quan và chợ biên giới. Đây là bước đi quan trọng để kết nối chuỗi cung ứng xuyên biên giới, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng thị phần.

Các doanh nghiệp tham dự diễn đàn cũng nhấn mạnh vai trò của đào tạo nhân lực logistics, thương mại quốc tế và quản trị chuỗi cung ứng. Việc thiếu nhân lực chất lượng cao đang là một trong những nguyên nhân khiến chi phí logistics khu vực biên giới cao hơn mặt bằng chung. Nhiều doanh nghiệp đề nghị Nhà nước tiếp tục hỗ trợ đào tạo chuyên sâu, cung cấp thông tin thị trường, rút ngắn thủ tục hải quan và tăng cường phối hợp kiểm tra chuyên ngành để giảm thời gian thông quan.

Diễn đàn cũng tập trung thảo luận giải pháp phát triển dịch vụ logistics xuyên biên giới, nâng cấp tuyến vận tải đường bộ, đường thủy và cải thiện khả năng kết nối với các cảng trung chuyển của Campuchia. Một số ý kiến cho rằng cần tăng cường đầu tư vào các dịch vụ hỗ trợ xuất nhập khẩu như kiểm định chất lượng, truy xuất nguồn gốc và kho lạnh vốn là yếu tố quyết định đối với hàng nông sản.

Các chuyên gia và đại biểu thống nhất nhận định rằng nếu hệ thống hạ tầng thương mại biên giới được triển khai đồng bộ, Việt Nam-Campuchia sẽ sở hữu một trục giao thương năng động và bền vững hơn trong khu vực. Việc nâng cao chất lượng nhân lực, hoàn thiện hạ tầng cửa khẩu và thúc đẩy logistics sẽ không chỉ gia tăng kim ngạch xuất nhập khẩu mà còn tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh vùng biên trong dài hạn.

Lê Sơn