Tây bán cầu bước vào thời kỳ hòa dịu

Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ, kết thúc ngày 19/4, đã đem lại hy vọng về một giai đoạn mới trong quan hệ giữa Mỹ và Mỹ Latinh, mặc dù việc nhiều nguyên thủ quốc gia trong khu vực yêu cầu Mỹ dỡ bỏ bao vây, cấm vận chống Cuba đã cản trở việc thông qua Tuyên bố chung của hội nghị. Nguyên thủ nước chủ nhà đại diện cho tất cả các nước tham dự đã ký vào tuyên bố cuối cùng, sau khi những người tham gia hội nghị không thể đi tới một thỏa thuận chung, mặc dù có thể nói hội nghị đã có nhiều sự đồng thuận, kết quả của một bầu không khí mang tính xây dựng và thân thiện.

Các nhà lãnh đạo tham dự Hội nghị Thượng đỉnh

Hòa dịu thay cho đối đầu

Thủ tướng Trinidad và Tobago Patrick Manning cho biết tại lễ bế mạc rằng tuyên bố của hội nghị đã không được cả 34 nguyên thủ quốc gia tham dự thông qua. Nhưng đối với những người tham dự hội nghị, đây có thể coi là thời điểm đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên hòa dịu thay cho đối đầu, sau nhiều năm thiếu đối thoại hoặc có mối quan hệ không tốt với Mỹ. Tổng thống Mêxicô Felipe Calderón đánh giá rằng chưa bao giờ lại có sự gắn kết, cởi mở và thân ái như tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần này, tạo cơ sở cho những mối quan hệ tiếp theo. Theo ông Felipe Calderon, nguyên nhân khiến những người tham gia hội nghị không thể cùng ký tuyên bố cuối cùng đó là vấn đề liên quan tới cuộc bao vây, cấm vận chống Cuba, một trong hai quốc gia Mỹ Latinh không có mặt tại cuộc họp, bên cạnh những đề xuất quá sơ sài liên quan tới cuộc khủng hoảng tài chính thế giới hiện nay. Thậm chí các đại biểu cũng bất đồng về việc xác định quốc gia nào là quốc gia dân chủ trong văn bản của hội nghị. Tổng thống Panama Martín Torrijos cho rằng mặc dù tồn tại những bất đồng, nhưng tinh thần của hội nghị mang tính xây dựng, tôn trọng và có thể khẳng định hội nghị đã mở ra một trang mới trong quan hệ giữa các nước tại Tây Bán cầu.

Các nước Bolivia, Venezuela, Honduras và Nicaragua, thành viên của tổ chức “Sự lựa chọn Bôliva dành cho châu Mỹ” (ALBA), đã nhất trí không ký tuyên bố cuối cùng, nhằm thể hiện tình đoàn kết với Cuba, quốc gia đã bị loại khỏi Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS) và bị Mỹ bao vây, cấm vận từ năm 1962.

Cánh cửa đã mở cho một giai đoạn mới

Đây là lần đầu tiên, ông Barack Obama tham dự với tư cách Tổng thống Mỹ và đã có các cuộc gặp riêng với đại diện của Liên minh các nước Nam Mỹ (UNASUR), Hệ thống liên kết Trung Mỹ (SICA) và Cộng đồng Caribê (CARICOM). Tại các buổi gặp gỡ này, Tổng thống B. Obama đã cam kết sẵn sàng đối thoại trực tiếp với Cuba, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau. Phát biểu tại hội nghị, ông Obama đưa ra thông điệp sẵn sàng tiến hành một sự khởi đầu đối với Cuba và thừa nhận tại hội nghị rằng chính sách của Mỹ đối với Cuba trong suốt 50 năm qua đã không hề có hiệu quả. Ông Obama nhấn mạnh việc nhiều nguyên thủ quốc gia Mỹ Latinh đánh giá cao sự có mặt của hàng nghìn bác sĩ Cuba tại các nước trong khu vực đã khiến ông rất quan tâm, đồng thời cho rằng để giành sự ảnh hưởng tại khu vực, những trợ giúp y tế của La Habana hiệu quả hơn nhiều sức mạnh quân sự của Washington. Tuy nhiên, ông cũng cho biết chính sách của Washington đối với La Habana sẽ không thể thay đổi ngày một ngày hai. Với phương châm tôn trọng và lắng nghe các đối tác, thái độ của Tổng thống Obama đã làm cho bầu không khí hội nghị hòa dịu. Nguyên thủ các nước đều muốn chụp ảnh chung với tân Tổng thống Mỹ. Ông Obama cho biết, chính quyền của ông mong muốn cùng các nước châu Mỹ Latinh tiến hành một bước khởi đầu mới trong quan hệ và sẵn sàng nói chuyện với Cuba trên nhiều vấn đề, từ kinh tế đến nhân quyền.  

Những nhà lãnh đạo Mỹ Latinh đã làm cho ông Obama hiểu được rằng nhiệt kế đo mối quan hệ giữa Mỹ Latinh và Mỹ sẽ phụ thuộc vào tiến triển trong mối quan hệ giữa Washington và La Habana. Tổng thống Brazil Lula da Silva hối thúc Mỹ nên tiếp tục lộ trình bình thường hóa quan hệ với Cuba mà không cần chờ đợi sự đáp trả của phía Cuba. Theo ông, quyết định bãi bỏ mọi hạn chế trong việc gửi kiều hối cũng như số lần về thăm quê hương của kiều dân Cuba mới được Tổng thống Obama thông qua chỉ là sự khởi đầu của một hướng đi đúng đắn và khẳng định tất cả các nguyên thủ quốc gia tại khu vực Mỹ Latinh và Caribê đều mong muốn Mỹ dỡ bỏ bao vây, cấm vận chống Cuba, điều này đã được minh chứng qua phát biểu của các đại biểu tham dự Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần này. Tổng thống Peru Alan García cũng tuyên bố cuộc cấm vận của Mỹ chống Cuba giờ đây không còn ý nghĩa và không hề đem lại bất cứ kết quả nào

Lãnh đạo nhiều nước trong khu vực đánh giá thái độ của chính quyền Washington trong hồ sơ Cuba là tích cực. Một sự kiện rất đáng chú ý khác là thái độ cởi mở, lịch sự giữa Tổng thống Mỹ và Tổng thống Venezuela, Hugo Chavez, người đã đi đầu trong trào lưu bài Mỹ dưới thời ông George Bush.Trong cuộc gặp mặt thân mật với Tổng thống Mỹ B. Obama, Tổng thống Venezuela Hugo Chavez đã tặng ông B. Obama một cuốn sách và khẳng định Venezuela sẵn sàng thiết lập lại quan hệ song phương với Mỹ trên cơ sở những nguyên tắc mới. Ngay sau đó, Tổng thống Hugo Chavez đã bổ nhiệm đại sứ mới tại Mỹ.

Phát biểu với báo giới sau khi hội nghị kết thúc, Tổng thống Chavez nhận xét Hội nghị thượng đỉnh Châu Mỹ lần thứ Năm đã kết thúc hoàn toàn thắng lợi trong bầu không khí mới tại châu lục và đã mở cánh cửa cho một giai đoạn mới trong quan hệ giữa các nước châu Mỹ./.

Linh Đức