Tháo gỡ khó khăn vướng mắc, thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Bộ Tài chính cho biết, về điều kiện sắp xếp cơ sở nhà đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp: Theo Điều 4 Nghị định số 126/2017/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại điểm a khoản 2 Điều 1 Nghị định số 140/2020/NĐ-CP), điều kiện cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp là phải có phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc phạm vi sắp xếp lại, xử lý nhà, đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, theo đó, căn cứ phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, các DNNN lập phương án sử dụng đất tỉnh đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp để báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu gửi lấy ý kiến UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trước khi quyết định phê duyệt phương án sử dụng đất khi CPH.

Tuy nhiên, nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa chậm thời gian qua là do một số doanh nghiệp không chấp hành nghiêm túc quy định của pháp luật về sắp xếp (không thực hiện kê khai hoặc chậm kê khai, báo cáo, tổng hợp, lập phương án sắp xếp để báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt) mặc dù quy định về sắp xếp lại, xử lý nhà, đất đã thực hiện hơn 20 năm; một số địa phương chậm xử lý hoặc không có ý kiến khi Bộ Tài chính gửi xin ý kiến về phương án sắp xếp lại nên không phê duyệt được; nhiều doanh nghiệp đến sát thời điểm cổ phần hóa mới thực hiện kê khai, báo cáo để sắp xếp nhà, đất với khối lượng từ vài trăm đến vài nghìn cơ sở nhà, đất đóng trên địa bàn cả nước, dẫn tới việc sắp xếp nhà, đất không kịp hoàn thành trong thời gian ngắn làm ảnh hưởng tiến độ cổ phần hóa. Ngoài ra, nhà, đất của các doanh nghiệp quản lý không chặt chẽ dẫn đến tình trạng sử dụng chưa đúng quy định (bố trí nhà để ở, để trống...) còn diễn ra; chưa có hồ sơ pháp lý hoặc thất lạc, mất dẫn đến khó khăn trong công tác sắp xếp lại, xử lý.

Cùng với đó, tại Báo cáo giám sát, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề xuất cần "tách công tác sắp xếp lại, xử lý nhà, đất khỏi quy trình CPH DNNN vì rà soát hiện trạng nhà, đất là nhiệm vụ thường xuyên cả trước, trong và sau CPH của các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về đất đai để bảo đảm sử dụng đúng mục đích và hiệu quả sử dụng đất tránh hoang hóa, lãng phí chứ không phải chỉ để thực hiện công tác CPH, thoái vốn".

Do vậy, để đẩy nhanh tiến độ CPH, Bộ Tài chính đề xuất quy định theo hướng vẫn giữ nguyên quy định về điều kiện doanh nghiệp CPH phải có phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt tại Điều 4 Nghị định số 126/2017/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung tại điểm a khoản 2 Điều 1 Nghị định số 140/2020/NĐ-CP). Tuy nhiên, bổ sung một số trường hợp loại trừ, cụ thể như sau:

Đối với doanh nghiệp thuộc đối tượng sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công phải có phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc phạm vi sắp xếp lại, xử lý nhà, đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, trừ một số cơ sở nhà, đất (không bao gồm đối với những diện tích đất được giao để sử dụng vào mục đích xây dựng nhà để bán và xây dựng kết cấu hạ tầng để chuyển nhượng hoặc cho thuê) chưa hoàn thành việc sắp xếp lại, xử lý nhà đất thuộc một trong các trường hợp sau:

- Cơ sở nhà, đất có nguồn gốc hình thành, hồ sơ pháp lý không rõ ràng;

- Cơ sở nhà, đất có biến động phức tạp về lịch sử sử dụng (đổi tên, sáp nhập, chia tách, điều chuyển giữa các đơn vị);

- Cơ sở nhà, đất có hồ sơ bị thất lạc;

- Các trường hợp do nguyên nhân khách quan khác ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt;

Doanh nghiệp cổ phần hóa có trách nhiệm xác định cơ sở nhà, đất thuộc các trường hợp nêu trên và báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu, cơ quan được giao nhiệm vụ quyết định cổ phần hóa, đồng thời vẫn phải tiếp tục thực hiện phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật về đất đai. Doanh nghiệp cổ phần hóa phải thuyết minh, cung cấp thông tin cho các nhà đầu tư trong phương án cổ phần hóa, khi thực hiện bán đấu giá cổ phần doanh nghiệp lần đầu cho nhà đầu tư. Doanh nghiệp trong và sau quá trình cổ phần hóa có trách nhiệm tiếp tục thực hiện phương án sắp xếp, xử lý các cơ sở nhà, đất này theo quy định của pháp luật về quản lý sử dụng tài sản công và pháp luật về đất đai.

Đối với các công ty nông, lâm nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, ngoài phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất đối với diện tích đất phi nông nghiệp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công phải có phương án sử dụng đất đối với diện tích đất nông nghiệp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Nghị định số 118/2014/NĐ-CP ngày 17 tháng 12 năm 2014 của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế.

Tháo gỡ khó khăn cho quá trình cổ phần hóa 

Đánh giá tác động đối với đề xuất quy định nêu trên, Bộ Tài chính có ý kiến như sau:

Nghị định số 167/2017/NĐ-CP và Nghị định số 67/2021/NĐ-CP quy định cụ thể phạm vi, đối tượng phải thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà đất, trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương cũng như của doanh nghiệp cấp trên và doanh nghiệp trực tiếp quản lý, sử dụng nhà, đất trong việc thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất. Vì vậy, các trường hợp cơ sở nhà, đất của doanh nghiệp thuộc phạm vi, đối tượng áp dụng của Nghị định số 167/2017/NĐ-CP và Nghị định số 67/2021/NĐ-CP thì phải thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, đây là công tác thường xuyên, liên tục (trước, trong và sau quá trình cổ phần hóa DNNN) nhằm quản lý, sử dụng nhà, đất theo đúng quy định, đảm bảo sử dụng đúng mục đích, tránh lãng phí nguồn tài lực quốc gia, không phải chỉ phục vụ cho công tác CPH DNNN.

Việc quy định sửa đổi, bổ sung như trên tại dự thảo tháo gỡ khó khăn cho quá trình cổ phần hóa khi doanh nghiệp cổ phần hóa gặp khó khăn vướng mắc trong việc phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất, đồng thời quy định trách nhiệm phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất của cơ quan đại điện chủ sở hữu/HĐTV/Chủ tịch công ty vẫn phải hoàn thành theo pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và phải công bố thông tin rộng rãi đến nhà đầu tư khi bán cổ phần lần đầu ra công chúng đảm bảo công khai minh bạch rõ ràng. Do đó, việc quy định như trên đảm bảo doanh nghiệp cổ phần hóa thực hiện đúng, đầy đủ theo quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và pháp luật cổ phần hóa.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Khánh Linh