Thổ Nhĩ Kỳ siết phòng vệ thương mại: Cảnh báo rủi ro cho hàng xuất khẩu Việt Nam

Tháng 9/2025, Thổ Nhĩ Kỳ chính thức áp thuế chống bán phá giá đối với thép cán dày nhập khẩu từ Hàn Quốc, sau cuộc điều tra kéo dài một năm về hành vi bán phá giá trong giai đoạn từ tháng 1-12/2023. Động thái này phản ánh nỗ lực bảo vệ ngành thép nội địa trước cạnh tranh được đánh giá là không lành mạnh từ bên ngoài, đồng thời cho thấy sự chủ động của nước này trong việc thiết lập kỷ luật thị trường.

Theo Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), việc áp thuế lần này nằm trong bức tranh chung khi nhiều quốc gia tăng cường sử dụng các công cụ phòng vệ để bảo vệ sản xuất trong nước trước áp lực từ các đối thủ có chi phí thấp. Với vị thế một trong những nhà sản xuất thép lớn trong khu vực, Thổ Nhĩ Kỳ hướng tới duy trì ổn định ngành công nghiệp nội địa, đồng thời khẳng định nguyên tắc công bằng trong thương mại quốc tế.

Cùng với đó, thị trường này gần đây tiếp tục áp dụng biện pháp tự vệ đối với sản phẩm hóa chất Ethyl Acetate (axetat etyl) nhập khẩu. Việt Nam không được loại trừ khỏi phạm vi áp dụng, do kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này từ Việt Nam vào Thổ Nhĩ Kỳ được đánh giá là đáng kể.

Thống kê của Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho thấy, đến nay đã có 26 vụ việc phòng vệ thương mại do Thổ Nhĩ Kỳ áp dụng với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Con số này cho thấy mức độ rủi ro không nhỏ khi doanh nghiệp Việt đẩy mạnh tiếp cận thị trường Thổ Nhĩ Kỳ. Bản chất là công cụ hợp pháp, các biện pháp phòng vệ thương mại có nhiều ưu thế so với thuế quan thông thường: Mức thuế có thể cao, thời hạn kéo dài, phạm vi áp dụng cụ thể và linh hoạt trong rà soát, điều chỉnh. Việc hàng hóa Việt Nam thường xuyên đối diện điều tra không phải điều bất thường trong bối cảnh thương mại toàn cầu hiện nay, nhưng cũng đồng nghĩa doanh nghiệp phải chuẩn bị tốt hơn để không rơi vào thế bị động.

Với quy mô kinh tế lớn, thị trường sôi động và dân số gần 84 triệu người, Thổ Nhĩ Kỳ là điểm đến giàu triển vọng cho hàng hóa Việt Nam. Không chỉ là thị trường tiêu dùng hấp dẫn, quốc gia này còn là cửa ngõ quan trọng vào Trung Đông và điểm trung chuyển chiến lược sang Liên minh châu Âu (EU). Nhờ đó, nhiều nhóm hàng chủ lực của Việt Nam như gạo, sữa và sản phẩm sữa, hạt tiêu, gỗ, cao su, chè, sợi, vải, hàng may mặc, giày dép, điện tử… có cơ hội thâm nhập và tăng trưởng.

Xây dựng chiến lược xuất khẩu phù hợp

Để giảm thiểu rủi ro phòng vệ thương mại, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị doanh nghiệp thường xuyên theo dõi cảnh báo sớm từ cơ quan chức năng và kịp thời chia sẻ thông tin với hiệp hội ngành hàng, các đơn vị liên quan. Đây là bước quan trọng giúp chuẩn bị phương án ứng phó ngay từ khi có dấu hiệu khởi phát vụ việc.

Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu pháp luật và thực tiễn điều tra phòng vệ thương mại của thị trường nhập khẩu, qua đó xây dựng chiến lược xuất khẩu phù hợp theo từng giai đoạn. Việc thiết lập kênh thông tin trực tiếp với đối tác nhập khẩu và hiệp hội ngành hàng là cần thiết để xử lý kịp thời các tình huống phát sinh.

Một định hướng quan trọng nữa là nâng cao năng lực cạnh tranh bằng chất lượng, thay vì chủ yếu cạnh tranh về giá, giúp hạn chế nguy cơ bị cáo buộc bán phá giá, đồng thời gia tăng giá trị sản phẩm. Sử dụng nguyên liệu trong nước hoặc từ nguồn không bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại cũng là giải pháp cần thiết nhằm nâng tỉ lệ giá trị gia tăng tại Việt Nam và giảm nguy cơ bị điều tra.

Trước khi ký hợp đồng với đối tác, doanh nghiệp nên đánh giá kỹ rủi ro liên quan đến khả năng bị điều tra lẩn tránh biện pháp phòng vệ. Nếu phát sinh vụ việc, cần xây dựng chiến lược xử lý thống nhất, xuyên suốt; bố trí nguồn lực phù hợp; cân nhắc thuê luật sư để bảo đảm quyền lợi hợp pháp. Đồng thời, trong suốt quá trình tham gia vụ việc, doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ với hiệp hội ngành hàng và cơ quan quản lý nhà nước để nâng hiệu quả ứng phó, hạn chế tối đa thiệt hại và duy trì hiện diện bền vững tại thị trường Thổ Nhĩ Kỳ.

Anh Thơ