Thủ tướng nêu các định hướng lớn, đột phá để nâng tầm Đại học Quốc gia Hà Nội

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: Cần nâng tầm ĐHQGHN trong giai đoạn mới khi cả nước triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; có cơ chế giải phóng tối đa nguồn lực con người rất lớn để đội ngũ cán bộ phát huy, cống hiến nhiều hơn nữa. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Sáng 28/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính làm việc với Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) về tình hình hoạt động, thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn thời gian qua và những định hướng lớn trong thời gian tới, giải quyết các khó khăn, vướng mắc, xác định các nhiệm vụ đột phá để Đại học Quốc gia Hà Nội phát triển xứng tầm.

Cùng dự cuộc làm việc có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn, GS.TS Lê Quân, Giám đốc ĐHQGHN.

Sự nỗ lực, cố gắng vượt bậc, khẳng định chủ trương đúng đắn

Theo báo cáo của ĐHQGHN và các ý kiến tại cuộc làm việc, sau 28 năm phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao, ĐHQGHN đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Trong đó, giai đoạn 2001-2013 là thời kỳ phát triển vượt bậc. Từ chỗ chưa có tên trong bất cứ bảng xếp hạng nào, năm 2013, ĐHQGHN nằm trong tốp 3% đại học tốt nhất thế giới và top 250 đại học hàng đầu châu Á, một số lĩnh vực vào tốp 100 châu Á.

Giai đoạn từ năm 2014 đến nay, ĐHQGHN đã có bước phát triển rõ nét, khẳng định uy tín học thuật nổi trội ở trong nước và quốc tế. Số bài báo quốc tế trong hệ thống ISOSCOPUS năm 2020 là 1.100 bài, tăng 2,8 lần so với năm 2013 (200 bài); các chỉ số quốc tế hóa tại thời điểm năm 2020 so với năm 2013 tăng từ 2 đến 5 lần. Xếp hạng đại học của ĐHQGHN tăng mạnh trên bảng xếp hạng quốc tế, 3 năm liên tục (2019-2021) nằm trong nhóm 801-1.000 thế giới. Xếp hạng quốc tế trên một số lĩnh vực của ĐHQGHN có sự gia tăng đáng kể, một số lĩnh vực nằm trong nhóm 500 thế giới.

“Trong bối cảnh các nguồn lực đầu tư còn hạn hẹp, ở mức rất thấp so với yêu cầu để xây dựng một đại học tầm cỡ khu vực và quốc tế, thì việc ĐHQGHN có tên và liên tục thăng tiến trong bảng xếp hạng đại học khu vực và quốc tế là sự nỗ lực, cố gắng vượt bậc. Điều này đã chứng minh việc thành lập các đại học quốc gia là chủ trương có tầm chiến lược và nhất quán của Đảng, Nhà nước, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục đại học thế giới. Sự khác biệt và hiệu quả từ mô hình tổ chức ĐHQGHN mang lại những thành tích xuất sắc trong tiên phong đổi mới sáng tạo, các sản phẩm đào tạo, khoa học và công nghệ độc đáo chỉ các đại học đa ngành, đa lĩnh vực mới thực hiện được”, GS. Lê Quân, Giám đốc ĐHQGHN khẳng định.

Theo Giám đốc ĐHQGHN Lê Quân, “từ khóa” cốt lõi trong định hướng phát triển thời gian tới của ĐHQGHN là “chất lượng cao”. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Theo Giám đốc ĐHQGHN Lê Quân, “từ khóa” cốt lõi trong định hướng phát triển thời gian tới của ĐHQGHN là “chất lượng cao”. Theo đó, về đào tạo, ĐHQGHN sẽ ưu tiên đầu tư mạnh cho các ngành đào tạo khoa học cơ bản truyền thống để đào tạo và phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ, đổi mới các chương trình đào tạo tài năng theo dạng thức mới, phương thức mới…

Về nghiên cứu khoa học và công nghệ, đẩy mạnh nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn và khoa học giáo dục; tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận; tư vấn chính sách cho Đảng, Nhà nước. Tăng cường hoạt động nghiên cứu trong một số lĩnh vực khoa học tự nhiên mà ĐHQGHN có lợi thế thông qua các chương trình nghiên cứu cơ bản. Nghiên cứu, xây dựng luận chứng khoa học để nắm vững quy luật, điều kiện tự nhiên góp phần giải quyết những vấn đề trọng yếu trước mắt và lâu dài của đất nước. Đẩy mạnh triển khai các hướng nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ mới, công nghệ ưu tiên có khả năng ứng dụng cao, mà ĐHQGHN có lợi thế…

Cùng với đó, chủ động tham gia mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu. Tăng cường hợp tác với các đối tác, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn trong nước và nước ngoài, ưu tiên các đối tác Nhật Bản để phát triển các dự án, chương trình nghiên cứu quốc tế lớn, xuyên quốc gia; hợp tác triển khai nghiên cứu, chuyển giao và thương mại hóa sản phẩm khoa học và công nghệ.

Bên cạnh những thuận lợi, quá trình triển khai thực hiện sứ mệnh, mục tiêu mà Đảng, Nhà nước giao phó cho ĐHQGHN vẫn còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. ĐHQGHN kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định về đại học quốc gia và quy chế tổ chức, hoạt động của đại học quốc gia theo hướng trao quyền tự chủ cao hơn. ĐHQGHN cũng kiến nghị một số nội dung cụ thể liên quan tới vị trí pháp lý, công tác đào tạo, nghiên cứu, tài chính, tổ chức, cán bộ, đầu tư… và dự án xây dựng ĐHQGHN tại Hòa Lạc.

Giải phóng tối đa nguồn lực con người

Sau khi lắng nghe các ý kiến, phát biểu kết luận buổi làm việc, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao, cơ bản đồng tình với các báo cáo, ý kiến, đề xuất tại cuộc làm việc và nhấn mạnh thêm một số nội dung.

Thủ tướng nêu rõ một số kết quả, thành tựu ấn tượng mà ĐHQGHN cần phát huy tích cực hơn nữa trong thời gian tới. Trên cơ sở kế thừa, ổn định, đổi mới và phát triển, ĐHQGHN đã có đội ngũ cán bộ, các nhà khoa học với tiềm năng rất lớn; có truyền thống lịch sử vẻ vang, đáng tự hào với nhiều nhà lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và các cơ quan trong hệ thống chính trị từng học tập, rèn luyện tại đây. ĐHQGHN cũng nhận được tình cảm, sự tin cậy, ngưỡng mộ của nhân dân; sự ghi nhận trong các bảng đánh giá, xếp hạng quốc tế; sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, như việc dành khu đất hơn 1.000 ha để xây dựng ĐHQGHN tại Hòa Lạc.

Bên cạnh đó, hoạt động của ĐHQGHN còn có những hạn chế, bất cập như chưa có nhiều nhà khoa học nổi tiếng khu vực và thế giới. Việc nghiên cứu ứng dụng cho quản lý, sản xuất, kinh doanh, phục vụ các nhiệm vụ quan trọng của Đảng, Nhà nước, nhân dân, hoạt động tư vấn chính sách còn hạn chế. Cơ sở vật chất còn khó khăn, việc đầu tư xây dựng dự án ĐHQGHN tại Hòa Lạc còn vướng mắc, chưa tập trung hoàn thành dứt điểm. 

Chỉ ra những nguyên nhân của tồn tại, bất cập này, Thủ tướng nêu rõ, việc lãnh đạo, chỉ đạo phải quyết liệt, sát sao, mạnh mẽ hơn, có trọng tâm trọng điểm với tư duy đổi mới và tầm nhìn chiến lược. Những quy định vướng mắc, một số cơ chế chính sách không phù hợp chậm được sửa đổi trong khi thực tiễn diễn biến rất nhanh. Đầu tư cơ sở vật chất chưa đạt tiến độ, chưa theo kịp sự vươn lên về chuyên môn. Yêu cầu chung đặt ra trong hoạt động của ĐHQGHN là phải mạnh mẽ, quyết liệt hơn, xứng đáng là đầu tầu trong hệ thống các trường đại học. 

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: Yêu cầu chung đặt ra trong hoạt động của ĐHQGHN là phải mạnh mẽ, quyết liệt hơn, xứng đáng là đầu tầu trong hệ thống các trường đại học. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Cơ bản nhất trí với các phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới được ĐHQGHN báo cáo và các đại biểu đóng góp ý kiến tại cuộc hop, Thủ tướng bổ sung, nhấn mạnh thêm một số nội dung.

Thứ nhất, cần nâng tầm ĐHQGHN trong giai đoạn mới khi cả nước triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; có cơ chế giải phóng tối đa nguồn lực con người rất lớn để đội ngũ cán bộ phát huy, cống hiến nhiều hơn nữa; xử lý hài hòa, hợp lý, hiệu quả mối quan hệ giữa Nhà nước, xã hội và thị trường, tăng cường hợp tác công tư.

Thứ hai, tập trung cụ thể hóa, thể chế hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết 29 của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết 20 về phát triển khoa học và công nghệ, nghị quyết đại hội Đảng bộ ĐHQGHN. Về tổ chức, bộ máy, biên chế, cơ chế tự chủ, công tác xây dựng Đảng và đội ngũ cán bộ, cần bám sát và cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng về các vấn đề này và Luật Giáo dục đại học. Thủ tướng yêu cầu xây dựng các chương trình, dự án, kế hoạch, quy hoạch, cơ chế chính sách, tập trung lãnh đạo chỉ đạo, bố trí nguồn lực, có mục tiêu cụ thể cho từng năm và trong 5 năm tới để nâng tầm ĐHQGHN.

Thứ ba, tập trung khắc phục bằng được những bất cập, hạn chế, yếu kém, bảo đảm bộ máy vận hành trơn tru, thông suốt, hiệu quả hơn, nhất là trong đào tạo, nghiên cứu và thực hiện sứ mệnh; khắc phục bằng được việc đầu tư dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm, thiếu dứt điểm khi nguồn lực có hạn.

Thứ tư, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài theo Nghị quyết của Đảng, phục vụ đắc lực, hiệu quả cho 3 khâu đột phá chiến lược.

Thứ năm, vấn đề đào tạo là một trụ cột của ĐHQGHN. Thủ tướng đặc biệt lưu ý cần quan tâm tới vấn đề sinh viên, giáo viên, nhà trường, xác định người học là trung tâm, nhà trường là nền tảng, giáo viên là động lực. Tập trung đào tạo nhân lực trong các môn khoa học cơ bản – đây là một lĩnh vực truyền thống của nhà trường; đào tạo nhân lực cho ĐHQGHN và các đại học khác. Tăng cường liên kết, liên doanh với các địa phương, doanh nghiệp, tổ chức… để đào tạo nguồn nhân lực không chỉ đạt đẳng cấp quốc gia mà còn quốc tế, chú trọng đào tạo ngoại ngữ và tin học trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Đổi mới công tác tuyển sinh, tập trung kiểm soát đầu ra. Tiếp thu các công nghệ đào tạo tiên tiến.

Thứ sáu, công tác nghiên cứu cần chú trọng tổng kết thực tiễn, phục vụ các chương trình lớn của quốc gia, các vấn đề thực tiễn đặt ra trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Thủ tướng gợi mở một số vấn đề nghiên cứu như chủ quyền lãnh thổ quốc gia; xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa; tư vấn chính sách về đổi mới sáng tạo, cách mạng công nghiệp lần thứ 4; xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; đặc điểm văn hóa vùng miền; chính sách, giải pháp phòng chống dịch, khôi phục và phát triển kinh tế; vấn đề cạn kiệt tài nguyên, già hóa dân số, biến đổi khí hậu, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo; chuyển đổi số; công nghệ sau thu hoạch, xây dựng thương hiệu nông sản…

Thứ bảy, về tự chủ đại học, vị thế, vai trò của ĐHQGHN, Thủ tướng yêu cầu tổng kết thực tiễn triển khai mô hình ĐHQGHN từ năm 1993 tới nay, bám sát đường lối, chủ trương của Đảng, căn cứ các quy định của pháp luật và tình hình thực tiễn để đề xuất cụ thể với các cấp có thẩm quyền. Tinh thần chung là tăng thẩm quyền, tăng phân cấp, tăng tự chủ, linh hoạt, tăng đầu tư để lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư.

Nhiệm vụ quan trọng được Thủ tướng lưu ý là cần tập trung thực hiện dứt điểm dự án xây dựng ĐHQGHN tại Hòa Lạc với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả với tư duy, cách làm mới. Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu triển khai dự án theo hướng khu đô thị đại học quốc gia, việc xây dựng có thể phân kỳ nhưng quy hoạch phải có tầm nhìn dài hạn. Thủ tướng gợi ý mô hình “5 trong 1” trong khu đô thị đại học này: Trung tâm đào tạo tài năng; trung tâm nghiên cứu chuyển giao công nghệ hiện đại; trung tâm đổi mới sáng tạo ngang tầm quốc gia và quốc tế; đô thị đại học thông minh, hiện đại; trung tâm thử nghiệm hợp tác công tư và đào tạo nghiên cứu.

Hà Văn