Thủ tướng: Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia phải trở thành nơi 'hội tụ trí tuệ, lan toả lợi ích'

Cùng đi có Đại tướng Phan Văn Giang, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương và thành phố Hà Nội.

Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia Việt Nam là đơn vị trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, được Thủ tướng Chính phủ thành lập tại Quyết định số 1269/QĐ-TTg ngày 02/10/2019 với chức năng hỗ trợ và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học và công nghệ.

Trung tâm được xây dựng với mô hình, thông lệ tiên tiến nhất, phù hợp với bối cảnh Việt Nam, có các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, cạnh tranh so với khu vực và quốc tế. Theo kế hoạch đã đề ra, Trung tâm dự kiến sẽ có trụ sở tại Hà Nội và cơ sở hoạt động tại Hòa Lạc. Cùng với đó, vốn đầu tư xây dựng Trung tâm sẽ được huy động đóng góp từ doanh nghiệp trong và ngoài nước dưới các hình thức đa dạng, thích hợp và thông qua xã hội hóa đầu tư; không sử dụng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước.

Hình thành và phát triển Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao, sau hơn 3 năm đi vào hoạt động, Trung tâm đã đạt được một số kết quả đáng kể. 

Thứ nhất, Trung tâm đã cơ bản hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với 3 trụ cột chính: Nhà nước - Viện, Trường - Doanh nghiệp và các chủ thể liên quan bao gồm các trung tâm hỗ trợ, ươm tạo, đổi mới sáng tạo; các mạng lưới chuyên gia, trí thức, cố vấn; các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính. Những đối tác lớn và quan trọng của Trung tâm như các tập đoàn công nghệ Google, Meta, Amazon, Siemens, Hitachi, Viettel, FPT, CMC; các viện nghiên cứu, trường đại học lớn trong nước, quốc tế; các trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo tại các nước như Station F (Pháp), Brainport (Hà Lan), IMEC, Hub.brussels (Bỉ), Adlershof (Đức),... cùng gần 200 quỹ đầu tư trong nước và quốc tế đã tham gia hệ sinh thái.

Trung tâm cũng đã hình thành và phát triển Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam với gần 1.600 chuyên gia, trí thức người Việt đang làm việc tại các tập đoàn công nghệ, các viện-trường hàng đầu trên thế giới. Mạng lưới hiện nay đã phát triển 8 mạng lưới thành phần tại Đức, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), châu Âu và 2 mạng lưới tại Mỹ. Đây là nguồn lực trí thức rất lớn, sẵn sàng tham gia, đóng góp vào các hoạt động, dự án công nghệ, đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Thứ hai, Trung tâm đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, bao gồm các hỗ trợ về cơ sở vật chất, hỗ trợ ươm tạo, nâng cao năng lực, hỗ trợ về tiếp cận vốn, hỗ trợ về cố vấn, tư vấn các giải pháp. Một số chương trình tiêu biểu gồm: Phối hợp Quỹ đầu tư ADB Ventures hỗ trợ tài chính và đầu tư trực tiếp cho các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; phối hợp Google tập huấn cho các startups; phối hợp tổ chức chương trình VietChallenge tại Hoa Kỳ lựa chọn startup Việt tiềm năng để kết nối đầu tư; tổ chức các chương trình trao đổi startups; các chương trình, hội thảo tư vấn, cố vấn khởi nghiệp sáng tạo trong nhiều lĩnh vực.

Thứ ba, Trung tâm đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ, nâng cao năng lực về đổi mới sáng tạo tại các viện-trường, địa phương, phối hợp liên kết các đại học quốc tế lớn cung cấp các khóa đào tạo về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, thương mại hóa nghiên cứu công nghệ; phối hợp đối tác Google tổ chức Chương trình Nhân tài số với hàng chục nghìn sinh viên Việt Nam tham gia; phối hợp USAID triển khai các hoạt động phát triển nguồn nhân lực, phối hợp Tổ chức STEAM for Vietnam tổ chức đào tạo hơn 20.000 học sinh tiểu học, trung học cơ sở về lập trình máy tính và STEM, tổ chức cuộc thi Robotics cho sinh viên; xây dựng hệ thống quản trị đào tạo trực tuyến.

Với những kết quả như trên, Trung tâm đã từng bước khẳng định vai trò, vị thế tiên phong để hình thành hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia: Thứ nhất, trở thành hạt nhân liên kết, thúc đẩy sự phát triển đầy đủ của các thành tố hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước; thứ hai, trở thành đầu mối quốc gia về kết nối các hoạt động đổi mới sáng tạo với nhiều đối tác lớn trên thế giới; thứ ba, trở thành đơn vị tiên phong nghiên cứu, đề xuất các cơ chế hợp tác, các mô hình ươm tạo, hỗ trợ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.

Cần hội tụ trí tuệ trên khắp thế giới

Sau khi đi thăm cơ sở vật chất, các hoạt động và các sản phẩm đổi mới sáng tạo tại Trung tâm, Thủ tướng Chính phủ có buổi làm việc với cán bộ, nhân viên Trung tâm.

Đại diện Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia và các đối tác đã chia sẻ về sự cần thiết, cơ hội và khả năng hợp tác và ý nghĩa to lớn từ đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, các đại biểu đề nghị có cơ chế chính sách để thu hút, tập hợp nguồn nhân lực chất lượng cao, không chỉ là người Việt Nam ở nước ngoài mà nhân lực chất lượng cao của thế giới làm việc cho Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, Bộ không đi làm công nghệ cao, mà theo cách tiếp cận khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo tác động thế nào đến kinh tế đất nước, và nền kinh tế đất nước tận dụng cơ hội này như thế nào? Từ đó, hướng đi chủ yếu là tạo hệ sinh thái hỗ trợ các thực thể liên quan đổi mới sáng tạo. Đây là trung tâm của quốc gia nhưng cần chung tay của các bộ, ngành ủng hộ về thể chế, chính sách.

Mô hình này có sự tham gia của các viện, trường, nguồn lực từ nhân tài nước ngoài là những người Việt Nam được đào tạo rất bài bản từ những nền giáo dục tiên tiến nhất trên thế giới, đang làm ở các tập đoàn, viện, trường nổi tiếng trên thế giới. Bộ trưởng hy vọng Trung tâm thu hút không chỉ người Việt ở nước ngoài mà cả các nhân tài người nước ngoài về Việt Nam làm việc. Nhìn ra khu vực, Singapore có những chính sách rất linh hoạt trong thu hút nhân tài nước ngoài về làm việc.

Bộ trưởng cho biết Trung tâm hướng tới sẽ hình thành các trung tâm về từng lĩnh vực như sản xuất thông minh, đô thị thông minh, an ninh mạng, công nghệ môi trường, chíp bán dẫn, y tế… để đáp ứng yêu cầu phát triển.

Phát biểu tại cuộc làm việc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhắc lại, Đại hội lần thứ XIII của Đảng đặt ra mục tiêu "đến năm 2025 Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao"; phát triển dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Vấn đề là cần thể chế hoá, cụ thể hoá đường lối của Đảng. Việc xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo là rất cần thiết và kịp thời. Theo Thủ tướng, chúng ta đang đi đúng hướng, đúng đường, do đó có thể yên tâm, mạnh dạn mà đi, mà làm để tổ chức thực hiện thành công.

Thủ tướng Chính phủ mong muốn Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam phải "hội tụ trí tuệ và lan toả lợi ích đổi mới sáng tạo Việt Nam", trở thành nơi hội tụ trí tuệ trên khắp thế giới, không kể biên giới, khoảng cách, tuổi tác, từ đó, tạo ra nguồn lực để tiếp tục lan toả lợi ích, giá trị cho toàn xã hội và tiếp tục phát triển Trung tâm. Để làm được điều này, theo Thủ tướng phải có cơ chế, chính sách, đầu tư nguồn lực, công sức và tâm huyết.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan xây dựng các văn bản, tạo khuôn khổ pháp lý cho Trung tâm vận hành hiệu quả; xây dựng cơ chế chính sách để thu hút, hội tụ trí tuệ; tạo dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; các vườn ươm sáng tạo; hỗ trợ ban đầu cho các startup có trí tuệ, quyết tâm…

Thủ tướng nhấn mạnh, để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, những thứ đã và đang hình thành thì rất cần các văn bản pháp lý để điều chỉnh. Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát, đề xuất sửa đổi Nghị định số 94/2020/NĐ-CP quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia theo trình tự rút gọn, nếu cần thiết thì trình Chính phủ ban hành ngay nghị quyết để thực hiện rồi hoàn thiện tiếp.

Bộ Tài chính phối hợp Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, hình thành quỹ đổi mới sáng tạo để thúc đẩy, khuyến khích đổi mới sáng tạo; việc này cần làm nhanh như khi hình thành Quỹ Vaccine. Nhà nước sẵn sàng dành nguồn lực bởi đầu tư cho việc này là đầu tư cho phát triển, miễn là không tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Nhấn mạnh vai trò quan trọng của cơ sở dữ liệu, muốn có trí tuệ nhân tạo (AI) phải có cơ sở dữ liệu lớn (Big Data), Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Công an, các cơ quan khác khai thác tốt cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu khác.

Cùng với đó, hoàn thiện mô hình Trung tâm Đổi mới sáng tạo phù hợp với điều kiện Việt Nam; đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đảm bảo cho hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; xây dựng nền tảng số để kết hợp các hoạt động của hệ sinh thái, số hóa việc điều khiển vận hành của Trung tâm; số hóa tương tác giữa hệ sinh thái trong và ngoài nước với Trung tâm…

* Tiếp đó, Thủ tướng Chính phủ và đoàn công tác đã thăm cơ sở Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội.

Khi hoàn thành, đây là nơi tập trung các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước và quốc tế, các phòng thí nghiệm, văn phòng của các tập đoàn lớn, đồng thời là nơi làm việc của các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu.

Cơ sở này được xây dựng với các phân khu chức năng chính, gồm trung tâm dịch vụ tích hợp; không gian làm việc cho các công ty công nghệ lớn trong và ngoài nước; không gian làm việc chung cho các quỹ đầu tư mạo hiểm và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; khu các phòng thí nghiệm, xưởng chế tạo nguyên mẫu; trung tâm tổ chức sự kiện, các khu triển lãm, trưng bày sản phẩm.

Thủ tướng yêu cầu chủ đầu tư, nhà thầu tư vấn thiết kế, nhà thầu thi công phối hợp đẩy nhanh tiến độ thi công; song phải đảm bảo chất lượng, kỹ-mỹ thuật công trình; đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn lao động... "Quy hoạch xây dựng Trung tâm phải có tư duy đổi mới, tầm nhìn dài hạn; song đầu tư thì phân kỳ; làm đến đâu dứt điểm đến đó", Thủ tướng phát biểu.

Thủ tướng nhấn mạnh, phải xây dựng Trung tâm đầy đủ tiện ích, có không gian, cảnh quan, cây xanh, mặt nước; là nơi hội tụ của các thành tố của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong và ngoài nước và là nơi đáng sống, làm việc của các chuyên gia, nhà đầu tư, nhà sáng lập, và nhân sự làm việc trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng cũng đã tới thăm, tham quan, nghe giới thiệu về một số sản phẩm của các doanh nghiệp tại Trung tâm như đơn vị in bằng công nghệ 3D phục vụ cho công tác y tế, sản phẩm tự động hóa trong lĩnh vực công nghiệp của công ty KIMT, sản phẩm phần mềm của công ty Cổ phần an ninh mạng SCS, công ty Genetica hoạt động trong lĩnh vực giải mã gen, thiết bị thông minh FRENZ Brainband của công ty Earable Neuroscience…

Giáo sư Tâm Vũ, nhà sáng lập người Mỹ gốc Việt của Earable Neuroscience, cho biết FRENZ Brainband là thiết bị đeo tích hợp trí thông minh nhân tạo AI giúp theo dõi và hỗ trợ các hoạt động của não bộ để cải thiện giấc ngủ, sự tập trung và thư giãn. FRENZ Brainband đã được thử nghiệm và giúp hơn 1.000 người đi vào giấc ngủ nhanh hơn trung bình 57% (19 phút), các thuật toán AI/ML liên tục được cải tiến để thấu hiểu người dùng. FRENZ Brainband là sản phẩm đầu tiên của Việt Nam giành được Giải thưởng Đổi mới sáng tạo CES 2023 cho hạng mục thiết bị đeo, được các chuyên gia hàng đầu thế giới công nhận là thiết bị đột phá cho ngành công nghệ giấc ngủ và công nghệ thần kinh toàn cầu.

Hà Văn