Thuốc lá điện tử: Nguy hiểm đến mức nào mà nhiều nước ngăn chặn

Thuốc lá điện tử chứa đến 127 loại hóa chất cực kỳ độc hại

Theo kết quả một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Scientific Reports, các sản phẩm thuốc lá điện tử có chứa đến 127 loại hóa chất cực kỳ độc hại, 153 loại gây nguy hiểm cho sức khỏe và 225 loại gây kích ứng.

Sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tiến hành phân tích thành phần hóa học có trong 180 loại hương vị thuốc lá điện tử, đồng thời mô phỏng cách thức các hương liệu này bị phân hủy khi được đun nóng, các nhà khoa học thuộc trường Đại học Phẫu thuật Hoàng gia ở Ireland (RCSI) kết luận rằng những người sử dụng thuốc lá điện tử, trong đó có 4,5 triệu người tại Anh, đang đối mặt mối đe dọa tiềm ẩn đối với sức khỏe.

Qua nghiên cứu, các nhà khoa học đưa ra khuyến cáo rằng cần phải kiểm soát chặt chẽ hơn nữa các loại hương vị của thuốc lá điện tử cũng như tuyên truyền để người dân, đặc biệt là giới trẻ, hiểu được tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe.

Trên thị trường hiện có hàng chục nghìn loại sản phẩm thuốc lá điện tử khác nhau và trong mỗi sản phẩm đều chứa nhiều loại hóa chất. Do đó, theo các nhà nghiên cứu, với thực tế như hiện nay việc tiến hành các thí nghiệm để kiểm tra độc tính của từng nhãn hiệu và hương vị có thể mất nhiều thập kỷ.

Đầu năm nay, Chính phủ Anh cho biết sẽ xem xét cấm các loại thuốc lá điện tử dùng một lần và hạn chế tiêu thụ các loại thuốc lá điện tử có hương vị ngọt và trái cây.

Tuy nhiên, theo trưởng nhóm nghiên cứu - Giáo sư hóa học tại RCSI Donal O'Shea, Chính phủ Anh cũng như các chính phủ khác trên toàn cầu nên tiến xa hơn và loại bỏ tất cả hương vị khỏi thuốc lá điện tử. Giáo sư O'Shea cảnh báo người dân đang đứng trước một làn sóng bệnh mãn tính mới sẽ xuất hiện sau 15-20 năm nữa do phơi nhiễm các chất độc hại từ thuốc lá điện tử. Do vậy, điều quan trọng là phải hiểu được tác động của thuốc lá điện tử có hương vị đối với sức khỏe trước khi quá muộn.

Các thiết bị thuốc lá điện tử hiện nay hoạt động bằng cách làm nóng hương liệu lỏng đến nhiệt độ cao để tạo thành "hạt khí dung" sau đó chúng được hít vào cơ thể. Loại "hạt khí dung" này có chứa các hóa chất bao gồm glycerin thực vật, propylene glycol, nicotin và hương liệu, được pha trộn với liều lượng khác nhau.

Các thí nghiệm được tiến hành trước đây đã chỉ ra rằng trong quá trình gia nhiệt hương liệu lỏng, một số loại thuốc lá điện tử có hương vị trái cây, như dâu tây, dưa gang và việt quất, sẽ tạo ra hợp chất nguy hiểm dễ bay hơi gọi là carbonyl. Hợp chất này có hại cho sức khỏe con người, góp phần gây ra các bệnh như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh tim mạch và ung thư.

Thuốc lá điện tử làm tăng phơi nhiễm chì và urani

Báo Telegraph ngày 30/4 dẫn kết quả nghiên cứu mới cho thấy những người sử dụng thuốc lá điện tử thường xuyên có lượng chì cao hơn tới 40% và gấp đôi lượng urani trong mẫu nước tiểu so với những người chỉ thỉnh thoảng sử dụng thuốc lá điện tử.

Đáng chú ý, phát hiện mới, dựa trên kết quả phân tích mẫu nước tiểu của 200 thanh thiếu niên từ 13-17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử được Đại học Nebraska của Mỹ tiến hành, cho thấy những người sử dụng thuốc lá điện tử có vị ngọt, như kẹo hoặc sôcôla thì mức urani trong nước tiểu của họ thậm chí còn cao hơn 90% so với những người sử dụng thuốc lá điện tử có hương vị tinh dầu menthol hoặc tinh dầu mint.

Theo các nhà nghiên cứu, thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ tăng tiếp xúc với kim loại, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của não và các cơ quan khác trong cơ thể. Các nhà khoa học cũng kêu gọi cần tiến hành nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này, đồng thời khuyến cáo chính phủ các nước, cần phải đưa ra các quy định quản lý chặt chẽ hơn đối với thuốc lá điện tử nhằm giảm thiểu tác hại tiềm ẩn của việc sử dụng thuốc lá điện tử, đặc biệt là ở thanh thiếu niên.

Phơi nhiễm chì có thể làm gián đoạn sự phát triển của não và hệ thần kinh trung ương, trong khi ở mức độ thấp hơn phơi nhiễm chì có thể làm giảm mức độ thông minh, khả năng tập trung và kỹ năng xã hội của trẻ. Trong khi đó, việc tiếp xúc với urani có thể ảnh hưởng đến thận, phổi và hệ thần kinh trung ương, gây nhầm lẫn, căng thẳng, buồn nôn và các triệu chứng khác.

Tình trạng báo động trong thiếu niên

Văn phòng của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại khu vực châu Âu ngày 24/4 công bố báo cáo cho thấy một "bức tranh đáng lo ngại" về việc sử dụng chất gây nghiện trong thiếu niên.

Báo cáo "Hành vi sức khỏe ở trẻ em trong độ tuổi đi học" được thực hiện 4 năm/lần. Năm nay báo cáo được xây dựng dựa trên dữ liệu khảo sát đối với 280.000 thanh niên trong độ tuổi 11, 13 và 15 ở châu Âu, Trung Á và Canada, với kết quả chỉ ra rằng việc sử dụng rượu và thuốc lá điện tử phổ biến ở thiếu niên hiện nay là "đáng báo động".

WHO nêu rõ các nhà hoạch định chính sách không thể bỏ qua những phát hiện chấn động nêu trên do hậu quả về lâu dài của những xu hướng này này là rất lớn.

Báo cáo của WHO nhấn mạnh việc sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng tăng trong thiếu niên. Kết quả khảo sát cho thấy trong năm 2022 có 13% số trẻ em từ 11-15 tuổi đã hút thuốc, ít hơn 2 điểm phần trăm so với 4 năm trước đó. Khoảng 32% thiếu niên 15 tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử và 20% cho biết đã hút 1 lần trong 30 ngày qua.

Trước đó, cuối năm 2023, WHO kêu gọi chính phủ các nước áp dụng chính sách quản lý thuốc lá điện tử tương tự như với thuốc lá thông thường và cấm tất cả thuốc lá điện tử có hương liệu.

Nhiều ý kiến coi thuốc lá điện tử như một sản phẩm thay thế thuốc lá điếu thông thường, giúp giảm số ca tử vong và mắc bệnh do hút thuốc. Tuy nhiên, WHO nhấn mạnh rằng cần thực hiện "các biện pháp cấp thiết" nhằm kiểm soát thuốc lá điện tử.

Hiện nay, số trẻ từ 13-15 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đang nhiều hơn so với số người trưởng thành tại tất cả các quốc gia thành viên của WHO.

Tổ chức này kêu gọi thực hiện các thay đổi, trong đó có việc cấm tất cả các hương liệu như tinh dầu bạc hà, cũng như áp dụng các biện pháp kiểm soát thuốc lá điện tử tương tự như các biện pháp thực hiện đối với thuốc lá thông thường, gồm đánh thuế cao và cấm sử dụng tại nơi công cộng.

Tổng giám đốc WHO Adhanom Ghebreyesus nhận định trẻ em đang bị lôi kéo sử dụng thuốc lá điện tử, thậm chí có thể nghiện nicotine. Chính vì vậy, ông kêu gọi các quốc gia thực thi các biện pháp nghiêm ngặt để kiểm soát sản phẩm này.

Nhiều quốc gia hạn chế hoặc cấm thuốc lá điện tử

Nhiều quốc gia trên thế giới vẫn đang nỗ lực tìm ra cách tốt nhất để quản lý thuốc lá điện tử trong bối cảnh mức độ phổ biến của chúng ngày càng tăng, kéo theo lo ngại về tác động xấu đối với sức khoẻ.

Nhiều quốc gia đã hoặc có kế hoạch áp đặt các lệnh cấm/hạn chế, nhưng việc thực thi yếu kém khiến cho các biện pháp này phần lớn không hiệu quả ở một số khu vực.

Trong 3 năm qua, đã có 6 quốc gia áp dụng lệnh cấm hoàn toàn việc bán thuốc lá điện tử – Cabo Verde, Lào, Nicaragua, Na Uy, Thổ Nhĩ Kỳ và Vanuatu.

Thổ Nhĩ Kỳ đã cấm nhập khẩu thuốc lá điện tử cũng như việc bán và phân phối chúng. Tổng thống nước này, ông Recep Tayyip Erdogan, trước đây từng nói về các công ty thuốc lá điện tử: "Họ làm giàu bằng cách đầu độc người dân của chúng tôi, chúng tôi sẽ không cho phép điều đó".

Đầu năm nay, Thủ tướng Anh Rishi Sunak tuyên bố rằng thuốc lá điện tử dùng một lần sẽ bị cấm ở Anh nhằm hạn chế giới trẻ hút thuốc.

"Tác động lâu dài của thuốc lá điện tử vẫn chưa được làm rõ và chất nicotin trong chúng có thể gây nghiện cao, vì vậy mặc dù chúng có thể là một công cụ hữu ích để giúp người dân bỏ thuốc lá, nhưng việc tiếp thị thuốc lá điện tử cho trẻ em là không thể chấp nhận được", ông Sunak tuyên bố.

Theo chính phủ Anh, việc thực hiện các quy định mới sẽ hạn chế sự đa dạng của các hương vị thuốc lá điện tử, đóng gói đơn giản hơn và thay đổi cách trưng bày vape tại các cửa hàng để giảm bớt sự hấp dẫn của chúng đối với trẻ em.

"Những thay đổi này sẽ để lại di sản lâu dài, bằng cách bảo vệ sức khỏe trẻ em của chúng ta về lâu dài", ông Sunak nói thêm, bởi bộ luật mới sẽ coi việc bán sản phẩm thuốc lá cho thanh thiếu niên dưới 15 tuổi là bất hợp pháp.

Đức cũng có ý định đưa ra biện pháp chống lại thuốc lá điện tử dùng một lần. Một số nhà sinh thái học - bao gồm Bộ trưởng Môi trường Đức Steffi Lemke – thậm chí còn muốn loại bỏ hoàn toàn thuốc lá điện tử khỏi Liên minh châu Âu (EU).

"Thuốc lá điện tử dùng một lần xả rác ra môi trường và thường trở thành rác thải sinh hoạt thay vì được xử lý đúng cách như các thiết bị điện", Bà Lemke nói với tờ Mitteldeutsche Zeitung của Đức. "Chúng cũng có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng ở các cơ sở xử lý do hỏa hoạn".

Ngay cả Pháp, quốc gia vốn có quan điểm cởi mở với thuốc lá, cũng đã tuyên bố hạn chế thuốc lá điện tử, trong khi Bỉ đang chờ EU "bật đèn xanh" để cấm chúng.