Tiến tới chuyên nghiệp hóa soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật tại các Bộ, ngành

Mới đây, tại tọa đàm lấy ý kiến các tổ chức pháp chế Bộ, ngành, các chuyên gia đối với dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp để tổ chức hướng dẫn thi hành Luật Ban hành VBQPPL về xây dựng, ban hành VBQPPL, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh khẳng định, dự thảo Nghị định gắn liền với các giải pháp nâng cao trách nhiệm, chất lượng trong xây dựng VBQPPL dưới luật, bảo đảm VBQPPL ban hành xong phải đi vào cuộc sống.

Ngày 11/3, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước công bố Luật Ban hành VBQPPL được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9. Luật Ban hành VBQPPL năm 2025 có nhiều điểm mới quan trọng, mang tính đột phá.

Để triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả, thống nhất Luật này trên toàn quốc, Bộ Tư pháp đang thực hiện xây dựng 3 Nghị định hướng dẫn, trong đó có Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp để tổ chức, hướng dẫn thi hành Luật Ban hành VBQPPL về xây dựng, ban hành VBQPPL.

Đối với quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL dưới luật, dự thảo Nghị định đã đổi mới theo hướng ngắn gọn hơn, đơn giản hơn về thành phần hồ sơ, rút ngắn thời gian thẩm định, không quy định quy trình 2 giai đoạn, các chủ thể có thẩm quyền sẽ đề xuất xây dựng và tiến hành soạn thảo ngay không cần xây dựng chính sách nhằm tiết kiệm thời gian, chi phí, vừa nâng cao "năng suất", vừa chú trọng bảo đảm "chất lượng" linh hoạt theo đúng nhu cầu, đòi hỏi của xã hội.

Đáng chú ý, việc đánh giá tác động của quy định chỉ được thực hiện đối với Nghị định quy định vấn đề cần thiết thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhưng chưa đủ điều kiện xây dựng thành luật hoặc pháp lệnh để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội (điểm c, khoản 1 Điều 14) và Nghị quyết của Chính phủ thực hiện thí điểm một số chính sách chưa có pháp luật điều chỉnh thuộc thẩm quyền của Chính phủ hoặc khác với nghị định, nghị quyết của Chính phủ (điểm c, khoản 2, Điều 14).

Dự thảo Nghị định cũng cho phép trong trường đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ có thể quyết định ban hành ngay nghị định, nghị quyết mà không bắt buộc thông qua quy trình lấy ý kiến và thẩm định của Bộ Tư pháp. Quy định linh hoạt việc tổ chức thẩm định, theo đó chỉ với trường hợp cần thiết và văn bản do Bộ Tư pháp chủ trì mới phải thành lập Hội đồng thẩm định.

Bổ sung trách nhiệm của thành viên hội đồng thẩm định hoặc người tham gia cuộc họp thẩm định chịu trách nhiệm về nội dung thẩm định thuộc phạm vi quản lý ngành, lĩnh vực do mình phụ trách và các nội dung khác có liên quan…

Đồng thời, để tiến tới chuyên nghiệp hóa soạn thảo VBQPPL tại các Bộ, cơ quang ngang Bộ (hình thức thông tư), dự thảo Nghị định không ấn định tổ chức pháp chế là đơn vị chủ trì thẩm định. Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quang ngang Bộ có thể thành lập Hội đồng thẩm định đối với các dự thảo do tổ chức pháp chế chủ trì soạn thảo.

Dự thảo Nghị định không đặt ra yêu cầu thẩm định lại đối với thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ. Việc thẩm định dự thảo thông tư có nội dung về quy chuẩn kỹ thuật quốc gia được thực hiện theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật trước khi thực hiện thẩm định theo quy định của Nghị định này.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh nêu rõ, theo quy định của Luật 2025, đầu mối hướng dẫn thực hiện VBQPPL là các tổ chức chuyên môn, tổ chức pháp chế nên rất cần phải chuyên nghiệp hơn nữa.

Thứ trưởng cũng thông tin, Trung ương giao Bộ Tư pháp xây dựng Đề án luật sư công - chính là một ý tưởng để chuyên nghiệp hoá lực lượng cán bộ pháp chế. Tức là cán bộ pháp chế đang là công chức, viên chức nhà nước trong lĩnh vực pháp luật mà đủ điều kiện sẽ trở thành luật sư, được tham gia vào xây dựng, thực thi pháp luật cho chính quyền từ Trung ương đến cơ sở.

Diệu Anh