TỔNG THUẬT Toạ đàm: Phát triển bền vững ngành điện – Những vấn đề đặt ra

Thủ tướng Chính phủ luôn nhấn mạnh yêu cầu, mệnh lệnh dứt khoát là phải bảo đảm "Đáp ứng đủ nhu cầu về điện năng trong mọi tình huống".

Việt Nam là quốc gia đang phát triển, nhiều vấn cần cân đối, bù trì trong cách tính giá điện bán ra để phục vụ cho các mục tiêu an sinh xã hội vẫn đang được áp dụng; giá điện bán ra hiện nay vẫn chưa được tính đúng với chi phí giá thành sản xuất. Chúng ta vẫn đang trên lộ trình tính đúng, tính đủ giá điện bán ra trong nền kinh tế thị trường… Việc hoàn thiện chính sách giá điện, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm đủ điện phục vụ cho sản xuất và đời sống là yêu cầu bắt buộc, bảo đảm phát triển bền vững. Trên lộ trình hoàn thiện chính sách này, hiện nay Bộ Công Thương đang xây dựng và lấy ý kiến sửa đổi Nghị định 72 quy định về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Để cung cấp thông tin, có một bức tranh đa diện, đa chiều, toàn cảnh về chính sách sách giá bán điện; nguyên nhân hóa đơn tiền điện tăng; minh bạch hóa các khoản lỗ của EVN; những giải pháp để tiếp tục hoàn thiện chính sách giá điện, góp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội… Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Toạ đàm "Phát triển bền vững ngành điện – Những vấn đề đặt ra" để phân tích, kiến giải, luận bàn về vấn đề này với sự tham dự của lãnh đạo các cơ quan nhà nước, Đại biểu Quốc hội, các chuyên gia kinh tế, tài chính, năng lượng, doanh nghiệp.

Các khách mời tham dự Tọa đàm có: 

- Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội

- Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Trịnh Quốc Vũ

- Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Xuân Nam

- Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa

- Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Lê Việt Cường

- Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh

- TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội điều phối Tọa đàm.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Mở đầu Tọa đàm, câu hỏi đầu tiên xin được dành cho vị khách mời đại diện Bộ Công Thương, ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực. Xin hỏi ông, EVN có phải là kênh phân phối, bán điện trực tiếp, duy nhất tới người tiêu dùng cuối cùng hay không thưa ông? Còn hình thức nào nữa trong việc bán lẻ điện cho người tiêu dùng?

Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực: Hiện nay, EVN không phải là đơn vị bán lẻ điện duy nhất trên toàn quốc. Bên cạnh EVN, chúng ta có 742 doanh nghiệp mua buôn và bán lẻ điện với thị phần chiếm khoảng 8,59%. Như vậy, thị phần theo sản lượng điện thương phẩm mà EVN bán cho các khách hàng sử dụng điện chiếm khoảng 91,4%.

Sắp tới, với việc mở rộng lộ trình thị trường điện sang cấp độ thị trường điện bán lẻ cạnh tranh thì tiếp tục sẽ có nhiều đơn vị mua buôn và bán lẻ điện để cạnh tranh với nhau trên thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Do đó, khách hàng sẽ có nhiều lựa chọn hơn trong việc lựa chọn nhà cung cấp bán lẻ điện.

Chúng ta đã có cơ chế mua bán điện trực tiếp từ tháng 7/2024 theo quy định của Nghị định 80 của Chính phủ.

Theo đó, khách hàng sử dụng điện lớn là họ có thể lựa chọn mua điện trực tiếp từ các đơn vị phát điện năng lượng tái tạo theo 2 hình thức. Một là mua điện qua lưới điện kết nối riêng do đơn vị phát điện năng lượng tái tạo xây và cung cấp điện trực tiếp cho khách hàng. Cách thứ hai là mua bán điện trực tiếp nhưng qua lưới điện quốc gia thông qua thị trường điện giao ngay.

Đây là cơ chế đột phá giúp cho chúng ta tiến gần hơn đến thị trường bán lẻ điện cạnh tranh và cũng giúp cho khách hàng sử dụng điện, nhất là khách hàng sử dụng điện lớn, có nhiều lựa chọn hơn ngoài việc mua điện từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam như trước đây và cũng thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, giúp phát triển các nguồn năng lượng tái tạo và giúp đạt được mục tiêu Net Zero vào năm 2050 như cam kết của Chính phủ đối với cộng đồng quốc tế.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Cảm ơn ông Trịnh Quốc Vũ. Có lẽ là như vậy đã rõ, hiện nay EVN không phải "một mình một chợ" và đã có những nhà cung cấp bán lẻ khác nữa, mặc dù tỉ lệ chưa cao. Như ông Vũ nói, rõ ràng là đang phát triển theo hướng sẽ có nhiều nhà bán lẻ hơn nữa, nhiều người mua trực tiếp từ người sản xuất điện. Chúng ta đang phát triển thị trường theo định hướng như vậy.

Từ sự phân tích của ông Trịnh Quốc Vũ, cũng như qua hoạt động sản xuất kinh doanh của Tập đoàn, xin ông Nguyễn Xuân Nam, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn EVN cắt nghĩa, lý giải về thực trạng hóa đơn tiền điện theo phản ánh của một số người tiêu dùng có sự tăng cao bất thường trong thời gian vừa qua, nguyên nhân của thực trạng này do đâu? Đề nghị ông cho biết các vấn đề liên quan đến các thông tin này, có tình trạng tin giả, sai lệch hay không?

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Xuân Nam: Thứ nhất, thời gian qua có dư luận phản ánh hóa đơn tiền điện tăng đột biến. Sau khi nhận phản ánh, EVN đã chỉ đạo các công ty điện lực rà soát lại tất cả khách hàng về vấn đề này.

Qua rà soát lại, phần sản lượng trong tháng 8/2025 khác với mọi năm là những ngày đầu tháng 8 năm nay nắng nóng bất thường nên sản lượng của hệ thống tăng kỷ lục, đạt 1 tỷ 084 triệu kWh, lập đỉnh cao nhất từ trước đến nay, chưa bao giờ cao đến vậy.

Cũng qua rà soát, thống kê, hiện nay có khoảng 3,2 triệu/31,8 triệu hộ khách hàng sinh hoạt, chiếm hơn 10%, có sản lượng điện tăng cao hơn 30% so với tháng 7.

EVN đã giao các Tổng công ty cài App cho khách hàng để theo dõi biến động sản lượng, đồng thời có tổng đài hotline trả lời rất kịp thời, và qua quá trình rà soát, hiện chưa có vấn đề sai sót như phản ánh.

Nhưng phản ánh cũng có thông tin giả, một số thông tin đưa không đúng, hoặc nhằm câu view bán hàng online, và có cả thông tin không xác định được địa chỉ để làm rõ.

Hiện nay, EVN không phải là đơn vị duy nhất bán lẻ điện cho khách hàng. Ngoài EVN, có các tổ chức mua buôn, bán lẻ, ví dụ như tại các khu đô thị, chung cư, khu công nghiệp, đơn vị quản lý lập ra một đơn vị mua buôn của EVN theo giá ưu đãi của Nhà nước rồi bán lại cho khách hàng trong khu vực đó, họ đưa ra định giá của đơn vị. Phần này EVN không kiểm soát được. Có hơn 700 tổ chức bán buôn, với sản lượng hệ thống chiếm hơn 8,59%. Do đó, nhiều khi có phản ánh nhưng không phải chỉ mình EVN bán điện mà còn các tổ chức khác, mà tổ chức khác EVN không quản lý được.

Hiện EVN vẫn đang tiếp tục rà soát và yêu cầu cài app, công bố tổng đài hotline đề nếu có phản ánh là EVN sẽ giải đáp ngay. Chúng ta đang thực hiện công tơ điện tử nên sẽ không có chuyện can thiệp làm sai lệch chỉ số tiêu thụ được, việc đo điện đều thực hiện từ xa, sau đó truyền online về, không còn việc đến đo chỉ số tiêu thụ tại công tơ cơ như cũ. Đối với EVN, đều là công tơ điện tử.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Đúng là hóa đơn điện có tăng vì nhu cầu tăng, chúng ta đang sử dụng điện theo bậc thang, nếu tăng quá nấc thang đó thì có thể là một nguyên nhân tiền điện tăng cao hơn so với trước. Và ở đây cũng có cả vấn đề truyền thông và mạng xã hội khai thác vấn đề này để câu view.

Xin hỏi thêm ông Nguyễn Xuân Nam, ở các khu đô thị đó, EVN không trực tiếp bán mà người dân phải mua qua một đơn vị trung gian khác. Vậy có cách nào để người dân phản ánh về quyền lợi của mình không?

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn EVN Nguyễn Xuân Nam: Bộ Công Thương cấp giấy phép cho tổ chức trung gian hoạt động theo Luật Điện lực, còn lại qua quy trình, EVN sẽ cùng cơ quan chức năng kiểm tra việc đó.

Phó Cục trưởng Cục Điện lực Trịnh Quốc Vũ: Giá bán lẻ điện chúng ta áp dụng đồng đều cho các khách hàng trên toàn quốc, có nghĩa là các đơn vị mua buôn-bán lẻ điện cũng phải tuân thủ bán điện theo giá Chính phủ quy định.

Tuy nhiên, họ được hưởng giá bán buôn điện thấp hơn giá bán lẻ điện để bảo đảm thu hồi đủ chi phí đầu tư lưới điện trong các khu công nghiệp, khu dân cư, bảo đảm sản xuất kinh doanh của mình. Hiện chúng ta cũng có một chút ưu đãi cho đơn vị mua buôn-bán lẻ để hình thành nhiều đơn vị bán lẻ điện ngoài EVN. Tuy nhiên, phản ánh về hóa đơn tăng đột biến và vấn đề đo đếm công tơ thì không phải chỉ từ khách hàng sử dụng điện của EVN mà còn có cả khách hàng sử dụng điện của các đơn vị mua buôn-bán lẻ điện này.