Trí tuệ nhân tạo và vật lý: Mở ra sự phát triển đột phá

Ngày 20/9, tại Hà Nội, Hội Vật lý Việt Nam, Viện Vật lý và Trung tâm Thông tin - Tư liệu (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) phối hợp tổ chức Hội thảo phổ biến kiến thức bài giảng đại chúng "Trí tuệ nhân tạo, Vật lý - Ứng dụng".

PGS.TS. Đinh Văn Trung, Viện trưởng Viện Vật lý cho biết, trong những năm qua, Viện Vật lý, Viện Toán học, Trung tâm Thông tin - Tư liệu và Hội Vật lý Việt Nam đã tổ chức thành công nhiều bài giảng đại chúng về các chủ đề khác nhau nhằm phổ biến kiến thức KHCN cho công chúng.

Với chủ đề mang tính thời sự và có tầm ảnh hưởng sâu rộng, bài giảng đại chúng "Trí tuệ nhân tạo, Vật lý - Ứng dụng" không chỉ cung cấp kiến thức chuyên sâu mà còn mở ra những hướng đi mới, kết hợp AI và vật lý để thúc đẩy sự phát triển của KHCN.

Tại Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Ái Việt, nguyên Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin, Đại học Quốc gia Hà Nội đã mang đến cái nhìn toàn diện về sự kết hợp giữa AI và vật lý trong bài giảng "Trí tuệ nhân tạo, Vật lý và Tương lai".

PGS.TS. Nguyễn Ái Việt nhấn mạnh tầm quan trọng của tính toán lượng tử và mạng Hopfield trong việc phát triển các mô hình AI. Theo đó, AI không chỉ giúp phân tích dữ liệu, tối ưu hóa mô phỏng, cải thiện tốc độ nghiên cứu mà còn thay đổi quy trình nghiên cứu, giúp phát hiện các hiện tượng vật lý mới theo một cách tiệm cận chưa từng có.

Theo PGS.TS. Nguyễn Ái Việt, AI sẽ đem lại giá trị lớn cho vật lý trong việc thiết kế vật liệu mới như vật liệu cho pin và vật liệu nano. Các công nghệ vật lý như thủy tinh spin đã được áp dụng trong các mạng nơ-ron nhân tạo sẽ tối ưu hóa việc xử lý thông tin và lưu trữ trí nhớ.

AI và vật lý lượng tử phối hợp để tăng cường khả năng xử lý các bài toán phức tạp mà các hệ thống cổ điển không giải quyết được, sẽ là bước phát triển đột phá. Vật lý cũng đóng góp vào sự phát triển của AI thông qua Memristor (điện trở nhớ), tạo ra các mạng nơ-ron nhân tạo phần cứng, giúp AI trở nên hiệu quả và gần gũi hơn với não bộ con người.

Theo PGS.TS. Nguyễn Ái Việt, ngành khoa học nào có nhiều chuyên gia, nhà khoa học sử dụng AI thì dữ liệu của ngành đó sẽ thúc đẩy AI tiến bộ nhanh. Việc tích hợp AI vào giảng dạy vật lý là cần thiết để tạo ra một thế hệ nhà khoa học liên ngành, sẵn sàng đối mặt với những thách thức của tương lai.

Trong bài giảng "Khám phá ranh giới trí tuệ nhân tạo trong thiết kế chiếu sáng và nhận thức thị giác", PGS.TS. Phạm Hồng Dương, chuyên gia về Vật lý bán dẫn và Công nghệ Nano đã chia sẻ về hành trình kết hợp AI vào thực tiễn nghiên cứu của mình, đặc biệt là trong thiết kế hệ thống chiếu sáng và đo lường thị lực. Qua đó cho thấy AI giúp nâng cao sự sáng tạo và tối ưu hóa quá trình nghiên cứu.

Theo PGS.TS. Phạm Hồng Dương, một trong những thách thức chính là làm quen với các ngôn ngữ đa dạng của AI - dù là nhập liệu bằng lời nói, hình ảnh hay dữ liệu. 

Mặc dù ban đầu gặp phải những khó khăn, sự hợp tác này đã dẫn đến những kết quả đáng kể: 5 bản thảo trong đó có 3 bài báo đã xuất bản và 2 bài đang được xem xét.

Tại Hội thảo, các nhà khoa học đều nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của vật lý trong việc phát triển AI; đồng thời có những trao đổi mở về vấn đề đạo đức khi ứng dụng AI, cách gia tăng dữ liệu để tận dụng sức mạnh của AI trong nghiên cứu khoa học. 

Để tiếp tục làm rõ hơn chủ đề này, tới đây, Hội Vật lý Việt Nam và Trung tâm Thông tin - Tư liệu sẽ phối hợp tổ chức thêm các bài giảng đại chúng, nhằm tiếp tục mang tới cho công chúng những thông tin, kiến thức hữu ích.

 Lê Ngọc - Hoàng Giang