Trung Quốc: Lập khu tự do thương mại Thượng Hải

Ngày 29/9, chính quyền Thượng Hải, thủ phủ kinh tế của Trung Quốc đã chính thức khánh thành Khu vực tự do thương mại (KVTDTM) trên diện tích 29 km2.

Thông qua việc thành lập KVTDTM ở Thượng Hải, thúc đẩy tự do hóa ngành dịch vụ sẽ trở thành nhân tố then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế Trung Quốc trong mấy năm tới.

Nằm ở phía Đông của Thượng Hải, KVTDTM gồm 4 cảng hàng hoá và cảng hàng không quốc tế đã có từ trước cùng toàn bộ khu vực Phố Đông. Tại đây, Trung Quốc áp dụng những đặc quyền thông thường đối với các khu vực tự do, như ưu đãi thuế khoá, cơ sở hạ tầng hậu cần vận tải.

Ngoài ra, Chính phủ Trung Quốc cũng hứa hẹn sẽ mở rộng các lĩnh vực được ưu đãi.

Doanh nghiệp nước ngoài sẽ được hưởng những quyền lợi mà trước đây chỉ áp dụng đối với các doanh nghiệp trong nước. Quy định với 18 ngành dịch vụ, từ tài chính đến hàng hải, sẽ được nới lỏng.

Để thực hiện được mục tiêu trên, một số quy định hạn chế đầu tư nước ngoài sẽ được bãi bỏ và có hiệu lực từ ngày 1/10/2013.

Các nhà tài chính quốc tế quan tâm tới 2 điểm trong công bố của Chính phủ ngày 27/9. Thứ nhất, tự do quy đổi đồng Nhân dân tệ. Thứ hai, tự do hoá lãi suất cho vay ngân hàng, một biện pháp mà các nhà phân tích đánh giá cực kỳ quan trọng. Cả hai điểm trên sẽ được thử nghiệm trong vòng 3 năm.

Ở khu mậu dịch tự do mới, Trung Quốc lần đầu tiên bãi bỏ hạn chế đầu tư nước ngoài, lần đầu tiên áp dụng nỗ lực để đánh giá tỉ giá thực tế của nhân dân tệ. Tại khu mậu dịch tự do được phép chuyển đổi nhân dân tệ trên tài khoản vốn.

Cụ thể vùng tự do mậu dịch này có những điểm mấu chốt: Trước tiên là củng cố cảng Thượng Hải để cạnh tranh trực tiếp với Hong Kong và Singapore, với chính sách thuế hời, thủ tục rõ ràng, minh bạch. Chính sách này cũng sẽ được áp dung trong lĩnh vực dịch vụ, các nhà đầu tư nước ngoài được mời trong bối cảnh pháp lý thuận lợi, bảo đảm cho họ một thế đứng bình đắng với các công ty Trung Quốc. Mục tiêu, là cho phép cạnh tranh trên một số tối đa lĩnh vực, giảm thiểu những lĩnh vực được xem là chiến lược và dành cho các tập đoàn Nhà nước.

Một lĩnh vực quan trọng nữa là ngân hàng: Trung Quốc muốn trắc nghiệm những cải tổ không thể tránh khỏi trong ngành tài chính. Người ta chỉ mới thấy những hướng lớn: Tự do hóa hoạt động ngân hàng, cho phép cạnh tranh, có nghĩa là cho phép các ngân hàng quy định lãi suất họ muốn để thu hút khách hàng.

Nếu thử nghiệm có kết quả tích cực, việc tự do hóa kinh tế sẽ được mở rộng trên cả nước. Trước mắt, mục tiêu chính là nới lỏng các quy tắc trong lãnh vực ngân hàng: Tạo điều kiện dễ dàng hơn cho các ngân hàng nước ngoài vào đây và để cho các ngân hàng tự quy định lãi suất. Biện pháp nổi bật là chế độ thả nổi Nhân dân tệ đối với các công ty, cho đồng tiền Trung Quốc tự do hoán đổi theo giá thị trường. Đó là biện pháp nhằm phá bỏ rào cản không cho phép đồng Nhân dân tệ ra vào Trung Quốc.

Tại KVTDTM, Trung Quốc lần đầu tiên cố gắng xác định tỷ giá Nhân dân tệ dựa vào thị trường, chứ không phải vào nhà nước. Chính phủ Trung Quốc cho rằng, đây là một trong những ưu tiên trong cuộc cải cách kinh tế, ví dụ, để lập lại trật tự trong chính sách tín dụng.

Một mục tiêu khác là xúc tiến vốn nước ngoài làm việc tích cực hơn vì lợi ích của nền kinh tế Trung Quốc. Vốn đầu tư có thể được nhập khẩu tự do vào KVTDTM Thượng Hải. Chi nhánh của các ngân hàng nước ngoài có thể thực hiện giao dịch tiền tệ mà không có bất kỳ hạn chế nào cũng như cung cấp dịch vụ không chỉ cho đại diện nước ngoài mà còn cho các pháp nhân và tư nhân Trung Quốc. Trên phần lãnh thổ còn lại, các ngân hàng nước ngoài chỉ có thể làm việc với những người không cư trú ở Trung Quốc.

Bằng cách này Trung Quốc bảo vệ hệ thống ngân hàng trong nước. Nhìn chung, đối với nền kinh tế thứ hai trên thế giới, KVTDTM Thượng Hải phải trở thành nơi thử nghiệm những cải cách trong lĩnh vực tài chính và thị trường. Thông qua việc thành lập KVTDTM ở Thượng Hải, thúc đẩy tự do hóa ngành dịch vụ sẽ trở thành nhân tố then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế Trung Quốc trong những năm tới.

                                                                                    Nguyễn Chiến