Trường hợp nào phải hoàn trả chi phí đào tạo?

Theo hợp đồng đào tạo nêu trên, khi làm việc ở công ty, ông Nguyên sẽ được đào tạo các quy trình làm việc cũng như chính sách của công ty, nếu ông nghỉ việc trước thời hạn thì phải đền bù chi phí đào tạo với số tiền hơn 200 triệu đồng.

Vào tháng 6/2016, ông nộp đơn thôi việc và đã nhận được email của công ty đồng ý cho thôi việc, nhưng công ty yêu cầu phải đền bù số tiền trong hợp đồng đào tạo thì mới đồng ý chấm dứt hợp đồng lao động. Nếu ông Nguyên không đền bù thì công ty sẽ giữ sổ BHXH và mọi giấy tờ liên quan khác của ông. Ông Nguyên hỏi, công ty làm như vậy có đúng quy định không ?

Luật sư Trần Văn Toàn, Văn phòng luật sư Khánh Hưng - Đoàn luật sư Hà Nội trả lời vấn đề này như sau:

Điều 62 Bộ luật Lao động quy định, hai bên phải ký kết hợp đồng đào tạo nghề trong trường hợp người lao động được đào tạo, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề, đào tạo lại ở trong nước hoặc nước ngoài từ kinh phí của người sử dụng lao động, kể cả kinh phí do đối tác tài trợ cho người sử dụng lao động.

Hợp đồng đào tạo nghề phải làm thành 2 bản, mỗi bên giữ 1 bản và phải có các nội dung chủ yếu: Nghề đào tạo; địa điểm đào tạo, thời hạn đào tạo; chi phí đào tạo; thời hạn người lao động cam kết phải làm việc cho người sử dụng lao động sau khi được đào tạo; trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo; trách nhiệm của người sử dụng lao động.

Chi phí đào tạo bao gồm các khoản chi có chứng từ hợp lệ về chi phí trả cho người dạy, tài liệu học tập, trường, lớp, máy, thiết bị, vật liệu thực hành, các chi phí khác hỗ trợ cho người học và tiền lương, tiền đóng BHXH, BHYT cho người học trong thời gian đi học. Trường hợp người lao động được gửi đi đào tạo ở nước ngoài thì chi phí đào tạo còn bao gồm chi phí đi lại, chi phí sinh hoạt trong thời gian ở nước ngoài.

Việc hoàn trả phí đào tạo khi đơn phương chấm dứt hợp đồng

Theo Điều 37 Bộ luật Lao động, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn, có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn trong những trường hợp sau đây:

- Không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc đã thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

- Không được trả lương đầy đủ hoặc trả lương không đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

- Bị ngược đãi, quấy rối tình dục, cưỡng bức lao động.

- Bản thân hoặc gia đình có hoàn cảnh khó khăn không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng lao động.

- Được bầu làm nhiệm vụ chuyên trách ở cơ quan dân cử hoặc được bổ nhiệm giữ chức vụ trong bộ máy Nhà nước.

- Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền.

- Người lao động bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 90 ngày liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn mà khả năng lao động chưa được hồi phục.

Khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định nêu trên, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn phải báo cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 30 ngày.

Theo đó, trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động xác định thời hạn có căn cứ, đúng thời hạn báo trước theo quy định tại Khoản 1, Khoản 2, Điều 37 Bộ luật Lao động thì người lao động không có nghĩa vụ hoàn trả chi phí đào tạo.

Nếu người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động xác định thời hạn không có căn cứ, không đúng thời hạn báo trước theo quy định tại Khoản 1, Khoản 2, Điều 37 Bộ luật Lao động là trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật.

Theo Khoản 3, Điều 43 Bộ luật Lao động, khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật người lao động phải hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động theo quy định tại Điều 62 của Bộ luật này, bao gồm các khoản chi có chứng từ hợp lệ về chi phí trả cho người dạy, tài liệu học tập, trường, lớp, máy, thiết bị, vật liệu thực hành, các chi phí khác hỗ trợ cho người học và tiền lương, tiền đóng BHXH, BHYT cho người học trong thời gian đi học.

Trường hợp người lao động được gửi đi đào tạo ở nước ngoài thì chi phí đào tạo còn bao gồm chi phí đi lại, chi phí sinh hoạt trong thời gian ở nước ngoài.

Phải trả sổ BHXH khi người lao động thôi việc

Trường hợp công ty ký với ông Nguyên hợp đồng lao động xác định thời hạn 3 năm từ tháng 11/2015 đến tháng 11/2018, đồng thời ký hợp đồng đào tạo nghề có điều khoản cam kết làm việc trong thời gian tương ứng với hợp đồng lao động đã ký. Nếu không thực hiện đúng thời gian làm việc đã cam kết trong hợp đồng lao động thì phải hoàn trả chi phí đào tạo.

Khi thực hiện cùng một lúc hợp đồng lao động và hợp đồng đào tạo được 7 tháng (từ tháng 11/2015 đến tháng 6/2016) thì ông Nguyên nộp đơn thôi việc. Đơn thôi việc cũng là việc thông báo sẽ đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. Nếu có một trong những lý do quy định tại Khoản 1 và đủ điều kiện về thời gian báo trước (30 ngày) quy định tại Khoản 2, Điều 37 Bộ luật Lao động thì ông Nguyên có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động xác định thời hạn 3 năm đã ký mà không phải hoàn trả chi phí đào tạo cho công ty.

Trường hợp ông Nguyên đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động xác định thời hạn mà không có một trong các lý do theo quy định tại Khoản 1 và không đủ điều kiện về thời gian báo trước (30 ngày) theo quy định tại Khoản 2, Điều 37 Bộ luật Lao động thì đó là trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật.

Nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật, ông Nguyên phải hoàn trả chi phí đào tạo cho công ty bao gồm các khoản chi có chứng từ hợp lệ về chi phí trả cho người dạy, tài liệu học tập, trường, lớp…

Do thời gian đào tạo mới được 7 tháng trên tổng số 36 tháng, chi phí đào tạo thực tế không thể bằng tổng mức chi phí dự kiến là 200 triệu đồng như hợp đồng đào tạo nghề đã giao kết cho nên nếu có phải hoàn trả chi phí đào tạo thì mức hoàn trả phải căn cứ vào chi phí đã thực hiện và có chứng từ hợp lệ chứ không phải là mức 200 triệu đồng nêu trong hợp đồng.

Do tiền trả lương, tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN đối với ông Nguyên được chi từ việc thực hiện hợp đồng lao động, do đó ông Nguyên không phải hoàn trả các khoản chi này.

Nếu có tranh chấp về việc hoàn trả chi phí đào tạo nghề thì thẩm quyền giải quyết thuộc tòa án cấp huyện nơi bị đơn cư trú. Bên cho rằng mình bị thiệt hại có quyền làm đơn yêu cầu tòa án giải quyết.

Theo quy định tại Khoản 3, Điều 47, khi chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động, người sử dụng lao động có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại sổ BHXH và những giấy tờ khác mà người sử dụng lao động đã giữ lại của người lao động.

Như vậy, trong mọi trường hợp, khi chấm dứt hợp đồng lao động với ông Nguyên, công ty phải có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại sổ BHXH và những giấy tờ khác mà công ty đã giữ lại của ông Nguyên.

          Luật sư Trần Văn Toàn

VPLS Khánh Hưng, Đoàn luật sư Hà Nội