Từ 'chảo lửa, túi mưa' trở thành miền quê 'đáng sống'

Nhiều khu dân cư NTM kiểu mẫu đã trở thành vùng quê trù phú, an lành, là nơi “đáng sống”. Ảnh: VGP/Diệu Anh

Là một tỉnh có xuất phát điểm thấp nên trong quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM), vấn đề đặt ra với Hà Tĩnh là làm sao để huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc; nhân dân đồng thuận với quyết tâm nỗ lực cao; làm sao để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

Từ năm 2011, việc xây dựng NTM ở Hà Tĩnh còn khá lạc hậu, bình quân mỗi xã chỉ đạt 3,5 tiêu chí/xã, không có xã đạt trên 10 tiêu chí; có đến 183 xã đạt dưới 5 tiêu chí; có 20 xã không đạt tiêu chí nào; thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 8,46 triệu đồng/người/năm.

Tuy nhiên, sau 7 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, Hà Tĩnh đã đầu tư nguồn lực, huy động sức dân và lồng ghép các chương trình, dự án. Đến thời điểm cuối năm 2017, toàn tỉnh đã có 115 xã đạt chuẩn NTM, không còn xã dưới 10 tiêu chí. Đặc biệt, tiêu chí 20 về khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu được cả hệ thống chính trị và người dân đồng tình, tham gia xây dựng hết sức tích cực. Hiện toàn tỉnh có 228 khu dân cư NTM kiểu mẫu, 2.300 vườn mẫu đạt chuẩn.

Là một xã điển hình của Hà Tĩnh trong việc xây dựng NTM kiểu mẫu, năm 2015, Tượng Sơn (huyện Thạch Hà) đã về đích NTM và hiện tiếp tục phấn đấu xây dựng xã NTM kiểu mẫu (giai đoạn 2016-2020) nhằm nâng chất lượng các tiêu chí. Ông Dương Kim Huy, Chủ tịch UBND xã Tượng Sơn cho biết, bước vào xây dựng NTM, xã Tượng Sơn cũng gặp không ít khó khăn như tỷ lệ hộ nghèo chiếm 43%, thu nhập bình quân đầu người chỉ mới đạt 17,2 triệu đồng/người/năm… Bên cạnh đó, đường làng ngõ xóm chật hẹp, vườn hộ không có quy hoạch, chủ yếu là tre, tro và các loại cây tạp khác… Tuy nhiên, với sự xác định NTM sẽ không có điểm dừng chân mà phải thường xuyên nâng cấp một cách bền vững các tiêu chí, từ đó, Ban Chỉ đạo NTM xã đã xây dựng kế hoạch để phấn đấu xây dựng xã NTM kiểu mẫu.

Đến nay, xã Tượng Sơn đã xây dựng 5/7 khu dân cư kiểu mẫu, 2 khu dân cư còn lại đạt tỷ lệ 80%; 224 vườn hộ cơ bản đạt chuẩn; sản xuất vườn hộ chuyển mạnh theo hướng nông nghiệp hữu cơ, tiêu chuẩn VietGAP, có ứng dụng các tiến bộ khoa học về tưới tiêu, sử dụng các loại chế phẩm sinh học xua đuổi côn trùng, đặc biệt là liên kết chuỗi cung ứng và bao tiêu sản phẩm để tạo thu nhập, giúp người dân yên tâm sản xuất.

Để xây dựng thành công khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, ông Dương Kim Huy cho rằng, cần phải kiên trì, có cách làm, bước đi phù hợp, có lộ trình chuẩn mực. Ban chỉ đạo NTM xã, thôn phải thật sự tâm huyết với phong trào, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đặc biệt, phải phát huy được vai trò chủ thể của người dân, để người dân tự nguyện hiến đất, hiến công, hiến tài sản, có thế mới giữ vững được phong trào xây dựng NTM.

Xây dựng NTM ngày càng đi vào thực chất

Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Ðặng Quốc Khánh cho biết, xuất phát từ thực tiễn Hà Tĩnh là vùng quê “chảo lửa”, “túi mưa” thường xuyên chịu tác động của biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan, những năm đầu thực hiện Chương trình xây dựng NTM, tỉnh chủ yếu tập trung vào các chỉ tiêu quy định trong Bộ Tiêu chí nên các xã sau khi đạt chuẩn NTM chưa thật sự rõ về chiều sâu và tính bền vững chưa cao. Do đó, tỉnh chỉ đạo mạnh dạn thí điểm xây dựng 5 Khu dân cư NTM kiểu mẫu và 240 vườn mẫu đại diện cho 3 vùng sinh thái.

Nhiều hộ gia đình Hà Tĩnh đã triển khai xây dựng vườn mẫu, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: VGP/Diệu Anh

Sau một thời gian thực hiện, tỉnh đã tổ chức sơ kết, kết quả bước đầu mang lại hiệu quả rõ nét, thuyết phục. Đồng thời, để khuyến khích thực hiện chủ trương này, tỉnh đã ban hành chính sách hỗ trợ xây dựng khu dân cư mẫu, vườn mẫu. Giai đoạn đầu (2014-2016), đối với xã phấn đấu đạt chuẩn trong năm và năm kế tiếp, hỗ trợ 300 triệu đồng/1 khu dân cư NTM kiểu mẫu; 20 triệu đồng/vườn mẫu (mỗi xã 10 vườn), phần vốn hỗ trợ chủ yếu cho các nội dung như: Quy hoạch, làm hàng rào xanh, hỗ trợ giống cây, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất (hệ thống tưới tiết kiệm, chế phẩm sinh học, sản xuất nông nghiệp hữu cơ...).

Hiện nay, tỉnh đã ban hành chính sách thưởng theo kết quả đầu ra, mỗi khu dân cư NTM kiểu mẫu đạt chuẩn thưởng 300 triệu đồng, mỗi vườn mẫu đạt chuẩn thưởng 5 triệu đồng cho diện đại trà trên toàn tỉnh.

“Chủ trương xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu nhanh chóng được người dân hưởng ứng, tự giác tham gia và đang dần trở thành phong trào có sức lan tỏa nhanh, trên diện rộng”, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Đặng Quốc Khánh nhấn mạnh.

Từ xây dựng mô hình điểm, đến nay, Hà Tĩnh đã có 1.116/1.802 thôn có phương án - dự toán triển khai thực hiện và có 228 thôn đạt chuẩn, 8.178 vườn hộ triển khai xây dựng vườn mẫu, có trên 1.200 vườn doanh thu từ 500 triệu đồng/năm trở lên, trong đó có 261 vườn doanh thu trên 1 tỷ đồng trên năm.

Song song cùng hiệu quả kinh tế, từ xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu thì các giá trị văn hóa truyền thống dần được khôi phục, phát huy, tình làng nghĩa xóm trong cộng đồng được coi trọng. Nhiều khu dân cư kinh tế phát triển, môi trường tốt, cảnh quan đẹp, văn hóa được phát huy, đã trở thành vùng quê trù phú, an lành, là nơi “đáng sống” như: Nam Trà (xã Hương Trà), Yên Mỹ (xã Cẩm Yên), Hà Thanh (xã Tượng Sơn), Phong Giang (xã Tiên Điền),...

Có thể thấy, việc xây dựng NTM ngày càng đi vào thực chất, hướng tới cộng đồng dân cư nhiều hơn. Tại Hội nghị toàn quốc triển khai xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu vừa diễn ra tại Hà Tĩnh, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ nhấn mạnh, hiện Trung ương đang lấy ý kiến để ban hành Bộ tiêu chí xã NTM kiểu mẫu và huyện NTM kiểu mẫu thì Hà Tĩnh đã làm việc này từ năm 2014, 2015. Điều này có nghĩa là Hà Tĩnh đã đi trước một bước, cách làm đột phá, sáng tạo này các địa phương cần tham quan, học tập để nhân rộng ra toàn quốc.

Diệu Anh