UBTVQH xem xét về 3 dự án đường cao tốc quan trọng, mang tính chiến lược

Thực hiện sự phân công của UBTVQH, Ủy ban Kinh tế được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan của Quốc hội thẩm tra các dự án xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1).

Các dự án cơ bản phù hợp với Chiến lược, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, các dự án được lập cơ bản phù hợp với Chiến lược, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đã được Đại hội lần thứ XIII của Đảng thông qua; Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và phù hợp với quy hoạch có liên quan.

Tuy nhiên, hiện nay các tỉnh thuộc phạm vi các dự án đang triển khai, thực hiện lập quy hoạch tỉnh, do đó đề nghị các địa phương cần cập nhật, cụ thể hóa các dự án này trong quy hoạch tỉnh để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống quy hoạch, đặc biệt là việc kết nối thuận lợi cảng biển, cảng hàng không, các khu công nghiệp, du lịch, trung tâm logistics,...

Về hình thức đầu tư đối với các dự án Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột và Châu Đốc - Cần Thơ – Sóc Trăng, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, do các tuyến này có lưu lượng xe chưa cao dẫn tới thời gian hoàn vốn dài, do vậy việc đầu tư theo phương thức đối tác công tư là khó khả thi. Vì vậy, việc Chính phủ đề xuất áp dụng hình thức đầu tư công là phù hợp.

Về Dự án Biên Hòa – Vũng Tàu, một số ý kiến cho rằng dự án này đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư theo phương thức đối tác công tư, trong bối cảnh nguồn lực Nhà nước còn rất hạn chế nhưng đang phải triển khai thực hiện nhiều dự án hạ tầng giao thông quan trọng thì việc thu hút được các nguồn lực ngoài Nhà nước tham gia đầu tư là rất cần thiết. Do đó, đề nghị cân nhắc tiếp tục đầu tư dự án này theo phương thức đối tác công tư.

Về sơ bộ phương án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ông Vũ Hồng Thanh cho rằng, qua thực tế triển khai các dự án thời gian qua cho thấy tiến độ thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phụ thuộc vào sự chỉ đạo, điều hành của các cấp chính quyền địa phương.

Vì vậy, đề nghị Chính phủ có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt, đồng bộ để nâng cao công tác phối hợp giữa các cơ quan thực hiện và có chế tài gắn trách nhiệm đối với các cấp chính quyền địa phương để bảo đảm được tiến độ hoàn thành các dự án.

Đồng thời đề nghị Chính phủ cần quan tâm và ban hành chính sách hợp lý và đền bù thỏa đáng đối với người dân bị ảnh hưởng của dự án, đặc biệt đối với khu vực giáp ranh giữa hai địa phương.

Đánh giá đầy đủ về khả năng giải ngân, hấp thụ vốn, thu hồi vốn

Về sơ bộ tổng mức đầu tư, ông Vũ Hồng Thanh cho hay, một số ý kiến đề nghị cần tiếp tục rà soát kỹ suất đầu tư và so sánh với các dự án cao tốc tương tự để làm rõ sơ bộ tổng mức đầu tư của các dự án này. Ngoài ra, trong thời gian vừa qua, giá các loại vật tư, nhiên liệu tăng cao, do đó cần lưu ý, xem xét, tính toán dự phòng trong tổng mức đầu tư. Đồng thời, cần báo cáo, làm rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng, đất lúa. Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cần có báo cáo, làm rõ các ý kiến nêu trên.

Theo tính toán, các dự án sử dụng các nguồn vốn sau: Nguồn vốn thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đã được phân bổ của Bộ Giao thông vận tải (khoảng 33.494 tỷ đồng). Nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (khoảng 9.620 tỷ đồng). Nguồn ngân sách địa phương tham gia đầu tư (khoảng 8.358,5 tỷ đồng). Nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương năm 2021 (khoảng 13.796 tỷ đồng)... Về nội dung này, ông Vũ Hồng Thanh đã nêu lên những đề nghị cụ thể đối với Chính phủ để bảo đảm tính khả thi của nguồn vốn bố trí cho các dự án.

Về tiến độ hoàn thành, ông Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh, việc triển khai thực hiện nhiều dự án đường cao tốc trong cùng một thời gian, trong đó tập trung chủ yếu vào giai đoạn 2022-2025 sẽ cần một nguồn lực rất lớn. Do đó, việc triển khai các dự án này sẽ khó bảo đảm tiến độ cơ bản hoàn thành trong năm 2025. Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị có đánh giá đầy đủ về khả năng giải ngân, hấp thụ vốn, sự cân đối và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực, năng lực quản lý, thi công để có giải pháp kịp thời nhằm bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tiến độ, chất lượng cho các dự án này và các dự án quan trọng khác cùng được triển khai.

Liên quan đến vấn đề về thu hồi vốn đầu tư, Chính phủ dự kiến sau khi các dự án hoàn thành sẽ thực hiện nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách Trung ương, tuy nhiên, ông Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh, cần làm rõ các dự án này có sự tham gia đầu tư một phần vốn ngân sách địa phương thì có cần phải hoàn trả vào ngân sách địa phương không?

Những dự án quan trọng, mang tính chiến lược

Cơ bản đồng tình với các nội dung trong Tờ trình và Báo cáo thẩm tra, thảo luận tại phiên họp, các Ủy viên UBTVQH cho rằng, các dự án này đều là những dự án quan trọng, mang tính chiến lược đối với việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các vùng, địa phương có tuyến cao tốc đi qua.

Bên cạnh đó, các Ủy viên UBTVQH cũng cho rằng, còn nhiều nội dung cần được làm rõ, nhằm bảo đảm tính thuyết phục của các dự án; đồng thời đề nghị Chính phủ sớm hoàn thiện hồ sơ, tờ trình, bảo đảm đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của UBTVQH, ý kiến thẩm tra nhằm hoàn thiện hồ sơ, tờ trình các dự án; đồng thời đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ những yếu tố tác động đến việc triển khai dự án để tính toán, thuyết minh, làm rõ thời gian và các cam kết trách nhiệm hoàn thành các dự án, bảo đảm tính khả thi của các dự án.

Nhấn mạnh diện tích đất phải thu hồi để thực hiện 3 dự án là rất lớn, liên quan đến nhiều địa phương, có ảnh hưởng đến nhiều hộ dân, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ cần báo cáo rõ phương án, giải pháp thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ tái định cư bảo đảm công khai, minh bạch, ổn định cuộc sống của người dân và tiến độ thực hiện dự án.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ rà soát lại các cơ chế, chính sách đặc thù; chỉ đề nghị Quốc hội những cơ chế cấp bách, thực sự cần thiết, tương ứng với việc bố trí các nguồn vốn, không dàn trải chính sách đặc thù, làm phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Đồng thời lưu ý cần phân định rõ quyền hạn, cơ chế phối hợp, trách nhiệm của Bộ Giao thông vận tải, các cơ quan liên quan, các địa phương ở từng mức độ thực hiện dự án./.

Nguyễn Hoàng