Unilever thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong quản lý rác thải nhựa

Mô hình hợp tác đa bên: Gắn kết chính sách với hành động thực tiễn

Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn về rác thải nhựa, khi mỗi năm phát sinh khoảng 1,8 triệu tấn, trong đó chỉ khoảng 27% được thu gom, tái chế. Hệ thống xử lý chất thải còn phân tán, thiếu đồng bộ, người dân chưa có thói quen phân loại rác tại nguồn, trong khi các doanh nghiệp gặp khó khăn trong triển khai mô hình tuần hoàn.

Để giải bài toán này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, đáng chú ý là Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 45/2022/NĐ-CP yêu cầu các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu bao bì phải có trách nhiệm tái chế sản phẩm sau sử dụng.

Trên nền tảng đó, mô hình hợp tác công - tư trong thu gom và tái chế nhựa (PPC) giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường - Unilever Việt Nam - Công ty nhựa Duy Tân và các doanh nghiệp khác ra đời, được đánh giá là một trong những cách tiếp cận tiên phong và hiệu quả.

Khởi động từ năm 2020, sáng kiến PPC (Public–Private Collaboration) hướng đến xây dựng hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn cho bao bì nhựa, thúc đẩy phân loại rác tại nguồn, thu gom, tái chế và tái sử dụng bao bì sau tiêu dùng.

Với vai trò là một trong những đơn vị sáng lập, Unilever Việt Nam đã cam kết thu gom lượng rác nhựa tương đương với khối lượng bao bì doanh nghiệp đưa ra thị trường. Cụ thể, trong giai đoạn 2020- 2024, chương trình đã hỗ trợ thu gom và tái chế khoảng 25.000 tấn rác thải nhựa, vượt xa kỳ vọng ban đầu.

Công ty nhựa Duy Tân đóng vai trò then chốt trong khâu tái chế. Các điểm thu gom được thiết lập tại TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai và Long An, tập trung đào tạo người thu gom về kỹ năng phân loại, an toàn lao động, đồng thời hỗ trợ vật tư bảo hộ, góp phần bảo đảm điều kiện làm việc và sinh kế ổn định cho người lao động.

Bộ Tài nguyên và Môi trường giữ vai trò kiến tạo chính sách, điều phối và hỗ trợ pháp lý cho mô hình vận hành theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường. Sự hiện diện của cơ quan quản lý giúp gia tăng tính minh bạch, trách nhiệm và khả năng nhân rộng mô hình ra các địa phương khác.

Chuyển đổi tư duy từ "xử lý rác" sang "nguồn tài nguyên thứ cấp"

Không chỉ dừng lại ở việc thu gom, PPC đặt trọng tâm vào thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, coi rác thải nhựa sau tiêu dùng là nguồn nguyên liệu tái chế có giá trị. Nhựa sau khi phân loại được đưa vào các nhà máy tái chế để sản xuất thành bao bì PCR (nhựa tái sinh sau sử dụng), từ đó tiếp tục quay lại chuỗi sản xuất - tiêu dùng.

Tính đến nay, Unilever đã ứng dụng 100% nhựa PCR cho các sản phẩm của Comfort, Sunlight, Cif và Lifebuoy. Nhờ đó, doanh nghiệp đã giảm đến 55% lượng nhựa nguyên sinh, một bước đi mạnh mẽ nhằm giảm phát thải carbon và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Mô hình PPC không chỉ mang lại giá trị môi trường mà còn tạo ra tác động xã hội tích cực. Hàng trăm lao động thu gom - phần lớn là phụ nữ, người khuyết tật và người thu nhập thấp đã được đào tạo, trang bị kiến thức và kỹ năng nghề. Từ đó hình thành nên lực lượng "lao động xanh" đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị tuần hoàn.

Unilever đặt mục tiêu thu gom 30.000 tấn nhựa đến năm 2027 thông qua mở rộng mạng lưới thu gom, nhân rộng mô hình tại nhiều tỉnh, thành phố. Đây không chỉ là bước tiến riêng của doanh nghiệp mà còn góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về giảm 75% rác thải nhựa đại dương vào năm 2030.

Thành công của mô hình Unilever - Duy Tân - Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy tầm quan trọng của sự phối hợp giữa Nhà nước và doanh nghiệp trong quản lý chất thải, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Đây là bài học thực tiễn để các địa phương, ngành hàng và doanh nghiệp khác có thể học hỏi, điều chỉnh và nhân rộng.

Việc chuyển đổi từ "tăng trưởng theo chiều rộng" sang "tăng trưởng xanh, tuần hoàn" là xu hướng tất yếu. Và sự chủ động của khối doanh nghiệp, với những cam kết và hành động cụ thể như Unilever, sẽ là động lực quan trọng để Việt Nam đạt được các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 và trung hòa carbon vào 2050.

Lê Nguyễn