Vaccine viêm gan B tiêm ở Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế

PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng. Ảnh: VGP/Thúy Hà

Theo thống kê của Bộ Y tế, do các bậc phụ huynh vẫn còn băn khoăn, lo lắng khi cho trẻ tiêm chủng, nên thời gian gần đây, tỉ lệ tiêm phòng viêm gan B ở trẻ sơ sinh đang xuống mức rất thấp.

PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) có những giải đáp liên quan đến vaccine viêm gan B và an toàn tiêm chủng cho trẻ.

Thưa ông, tỉ lệ tiêm vaccine viêm gan B đạt thấp sẽ dẫn tới hệ lụy gì?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Hiện nay, tỉ lệ nhiễm virus viêm gan B (HBV) ở nước ta khá cao, chiếm khoảng 10-20% dân số. Việc điều trị cho người nhiễm viêm gan cũng rất tốn kém. Trung bình một người nhiễm HBV phải tiêu tốn khoảng 60-200 triệu đồng tiền thuốc mỗi năm và thời gian điều trị kéo dài.

Viêm gan B mạn tính là một trong những nguyên nhân thường gặp dẫn đến xơ gan và ung thư gan. Trong đó, chỉ tính riêng ung thư gan đã gây tử vong khoảng 22.000 người mỗi năm.

Biện pháp tốt nhất để phòng bệnh viêm gan B là tiêm vaccine viêm gan B. Tuy nhiên, tỉ lệ tiêm vaccine viêm gan B đang ở mức rất thấp. Đây là mối lo của ngành y tế. Vì vậy, tiêm vaccine viêm gan B cho trẻ cần phải tiếp tục được ưu tiên.

Vì sao phải tiêm vaccine viêm gan B trong 24 giờ đầu sau sinh? HBV lây truyền như nào, thưa ông?

PGS.TS Trần Đắc Phu: HBV có thể lây truyền từ mẹ sang con; lây truyền từ trẻ qua trẻ (lây truyền thường xảy ra ở nhà, bệnh viện, trường học và nhà trẻ qua tiếp xúc các vết thương, vết trầy xước hay dịch tiết của vết thương…); lây truyền qua tiêm chích và truyền máu; lây truyền trong khi quan hệ tình dục.

Những trẻ sơ sinh bị nhiễm HBV từ mẹ sẽ có nguy cơ thành bệnh mạn tính là 90% và khoảng 25% trong số đó sẽ chết vì ung thư gan và xơ gan. Cách tốt nhất để phòng lây truyền HBV từ mẹ sang con là tiêm vaccine viêm gan B trong 24 giờ đầu sau sinh.

Khi đó, hiệu quả phòng bệnh sẽ được 85-90% các trường hợp lây truyền từ mẹ sang con. Hiệu quả phòng ngừa sẽ giảm dần theo từng ngày, từ 50-57%, và không đạt được nếu tiêm sau 7 ngày.

Bên cạnh đó, việc tiêm vaccine viêm gan B sớm còn giúp trẻ sơ sinh sớm được bảo vệ, phòng lây truyền viêm gan B từ các thành viên khác trong gia đình, người chăm sóc trẻ hoặc từ những trẻ khác qua tiếp xúc trực tiếp với vết xước, chảy máu.

Độ an toàn của vaccine này được đánh giá như thế nào, thưa ông?

Theo lịch tiêm trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng, vaccine viêm gan B được tiêm 4 mũi: Mũi 1 tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Mũi 2, 3, 4 tiêm khi trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi.

PGS.TS Trần Đắc Phu: Vaccine viêm gan B được đánh giá rất an toàn và đã được tiêm ở nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, vaccine viêm gan B liều sơ sinh được triển khai trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng từ năm 2005. Vaccine này do Công ty Vaccine và sinh phẩm số 1 sản xuất. Đây là vaccine tái tổ hợp được sản xuất theo công nghệ tiên tiến hiện nay, giống như vaccine đang sử dụng tại Mỹ và các nước khác.

Tính từ năm 2010-2014, số lượng vaccine để tiêm cho trẻ sơ sinh là hơn 6,5 triệu liều. Trong quá trình sử dụng không ghi nhận bất kỳ trường hợp tai biến nặng nào liên quan đến vaccine này, mà chỉ ghi nhận một số trường hợp tai biến sau tiêm chủng, WHO như: Sau khi tiêm có thể có các phản ứng thông thường như đau tại chỗ tiêm là 3-9%, sốt trên 37độ C.

Do đó, người dân không nên quá lo lắng về độ an toàn của vaccine, mà hãy cho trẻ tiêm chủng đúng lịch để phòng bệnh viêm gan B - nguyên nhân dẫn tới ung thư gan.

Những phản ứng nào có thể gặp sau khi trẻ được tiêm vaccine này, thưa ông?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Bất kỳ vaccine nào khi tiêm chủng là đưa kháng nguyên vào cơ thể con người nên có thể có những phản ứng từ nhẹ đến nặng. Và những phản ứng này đều đã có khuyến cáo của WHO hoặc các nhà sản xuất vaccine theo tỉ lệ phản ứng có thể xảy ra.

Sau tiêm chủng, trẻ có thể gặp phải những phản ứng thông thường như sốt nhẹ (dưới 38,5 độ C), đau, sưng tại chỗ tiêm. Khi đó trẻ cần được uống nhiều nước, ăn uống bình thường, nằm chỗ thoáng. Tuy nhiên, các phản ứng này thường tự khỏi trong vòng vài ngày đến một tuần.

Thưa ông, làm thế nào để cha mẹ phát hiện sớm phản ứng sau tiêm vaccine viêm gan B ở trẻ?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Sau tiêm trẻ cần được theo dõi 30 phút tại điểm tiêm chủng, sau đó tiếp tục theo dõi sức khỏe của trẻ ít nhất một ngày (24 giờ) sau khi tiêm.

Sau tiêm, trẻ có thể có phản ứng thông thường như sốt, đau hoặc sưng tấy tại chỗ tiêm, quấy khóc… Vì vậy, phụ huynh cần cho trẻ bú nhiều hơn (nhưng không nên nằm cho trẻ bú), hoặc uống nhiều nước, chườm mát và theo dõi trẻ.

Nếu phản ứng ở trẻ kéo dài hơn một ngày hoặc phản ứng trở nên nghiêm trọng hơn, như sốt cao, quấy khóc kéo dài, tím tái, khó thở, bú ít, bỏ bú... thì cần đưa ngay trẻ tới cơ sở y tế.

Xin cảm ơn ông!

Thúy Hà (thực hiện)