Vệt nước màu đỏ tại biển miền Trung là do tảo

Nguyên nhân của hiện tượng nước biển có màu đỏ tại các tỉnh miền Trung là do bùng phát mật độ rất cao của tảo Noctiluca scintillans. Ảnh: Báo Tuổi trẻ

Trong thời gian từ 18-25/2 tại khu vực cảng Vũng Áng, cảng Sơn Dương, âu thuyền xã Kỳ Hà (Hà Tĩnh), khu vực biển Chân Mây-Lăng Cô (Thừa Thiên-Huế) và khu vực ven biển Sơn Trà (Đà Nẵng) xuất hiện các vệt nước biển màu đỏ và nổi bọt.

Ngay sau khi nhận được các thông tin trên, Bộ TN&MT đã phối hợp với UBND các tỉnh Hà Tĩnh, Thừa Thiên-Huế và TP. Đà Nẵng chỉ đạo Tổng cục Môi trường, các Sở TN&MT phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Khoa học tự nhiên thuộc Đại học Huế và các chuyên gia về môi trường, sinh học kiểm tra, lấy mẫu nước biển để phân tích lý, hóa và thủy sinh vật.

Qua các kết quả phân tích, Bộ TN&MT đã có thông tin chính thức về sự việc này.

Tại Hà Tĩnh, kết quả phân tích mẫu nước biển, so sánh với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước biển ven bờ (QCVN 10-MT:2015/BTNMT), cho thấy: Thông số amonia vượt từ 4,52-91,5 lần (trong đó mẫu có nước màu đỏ vượt 91,5 lần, mẫu nước không có màu đỏ cách bờ 650 m vượt 4,52 lần); 1 mẫu nước biển màu đỏ lấy gần bờ có Mn vượt 1,66 lần, Fe vượt 2,8 lần; các thông số khác và mẫu còn lại đều đạt quy chuẩn cho phép.

Về hiện tượng nước biển màu đỏ lại xuất hiện tại khu vực bờ biển thôn Hải Phong, xã Kỳ Lợi, thị xã Kỳ Anh và bên trong đê chắn sóng cảng Sơn Dương, quan sát bằng mắt thường nhận thấy, nước biển gần bờ thôn Hải Phong có màu hồng nhạt, không thấy hiện tượng hải sản chết; thấy xuất hiện nhiều cá thể nhìn giống trứng sứa có đường kính từ 3-5 cm.

Qua trao đổi, một số hộ dân thôn Hải Phong cho biết, hiện tượng nước biển có màu đỏ xuất hiện từ sáng sớm (khi thủy triều lên) và hằng năm tại đây vẫn thường xuất hiện hiện tượng này (người dân gọi là mé nước).

Về vệt nước màu đỏ xuất hiện tại tỉnh Thừa Thiên- Huế và ven biển Sơn Trà, kết quả phân tích chất lượng mẫu nước biển trong khu vực cho thấy, các thông số môi trường như: Độ pH, oxy hòa tan, tổng chất rắn lơ lửng, amonia, photphat, xyanua, sắt, thủy ngân, tổng phenol, crom tổng số, cadimi, chì, mangan, đồng, kẽm, tổng dầu mỡ khoáng… đều đạt quy chuẩn cho phép.

Bộ TN&MT kết luận: Nguyên nhân của hiện tượng nước biển có màu đỏ là do trong thời gian vừa qua đã có hiện tượng bùng phát mật độ rất cao của tảo Noctiluca scintillans tại khu vực sát bờ của cảng Sơn Dương, cảng Vũng Áng, âu thuyền xã Kỳ Hà, khu vực biển Chân Mây-Lăng Cô.

Kết quả phân tích các mẫu thực vật phù du thu được tại các khu vực nêu trên thấy rằng, tảo này đã bắt đầu tàn lụi (có nhiều mảnh vỡ).

Theo các tài liệu nghiên cứu đã có trên thế giới, loài tảo Noctiluca scintillans sau khi tàn lụi thường giải phóng ra amonia ở nồng độ cao trong môi trường nước. Hiện tượng này rất phù hợp với kết quả phân tích chất lượng nước biển khu vực vệt nước màu đỏ tại cảng Vũng Áng ngày 19/1/ có amonia vượt 91,5 lần, tại cảng Sơn Dương ngày 18/2 có amonia vượt 31,2 lần, tại âu thuyền xã Kỳ Hà ngày 23/2 có amonia vượt đến 257 lần quy chuẩn cho phép.

Tảo Noctiluca scintillans không sinh độc tố sinh học, nên không có nguy cơ gây ngộ độc cho người hay thủy sản. Nhưng ở mật độ cao chúng có khả năng tích tụ amonia với hàm lượng cao rồi giải phóng vào môi trường nước, gây tình trạng cạn kiệt oxy trong nước.

Noctiluca scintillans là loài gặp phổ biến ở ven biển Việt Nam và nhiều nước trên thế giới, thường phát triển mạnh gây đổi màu nước trong giai đoạn giao mùa, khi gặp môi trường nước phù hợp, giàu dinh dưỡng và dồi dào thức ăn.

Màu nước biển khi tảo nở hoa có thể là màu xanh đậm, màu vàng nâu, hay màu đỏ máu. Do kích thước lớn nên có thể nhận biết rõ sự đổi màu nước, ngay cả ở mật độ không quá cao.

Từ trước đến nay, hiện tượng bùng phát mật độ tảo Noctiluca scintillans đã được ghi nhận tại một số vùng ven biển Việt Nam: Ở vùng biển nam Trung Bộ, vào tháng 2/1996, tảo Noctiluca scintillans nở hoa ở khu vực Vịnh Vân Phong-Bến Gỏi (Khánh Hòa) với mật độ đạt tới hàng triệu tế bào trong một lít nước biển.

Ở vùng ven bờ biển phía Bắc, từ cuối tháng 3 đến tháng 4/2012, loài tảo này bùng phát với mật độ cao, tạo ra các váng nước nổi trên bề mặt biển tại một số điểm thuộc khu vực ven biển Đồ Sơn-Cát Bà. Lớp váng có màu từ hồng nhạt đến đỏ, tùy thuộc vào mật độ và giai đoạn phát triển của tảo.

Thu Cúc