Xem xét đưa người nghiện ma túy đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

Đưa vào cơ sở cai nghiện không phải là biện pháp xử lý hành chính

Trình bày Tờ trình Pháp lệnh tại phiên họp, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Du, đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo Pháp lệnh cho biết, theo quy định tại điều 38 Luật Phòng, chống ma tuý năm 2021, người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi thuộc một trong các trường hợp: Người nghiện ma túy không đăng ký, không thực hiện, hoặc tự ý chấm dứt cai nghiện tự nguyện; người nghiện ma túy trong thời gian dài cai nghiện ma túy tự nguyện bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy; người nghiện ma túy các chất dạng thuốc phiện không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế hoặc chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế do vi phạm quy định về điều trị nghiện. Tòa án nhân dân cấp huyện là cơ quan ban hành quyết định về đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Việc quy định này cũng bảo đảm với các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, đây không phải là biện pháp xử lý hành chính nên các trình tự, thủ tục đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc cần thân thiện, nhân văn trên cơ sở giáo dục là chính vì đối tượng ở đây là trẻ em, coi đây là người bệnh và đưa vào để tiến hành chữa bệnh, giáo dục. 

Thảo luận tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới thống nhất với sự cần thiết và nội dung thẩm tra của Ủy ban Tư pháp và đề nghị không quy định thời hiệu xem xét đưa người vào cơ sở cai nghiện trong Pháp lệnh này vì chúng ta xác định người nghiện là người bệnh, để không vi phạm quyền con người, quyền công dân. Viện Kiểm sát nhân dân phải kiểm sát việc tuân thủ pháp luật vì đây là vấn đề liên quan đến trẻ em. Về miễn, hoãn việc đưa người vào cơ sở cai nghiện, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị nên quy định ngay trong Pháp lệnh này để bảo đảm tính chặt chẽ, cụ thể.

Thứ trưởng Bộ Lao động – thương binh và xã hội Nguyễn Văn Hồi thống nhất cao việc ban hành Pháp lệnh theo quy định của Luật Phòng, chống ma tuý nhưng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cân nhắc quy định việc giao Trưởng phòng Lao động – thương binh và xã hội chịu trách nhiệm về hồ sơ đối với người nghiện ma túy bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Chỉ bắt buộc khi không còn các biện pháp tự nguyện khác

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhất trí với sự cần thiết ban hành Pháp lệnh này. Tuy nhiên, ông đề nghị cần làm rõ các quan điểm, khái niệm cho phù hợp, có đánh giá tác động chính sách, tác động xã hội đầy đủ hơn của Pháp lệnh này đối với lứa tuổi này, có sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý, nhà giáo và giải pháp hiệu quả khi áp dụng bởi đối tượng là trẻ em.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng bày tỏ băn khoăn: Với những quyền lợi hợp pháp của trẻ em đã được quy định thì các cơ sở cai nghiện bắt buộc có đủ điều kiện để thực hiện hay không, trong khi chúng ta đã quy định như quyền được học hành, được vui chơi, được chăm sóc, được ở cùng gia đình…

Giải đáp một phần băn khoăn trên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết: Đây là Pháp lệnh quy định về trình tự, thủ tục đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc mà thôi. Đối với việc quản lý, tổ chức hoạt động của cơ sở cai nghiện bắt buộc được quy định ở văn bản quy phạm pháp luật khác.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, chúng ta chỉ áp dụng các trình tự, thủ tục đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi không còn các biện pháp tự nguyện khác, được sự đồng ý của gia đình và người giám hộ hợp pháp.

Đồng tình với Phó Chủ tịch Trần Quang Phương, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị cần có báo cáo đánh giá tác động cả tích cực và tiêu cực đối với gia đình, xã hội và chính các em, các điều kiện vật chất để thực hiện Pháp lệnh này, nhất là đối tượng chính lại là trẻ em, có như vậy mới mang rõ tính thuyết phục và hiệu quả khi ban hành và tổ chức thực thi.

Trả lời những vấn đề nêu trên, Thứ trưởng Bộ Lao động – thương binh và xã hội Nguyễn Văn Hồi cho biết, các cơ sở cai nghiện hiện đang quá tải, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Như vậy, khi thực thi Pháp lệnh này thì cũng còn nhiều khó khăn.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh: Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất cao việc sớm ban hành Pháp lệnh. Đây là nội dung phù hợp với Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tuy nhiên, trên cơ sở thảo luận hôm nay, giao lại cho các cơ quan như Bộ Công an, Bộ Lao động – thương binh và xã hội, Bộ Y tế, Bộ Tài chính cũng như các cơ quan của Quốc hội tiếp thu, chỉnh lý vào dự thảo Pháp lệnh để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp đợt 2 tới đây.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành đưa các quy định về điều kiện hoãn miễn đưa người vào sơ sở cai nghiện trong Pháp lệnh thay dù đã được quy định tại Nghị định 116/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Đồng thời, rà soát và bổ sung thêm quy định mang tính đặc thù với người từ đủ từ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, tạo điều kiện cho trẻ em được chữa bệnh, học hành.

Tòa án nhân dân tối cao – cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ thêm báo cáo đánh giá tác động, chế độ bảo đảm cai nghiện, trong đó có trẻ em.

Lê Sơn