Xóa sổ tín dụng đen bằng cách nào?

Hội thảo có sự tham gia của đại diện Cục Cảnh sát Hình sự, Cục Truyền thông Công an nhân dân (Bộ Công an), Vụ Pháp luật dân sự (Bộ Tư pháp), Ngân hàng Nhà nước, cùng các luật sư, chuyên gia kinh tế.

Theo Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng tiêu dùng của các công ty tài chính đang sụt giảm mạnh, khoảng 40% so với cuối năm ngoái. Tính đến cuối tháng 9, tổng dư nợ cho vay của các công ty tài chính chỉ còn 134.000 tỷ đồng. Trong khi đó, nợ xấu vay tiêu dùng tăng 10-15% khiến các công ty tài chính không dám cho vay.

Ngoài chịu ảnh hưởng do kinh tế khó khăn, người lao động bị giảm thu nhập, một nguyên nhân chính khiến dư nợ vay tiêu dùng của các công ty tài chính sụt giảm nghiêm trọng, theo phản ánh của các tài chính tiêu dùng, là do nạn "bùng nợ".

Suốt từ đầu năm đến nay, trên mạng xã hội, hàng trăm hội nhóm với vài trăm nghìn thành viên hướng dẫn nhau cách vay rồi "bùng nợ". Công ty FE Credit cho biết, việc thu hồi nợ vô cùng khó khăn, thậm chí có trường hợp khách vay không trả nợ mà còn hành hung lại nhân viên của công ty.

Lo ngại bùng phát tín dụng đen

Tại hội thảo, đại diện Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an và các công ty tài chính, chuyên gia… đều lo ngại tín dụng đen sẽ bùng phát trong thời gian tới.

Thông tin về công tác đấu tranh tội phạm tín dụng đen, Thượng tá Lê Vinh Tùng, Phó Trưởng phòng Trọng án (Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an) cho biết, tình hình tội phạm liên quan đến tín dụng đen diễn biến phức tạp.

Thực hiện Chỉ thị số 12 của Thủ tướng về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen, trong năm qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố 538 vụ án/944 bị can, xử phạt hành chính 305 vụ/396 đối tượng; trong đó khởi tố 485 vụ/772 bị can về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, khởi tố 27 vụ/35 bị can về tội cố ý gây thương tích, 17 vụ/108 bị can về tội cưỡng đoạt tài sản…

Lũy kế trong 4 năm thực hiện Chỉ thị 12 (2019-2022), cơ quan công an đã phát hiện 3.772 vụ/6.810 đối tượng hoạt động tín dụng đen, khởi tố 2.113 vụ án/4.343 bị can liên quan tín dụng đen.

Riêng Cục Cảnh sát hình sự đã phối hợp với nhiều địa phương để đấu tranh, xử lý các hành vi phạm tội với phương thức thủ đoạn mới, hoạt động núp bóng doanh nghiệp, đan xen nhiều lĩnh vực, nhiều địa bàn, nhất là các vụ án cưỡng đoạt tài sản tại Tiền Giang, TPHCM, Hà Nội... Trong đó, Cục Cảnh sát hình sự đã triệt phá 2 chuyên án các đối tượng sử dụng công nghệ cao để hoạt động tín dụng đen.

Qua đấu tranh tội phạm tín dụng đen, cơ quan công an còn phát hiện các đối tượng người nước ngoài (Trung Quốc, Nam Phi, Nga, Latvia) đến Việt Nam thành lập, thu mua, thuê người đứng tên doanh nghiệp có chức năng cầm đồ, tư vấn, kinh doanh tài chính, tuyển dụng nhân viên để sử dụng các ứng dụng, website cho vay lãi nặng với lãi suất trên 1000%/năm.

Đặc biệt, gần đây cơ quan công an đã phát hiện thủ đoạn các đối tượng thành lập doanh nghiệp, gồm công ty tài chính, doanh nghiệp, công ty luật rồi mua lại các khoản nợ xấu, nợ khó đòi sau đó gọi điện, nhắn tin đe dọa nhằm cưỡng đoạt tài sản.

"Lợi dụng việc cơ quan công an trấn áp, xử lý quyết liệt các hành vi gọi điện, nhắn tin đe dọa đòi nợ để cưỡng đoạt tài sản như trên, xuất hiện tình trạng một số đối tượng vay vốn của các ngân hàng, tổ chức tín dụng, Công ty tài chính chính thống… cố tình 'chây ỳ' trả nợ. 

Thậm chí, trên mạng xã hội, nhiều hội nhóm kín, đăng tải các bài viết, video hướng dẫn, lôi kéo cách 'bùng nợ' khi vay qua ứng dụng của các ngân hàng, công ty tài chính gây ảnh hưởng hoạt động tín dụng chính thống", Thượng tá Lê Vinh Tùng cho biết thêm.

Cần nâng cao nghĩa vụ của người đi vay với tổ chức tín dụng

Theo TS. Lê Thị Hoàng Thanh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự kinh tế (Bộ Tư pháp), để thị trường tài chính tiêu dùng phát triển lành mạnh và bền vững, cần xây dựng khung khổ pháp lý nhằm nâng cao nghĩa vụ của người đi vay với tổ chức tín dụng và có các biện pháp hữu hiệu, chặt chẽ để bên đi vay phải thực hiện đúng nghĩa vụ, không thể chây ỳ.

Cụ thể, bà Thanh cho rằng, cần có quy định giới hạn trần lãi suất cho vay và giới hạn các loại phí quản lý khoản vay để cân bằng quyền lợi chính đáng giữa bên vay và bên cho vay. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy như tại Nhật Bản, trần lãi suất vay tiêu dùng là 20%/năm. Còn ở Ấn Độ, lãi vay tiêu dùng dao động trong khoảng 12-48%/năm; tại Brazil là 30-70%; tại Mỹ, chỉ khoảng 8-36%/năm; Trung Quốc áp dụng từ 10-40%/năm.

Còn Thượng tá Lê Vinh Tùng cho hay, Cục Cảnh sát hình sự tiếp tục tham mưu Bộ Công an chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác phòng ngừa nghiệp vụ, kịp thời phát hiện, xác minh, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử tội phạm liên quan đến hoạt động tín dụng đen.

Đồng thời, ông Tùng cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tham mưu cơ quan có thẩm quyền ban hành, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật trong các lĩnh vực của ngành ngân hàng dễ bị các đối tượng lợi dụng để hoạt động tín dụng đen như vay trực tuyến, vay ngang hàng, trung gian thanh toán, ví điện tử, đầu tư, kinh doanh dịch vụ tài chính…

Bên cạnh đó, cấp có thẩm quyền nên xem xét sửa đổi các quy định của Điều 201 Bộ luật Hình sự (tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự) theo hướng tăng nặng hình phạt tương ứng với số tiền thu lời bất chính.

Anh Thơ