Xử lý 2 điểm nghẽn cản trở tiến độ cao tốc qua Phú Yên

Bộ GTVT cho biết hiện nay, tỉnh Phú Yên có 2 dự án đường bộ cao tốc giai đoạn 2021 - 2025, gồm Quy Nhơn - Chí Thạnh và Chí Thạnh - Vân Phong với tổng chiều dài trên địa bàn tỉnh là 90,2 km. 

Các dự án đã được khởi công từ ngày 1/1/2023, các nhà thầu cũng đã tập trung huy động nhân lực, máy móc vào hiện trường. Tuy nhiên, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) và nhu cầu vật liệu xây dựng vẫn đang là rào cản lớn lớn ảnh hưởng đến việc các nhà thầu triển khai thi công.

Mặt bằng còn "xôi đỗ"

Về vấn đề mặt bằng, tỉnh Phú Yên đã bàn giao được 629/727 ha, tương đương 73,5/90,2 km (đạt 81,5%), tuy nhiên phạm vi mặt bằng bàn giao chỉ tổ chức thi công được là  35,24/90,2 km (đạt 39,1%). 

Các vướng mắc do mặt bằng bàn giao không liên tục "xôi đỗ", vướng mắc công trình hạ tầng kỹ thuật, khối lượng mồ mả chưa được di dời rất lớn, một số vị trí người dân cản trở chưa cho thi công do còn tranh chấp, chưa nhận tiền đền bù; một số trường hợp đất do dân khai hoang chưa đủ thủ tục để bồi thường, chờ địa phương xem xét quyết định…

Khối lượng GPMB còn lại khoảng 17 km tập trung chủ yếu trên địan bàn huyện Sông Cầu (6 km) và huyện Tuy An (6,1 km).

Phần tồn tại GPMB gây ra những đường găng của dự án do nhà thầu không thể  thi công đường công vụ để tiếp cận công trường, tập kết nguyên, vật liệu thi công; cũng như chưa có mặt bằng để tiến hành triển khai từ sớm các công trình có quy mô lớn như hầm, cầu… Bộ GTVT nhận định nếu tình trạng này nếu không sớm được giải quyết chắc chắn sẽ ảnh hưởng lớn đến tiến độ tổng thể chung của dự án, chưa tính đến các vấn đề về khí hậu, thiên tai, mưa lũ bất thường trên địa bàn.

Giá vật liệu 'trên trời'

Liên quan đến mỏ vật liệu, Bộ GTVT cho biết, tổng nhu cầu của 2 dự án khối lượng đá khoảng 2,47 triệu m3; khối lượng cát khoảng 2,1 triệu m3; tổng khối lượng đát đắp khoảng 7 triêu m3. Hiện nay đã xác định được vị trí các mỏ khoáng sản để khai thác, trữ lượng và chất lượng đảm bảo nhu cầu. Tuy nhiên công suất khai thác hiện không đáp ứng được nhu cầu theo tiến độ thi công; các nhà thầu vẫn đang phải triển khai các thủ tục để xin cấp phép khai thác trực tiếp theo cơ chế đặc thù.

Trong khi chờ cấp phép được giao mỏ, một thực tế rất khó khăn và bất cập đó là giá vật liệu theo thông báo của tỉnh là rất cao so với mặt bằng chung của các địa phương lân cận và giá mà nhà thầu phải mua thực tế cao "chót vót" so với giá niêm yết của các mỏ …

Đại diện nhà thầu gói thầu 12-XL đoạn Quy Nhơn – Chí Thạnh cho biết, đầu tuyến phải đào hơn 1 triệu m3 trên tổng 5 km nhưng chưa có mặt bằng, trong khi đó phạm vi xử lý nền đất yếu thì lại không có đất để đắp.

Đáng nói, tên tuyến có đặc thù lấy khối lượng đất đào để điều phối cho phần đắp nên nếu không có mặt bằng thì sẽ dẫn đến ách tắc cả gói thầu…. 

Riêng tại gói 13-XL có công trình cầu Kỳ Lộ là cầu lớn dài hơn 2 km, cao gần 60 m, ở đây có địa hình địa chất phức tạp phụ thuộc rất lớn vào thời tiết và ảnh hưởng mùa lũ cũng chưa có mặt bằng để thi công nên đây sẽ là đường găng rất lớn đối với dự án..

Đại diện nhà thầu gối thầu XL-01 đoạn Chí Thạnh - Vân Phong (Tập đoàn Đèo Cả) cũng gặp vướng mắc tương tự. Cụ thể, hiện tại đường công vụ ngoại vụ chủ yếu là các đường bê tông nhỏ, phải dùng đường công vụ nội tuyến để huy động vật liệu nên công tác GPMB phải đảm bảo tính liên tục; bên cạnh đó, công suất các mỏ cát 10.000 m3/ năm chưa đáp ứng được yêu cầu của dự án. 

Giá bán vật liệu thực tế cao hơn rất nhiều so với công bố của tỉnh. Nhà thầu khảo sát các mỏ cát dự toán 190.000 đồng/m3 nhưng giá bán thực tế gần 300.000 đồng/m3. Các khu tái định cư trên tuyến chưa triển khai được; khu vực mồ mả cũng chưa được di dời nên chưa tiếp cận để triển khai công trình hầm…

Địa phương phải vào cuộc xử lý giá vật liệu

Liên quan đến giá vật liệu xây dựng, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Phú Yên cho biết: "Các mỏ mua sẵn hiện nay niêm yết bán theo giá công bố của Sở Xây dựng. Nếu nhà thầu có chứng cứ niêm yết một giá, bán giá cao hơn đề nghị các nhà thầu báo ngay về cho Sở Xây dựng xử lý. Tuy nhiên, theo khảo sát của Sở Xây dựng Phú Yên, giá bán trên hóa đơn thì đều phù hợp với giá niêm yết…".

Trước lý do nêu trên, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng thẳng thắn yêu cầu Sở Xây dựng Phú Yên quán triệt nhận thức cao tốc Bắc-Nam là công trình quốc gia, không thể để ai được phép lợi dụng, trục lợi.

"Sở Xây dựng Phú Yên phải mời các chủ mỏ và các nhà thầu lên để trao đổi, thống nhất. Sở phải thống nhất giá niêm yết của mỏ là bao nhiêu, nhà thầu cần mua bao nhiêu… thống nhất giá là ký hợp đồng ngay. Sở Xây dựng Phú Yên phải nhìn thẳng vào sự thật là thực trạng tăng giá, "ép" giá trên địa bàn Phú Yên là có và đang gây khó khăn cho nhà thầu", Bộ trưởng kiên quyết yêu cầu. 

Trong cuộc họp, ông Tạ Anh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên cho rằng với công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam, đến nay, toàn bộ hệ thống chính trị của tỉnh đã vào cuộc, tuy nhiên tỉnh cũng ghi nhận những nhiệm vụ theo trách nhiệm của địa phương vẫn còn chậm, một phần cũng do địa phương cũng còn thiếu kinh nghiệm trong triển khai các dự án , công trình có quy mô lớn… Phú Yên sẽ tiếp tục quán triệt và chỉ đạo quyết liệt các sở, ngành, địa phương liên quan phải vào cuộc phối hợp tích cực, hiệu quả với Ban QLDA và các nhà thầu để tháo gỡ mọi khó khăn, thúc đẩy tiến độ các dự án…

Ghi nhận tình hình thực tế tại Phú Yên so với thời điểm cuối năm 2022, Bộ trưởng Bộ GTVT đánh giá các công việc của địa phương đã có những biến chuyển. Tuy nhiên thực tế những khó khăn của các dự án vẫn chưa thực sự được tháo gỡ, đặc biệt là mặt bằng và vật liệu xây dựng. 

"Trong khi Bộ GTVT đang nỗ lực cùng các các nhà thầu đảm bảo bố trí máy móc thiết bị, tăng cường các ca kíp, mũi thi công nhưng nếu địa phương không xử lý đc 2 vấn đề mặt bằng và vật liệu xây dựng thì sẽ không thể có sản lượng, không thể giải ngân", Bộ trưởng nói. 

Người đứng đầu ngành GTVT cũng khẳng định: "Chúng ta không còn con đường nào khác đó là phải làm, khó khăn vẫn phải làm, tập trung, quyết tâm để làm…".

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng yêu cầu ngay sau cuộc họp, Ban QLDA và các nhà thầu báo cáo các vị trí mặt bằng cụ thể cho địa phương để cùng vào cuộc tháo gỡ một cách sớm nhất; khẩn trương triển khai xây dựng các khu tái định cư, giải quyết vấn đề di dời hạ tầng kỹ thuật; phải đảm bảo chất lượng của các khu tái định cư để người dân yên tâm và sẵn sàng về nơi ở mới. 

Về vật liệu xây dựng, Bộ trưởng đề nghị tỉnh Phú Yên phải vào cuộc, UBND tỉnh phải chỉ đạo trực tiếp việc cấp mỏ cho các nhà thầu thi công, đảm bảo việc quản lý giá; đề nghị lực lượng chức năng như công an và thanh tra phải vào cuộc xử lý ngay nếu phát hiện vi phạm, xử lý phải thật nghiêm để đảm bảo kỷ cương.

"Chúng ta cùng chung nhận thức cao tốc Bắc-Nam là dự án quan trọng của quốc gia và khu vực, địa phương lại hưởng lợi trực tiếp. Chính vì vậy, chúng ta phải chung trách nhiệm, phối hợp, hỗ trợ với nhau tích cực, trong sáng và hiệu quả để dự án về đích đảm bảo tiến độ và chất lượng…", Bộ trưởng nói. 

Phan Trang