Lương hưu giáo viên mầm non thấp: BHXH giải thích

Không chỉ giáo viên mầm non công tác trước năm 1995 có lương hưu 1.300.000 đồng/tháng - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Đóng thấp thì không thể hưởng cao

Thời gian qua, dư luận rất chú ý đến thông tin liên quan đến câu chuyện cô giáo Trương Thị Lan (Trường Mầm non Lê Duẩn, xã Cẩm Duệ, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) nghỉ hưu với mức lương hưu 1,3 triệu đồng/tháng sau 37 năm công tác.

Trong buổi cung cấp thông tin định kỳ tháng 10, BHXH Việt Nam đã giải thích về cách tính lương hưu hàng tháng đối với bà Trương Thị Lan. Việc tính lương hưu là chính xác, hoàn toàn dựa trên nguyên tắc đóng hưởng của Luật Bảo hiểm xã hội. Theo đó, mặc dù có 37 năm công tác, làm giáo viên mầm non, nhưng trên thực tế bà Lan mới chỉ có 22 năm 8 tháng tham gia đóng BHXH.

Do bà Lan có cả thời gian đóng BHXH không theo tiền lương do Nhà nước quy định lẫn thời gian đóng theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định nên việc tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu thực hiện theo quy định tại Khoản 3, Điều 62 Luật BHXH. Việc mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của bà Lan thấp là do 17 năm (từ tháng 1/1995 đến tháng 12/2012), bà Lan đóng BHXH trên nền tiền lương rất thấp. Thời gian tham gia BHXH theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định cao hơn một chút (chỉ trong 4 năm 8 tháng) nên kết quả tổng tiền lương bình quân cả quá trình đóng BHXH thấp.

Như vậy, căn cứ quy định của pháp luật về BHXH hiện hành và hồ sơ tham gia BHXH thực tế của bà Lan thì BHXH tỉnh Hà Tĩnh tính mức tiền lương hưu hàng tháng đối với bà Trương Thị Lan là đúng quy định.

Theo Phó trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH Đinh Thị Thu Hiền, trường hợp của cô Lan không phải là cá biệt mà là tình hình chung của nhiều địa phương. Nguyên nhân là do thời gian đóng bảo hiểm xã hội ngắn, thường chỉ đóng bảo hiểm xã hội từ tháng 1/1995 trở đi cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu mới chỉ đóng đủ 20 năm nên tỷ lệ hưởng lương hưu chỉ khoảng 60%.

Không chỉ giáo viên mầm non công tác trước năm 1995 có lương hưu 1.300.000 đồng/tháng. Cả nước còn có hơn 3.200 người đang nhận lương hưu bằng và thấp hơn mức 1.300.000 đồng/tháng. Những người lao động này cũng chủ yếu có thời gian dài đóng bảo hiểm xã hội ở mức thấp nên khi nhận lương hưu cũng chỉ dưới mức lương cơ sở.

Bà Định Thị Thu Hiền cho biết, hơn 3.200 người hưởng lương hưu ở mức bằng và thấp hơn lương cơ sở 1.300.000 đồng gồm cán bộ xã không chuyên trách; người nghỉ hưu từ quỹ bảo hiểm xã hội nông dân Nghệ An chuyển sang theo Quyết định số 41/2009/QĐ-TTg ngày 16/3/2009 của Thủ tướng Chính phủ; giáo viên mầm non có thời gian làm việc trong cơ sở giáo dục mầm non công lập trước ngày 1/1/1995 có mức lương hưu thấp hơn mức lương cơ sở và một số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Vì sao mức lương của giáo viên mầm non thấp?

Lý giải về nguyên nhân mức lương của giáo viên mầm non thấp, đại diện BHXH Việt Nam cho biết, trước tháng 1/1995 giáo viên mầm non không được tuyển dụng vào biên chế Nhà nước nên xét tổng thể chung, thời gian công tác là giáo viên mầm non trước tháng 1/1995 không được tính là thời gian công tác để hưởng BHXH.

Từ ngày 1/1/1995, theo quy định tại Điều lệ BHXH ban hành kèm theo Nghị định số 12/CP ngày 26/1/1995 của Chính phủ, giáo viên mầm non không thuộc đối tượng tham gia đóng BHXH nên thời gian này cũng không được tính hưởng BHXH.

Đến ngày 19/8/1999, Chính phủ ban hành Nghị định số 73/1999/NĐ-CP về chủ trương khuyến khích xã hội hóa đối với hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, có chính sách phát triển giáo dục mầm non và khi đó mới quy định giáo viên mần non công lập và ngoài công lập thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Để tạo điều kiện cho giáo viên mầm non khi hết tuổi lao động có đủ điều kiện hưởng lương hưu, Bộ Giáo dục và Đào tạo, BHXH Việt Nam đã ban hành văn bản số 2150/GDĐT-BHXH ngày 22/3/2004 với nội dung: Người lao động đã có thời gian làm việc liên tục tại các cơ sở giáo dục mầm non trước hoặc sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 73/1999/NĐ-CP mà chưa tham gia đóng BHXH thì có thể đóng BHXH cho thời gian từ 1/1995 đến khi đã tham gia đóng BHXH (mức đóng tính trên mức lương tối thiểu chung). Do đó, những trường hợp truy đóng BHXH thì thời gian đóng BHXH được tính từ tháng 1/1995.

Tiếp theo, để tạo điều kiện cho giáo viên có thời gian công tác trước tháng 1/1995 mà khi nghỉ việc hết tuổi lao động nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH có thể đóng BHXH tự nguyện để hưởng lương hưu, ngày 18/8/2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 45/2011/QĐ-TTg quy định hỗ trợ một phần kinh phí đóng BHXH tự nguyện cho những giáo viên này (mức hỗ trợ cũng tính trên mức tiền lương tối thiểu chung).

Với diễn biến quy định của chính sách nêu trên, có thể thấy lương hưu của giáo viên mầm non thấp là tình hình chung của nhiều địa phương và do thời gian đóng BHXH ngắn. Mức đóng BHXH chủ yếu chỉ tính trên mức tiền lương tối thiểu chung (sau gọi là lương cơ sở, hiện nay là 1.300.000 đồng/tháng) nên lương hưu thấp (khoảng 60% của lương cơ sở).

Thu Cúc