Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Diễn đàn VBF 2018

Thưa các vị đồng chủ tọa Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam,

Thưa Quý vị đại biểu và toàn thể các bạn!

Thay mặt Chính phủ Việt Nam, tôi hoan nghênh toàn thể quý vị đại biểu, các hiệp hội doanh nghiệp, đã tới tham dự Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) cuối kỳ năm 2018. Tôi đánh giá cao Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng với Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Liên minh Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) tổ chức Diễn đàn hôm nay về chủ đề “Chia sẻ cơ hội trong xu thế chuyển dịch thương mại toàn cầu”.

Qua nhiều lần tham dự Diễn đàn VBF, tôi cảm nhận ngọn lửa nhiệt huyết trong các bạn vẫn không ngừng cháy bỏng. Bên cạnh những gương mặt thân quen là những gương mặt mới, không chỉ những doanh nghiệp có mặt tại Diễn đàn mà còn là cộng đồng rộng lớn hơn với trên 700.000 doanh nghiệp Việt Nam chưa có điều kiện tham dự hôm nay. Chính tinh thần doanh nhân và khí thế của các bạn là liều thuốc tinh thần động viên Chính phủ phải đổi mới hơn và nhanh hơn nữa.

Tôi đã nghe ý kiến của các bạn, kể cả những ý kiến mang tính xây dựng lẫn phê bình của các bạn. Bao trùm lên tất cả, tôi thấy trong các ý kiến của các bạn là những tâm huyết, trăn trở và khát vọng lớn lao muốn đóng góp cho sự phát triển hùng cường của Việt Nam. Tôi có thể ghi ra đây tất cả các ý kiến của các bạn trong buổi sáng hôm nay, không sót một ý kiến nào.

Nhân đây tôi cũng giao cho Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng tổng hợp tất cả những ý kiến này báo cáo lên để Thủ tướng Chính phủ có chỉ đạo tới các bộ ngành có liên quan tiếp thu, lắng nghe, hoàn thiện trong chỉ đạo và có những sửa đổi cần thiết thể chế, nhất là chú trọng một số vấn đề trong điều hành.

Trong thời lượng cho phép, tôi xin nêu tóm tắt một số vấn đề như sau:

Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã cắt giảm 0,2 điểm phần trăm dự báo triển vọng kinh tế thế giới trong năm 2018 và 2019, xuống còn 3,7%. Điều này cho thấy kinh tế thế giới 2018 đã không thực sự thuận lợi như kỳ vọng trước đó và năm 2019 có khả năng cũng như vậy. Thương mại thế giới đang đứng trước nhiều thử thách lớn, trong đó có sự nổi lên của tư tưởng bảo hộ, chiến tranh thương mại, nguy cơ xói mòn niềm tin vào hệ thống thương mại tự do. Tuy nhiên, với sự lạc quan của những người yêu toàn cầu hóa, đề cao những lợi ích của thương mại tự do, chúng ta vẫn luôn tìm thấy các cơ hội hợp tác rộng mở với dòng chảy chính vẫn là hòa bình, hợp tác và toàn cầu hóa.

Nhờ có niềm tin đó, kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục đạt mức tăng trưởng ấn tượng trong năm 2018, ước đạt khoảng 7%, cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực, là mức tăng trưởng cao nhất trong 10 năm qua kể từ khủng hoảng kinh tế thế giới 2008. Tổng kim ngạch thương mại năm 2018 ước đạt 475 tỷ USD, tương đương 200% quy mô nền kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài đạt trên 30 tỷ USD. Điều ý nghĩa hơn, dù đạt tăng trưởng cao nhưng Việt Nam vẫn duy trì được sự ổn định kinh tế vĩ mô quan trọng, lạm phát được kiểm soát theo đúng mục tiêu, thâm hụt ngân sách và nợ công giảm mạnh, cán cân thanh toán đạt thặng dư kép, lãi suất và tỷ giá được duy trì ổn định ngay cả trong bối cảnh căng thẳng thương mại nổi lên và sự biến động của các thị trường tài chính toàn cầu.

Môi trường kinh doanh của Việt Nam không ngừng được cải thiện. Chỉ số Năng lực Cạnh tranh Toàn cầu (GCI) của Việt Nam năm 2018 ở vị trí 77/137 quốc gia. Chất lượng Môi trường Kinh doanh (DB) đứng thứ 69/190 nền kinh tế. Chỉ số Đổi mới Sáng tạo (GII) đứng thứ 45/126 quốc gia. Chỉ số Quan sát Doanh nhân toàn cầu (GEM) xếp thứ 15/54 nền kinh tế được xếp hạng.

Đặc biệt, khảo sát của EuroCham gần đây cho thấy gần 70% doanh nghiệp phản hồi ‘Tốt’ và ‘Rất tốt’, 90% doanh nghiệp đánh giá triển vọng kinh tế Việt Nam ổn định và cải thiện trong thời gian tới. Kết quả này minh chứng cho sự hứng khởi, lạc quan tin tưởng của cộng đồng doanh nghiệp về triển vọng kinh doanh của Việt Nam trong năm 2019. Sự lạc quan bao trùm lên sự phát triển là xu hướng phát triển của kinh tế Việt Nam, đặc biệt các doanh nghiệp từ Hoa Kỳ, Nhật Bản đến các doanh nghiệp châu Âu và khu vực ASEAN.

Việt Nam giờ đã là một “công xưởng lớn” của thế giới và là một điểm tựa cho nhiều tập đoàn lớn xuyên quốc gia cung ứng sản phẩm, dịch vụ cạnh tranh tại khu vực và trên toàn cầu. Sự hiện diện của nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới ở Việt Nam như Samsung, Intel, Canon, Fujitsu, Toyota, Honda, Nike và hàng nghìn doanh nghiệp FDI khác là bảo chứng cho chất lượng môi trường đầu tư và triển vọng tăng trưởng của Việt Nam. Chúng tôi mới tổng kết 30 năm đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, chúng ta đã có trên 27 nghìn dự án đầu tư nước ngoài với tổng vốn đầu tư trên 335 tỷ USD.

Bên cạnh đó, sự lớn mạnh của nhiều tập đoàn kinh tế tư nhân của Việt Nam cũng cho thấy môi trường kinh doanh của chúng ta hoàn toàn có thể ươm mầm nên những doanh nghiệp lớn tầm cỡ, có khả năng cạnh tranh và là đối tác xứng tầm của các tập đoàn quốc tế.

Nhiều tập đoàn lớn của Việt Nam hiện là thành viên của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), như FPT, Viettel, VNPT, Vietcombank, BRG, T&T, Hòa Phát, Vietjet,… Trong những năm qua, phong trào khởi nghiệp được lan tỏa sâu rộng. Hơn 130 nghìn doanh nghiệp đã đăng ký thành lập trong năm 2018. Rất nhiều doanh nghiệp của Việt Nam giờ đây không còn chơi trên sân nhà nữa mà đã dong buồm ra đại dương, đang khẳng định vị thế và năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam.

Ngày càng nhiều sản phẩm của Việt Nam xuất hiện trên bản đồ xuất khẩu của thế giới. Việt Nam hiện có hơn 20 mặt hàng xuất khẩu có giá trị trên 1 tỷ USD với tiềm năng tăng trưởng giá trị của chuỗi cung ứng là rất lớn; nhiều nông sản giữ vị trí top đầu trên thế giới như lúa gạo, hồ tiêu, cà phê, cá basa, cao su, tôm,… Nhiều chuỗi cung ứng hoa quả, trái cây như thanh long, xoài, nhãn, vải, chôm chôm, bưởi,… thực hành theo quy trình nông nghiệp sạch, thông minh được xuất khẩu đi nhiều quốc gia có tiêu chuẩn nhập khẩu nghiêm ngặt như Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia… Với mỏ vàng nông nghiệp tiềm năng chưa bao giờ được khai thác hết, đây sẽ là tiềm năng thu hút đầu tư và hợp tác rất lớn mà Việt Nam đang trông đợi. Năm nay chúng tôi có thể chế biết nông sản, chế biến rừng trồng gần 10 tỷ USD và chúng tôi muốn có một trung tâm sản xuất đồ gỗ rừng trồng và đồ gỗ nội thất của thế giới được đặt tại Việt Nam.

Với chủ đề của Diễn đàn lần này, sự dịch chuyển của thương mại toàn cầu, tôi cho rằng chúng ta cần xem đây như là sự dịch chuyển tự nhiên của những dòng hải lưu. Có những dòng hải lưu lạnh và cũng có những dòng hải lưu nóng, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể tận dụng những dòng “hải lưu thương mại” này để đẩy con thuyền của chúng ta đi nhanh hơn đến đích.

Điều này đã được chứng minh bằng thực tiễn 3 thập niên đổi mới của Việt Nam. Những thành quả kinh tế của Việt Nam gắn liền với tự do hóa kinh tế, các dòng chảy thương mại và hội nhập kinh tế. Việt Nam xem hội nhập là động lực và phương tiện thúc đẩy cải cách, tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo bền vững. Với 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã và đang ký kết hoặc đang đàm phán cho thấy sự nhất quán trong đường lối tự do hóa và hội nhập kinh tế của Việt Nam. Tôi xin lưu ý rằng từ ngày 14/1/2019, “Cánh cửa CPTPP” sẽ mở ra cho các doanh nghiệp, sản phẩm của Việt Nam đi các nước đã phê chuẩn như Nhật Bản, Canada, Mexico, Australia,…. Các hiệp định này đang mở rộng cánh cửa của hơn 60 nền kinh tế, trong đó có 15/20 nước G20, là cơ hội được kết nối và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới sản xuất toàn cầu. Có thể nói, giờ đây khi đứng ở Việt Nam các bạn có thể nhìn thấy hầu hết các thị trường lớn của thế giới, Việt Nam đóng vai trò như một cửa ngõ quan trọng bậc nhất.

Thưa Quý vị,

Năm 2019 kinh tế thế giới dự báo sẽ tiếp tục đạt mức tăng trưởng khá, từ 3,7% trở lên, nhờ động lực từ các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển. Ấn Độ và ASEAN tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế thế giới trong năm 2019. Tăng trưởng thương mại dù có phần chậm lại nhưng vẫn tiếp tục là động lực của tăng trưởng kinh tế thế giới. Nếu như đầu tư sẽ chảy từ nơi có năng suất vốn thấp đến nơi có năng suất vốn cao thì thương mại sẽ chảy từ nơi có năng suất cao sang nơi có năng suất thấp. Thuế có thể tạm thời làm biến dạng các dòng chảy thương mại nhưng dòng chảy chính vẫn được quyết định bởi chênh lệch năng suất.

Cũng với ý nghĩa đó, các doanh nghiệp nếu không nhìn thấy và phát huy được lợi thế so sánh của mình sẽ rất khó cạnh tranh và thành công. Trong xu hướng dịch chuyển dòng chảy thương mại toàn cầu, mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp không nhất thiết phải mạnh tuyệt đối mới có thể chiến thắng mà chỉ cần biết phát huy lợi thế cạnh tranh tương đối của mình, phát huy sức mạnh riêng có, tạo nên những giá trị khác biệt thì hoàn toàn có thể chiến thắng.

Mặc dù cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nền kinh tế số hay các tiến bộ công nghệ được xem là dòng chính quyết định các xu hướng phát triển của nhân loại trong thế kỷ này, nhưng những giá trị văn hóa, bản sắc dân tộc vẫn sẽ trường tồn, là thứ làm nên sự khác biệt, là cội nguồn sức mạnh tinh thần, là giá đỡ cho sự thịnh vượng kinh tế, là bệ phóng cho những tiến bộ của chúng ta.

Thưa Quý vị,

Tôi cho rằng để nắm bắt cơ hội và hợp tác thành công chúng ta cần thúc đẩy sự nỗ lực và hợp tác của cả 3 bên:

Thứ nhất, là nỗ lực của chính các doanh nghiệp Việt Nam: Như tôi đã nói, tất cả các Doanh nghiệp đều có những lợi thế so sánh, nếu nhận diện đúng và biết phát huy lợi thế đó, Doanh nghiệp đã thành công một nửa. Ngoài ra, trong bối cảnh hiện nay, muốn vươn ra biển lớn, bản thân các Doanh nghiệp cũng cần xóa bỏ tâm lý trông chờ sự hỗ trợ của Chính phủ, thay vào đó cần chủ động nắm bắt các cơ hội và xu hướng lớn đang mở ra, phải học hỏi và sáng tạo không ngừng để trưởng thành và thành công hơn.

Thứ hai, là sự hợp tác và chia sẻ cơ hội của các doanh nghiệp FDI: Chính phủ Việt Nam mong muốn nhiều tập đoàn quốc tế, các doanh nghiệp FDI cởi mở hơn trong chính sách cung ứng của mình; tạo cơ hội nhiều hơn và hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị; tăng cường chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực cho Việt Nam; đặt niềm tin nhiều hơn vào năng lực của các doanh nghiệp Việt Nam. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp Việt Nam mà trước hết chính là doanh nghiệp FDI. Việc mở cánh cửa cho chuỗi cung ứng sẽ giúp giảm chi phí và đa dạng hóa hệ sinh thái chuỗi cung ứng cũng chính là cách nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế của chính các Doanh nghiệp FDI. Chúng ta là một khối thống nhất trong nền kinh tế Việt Nam.

Thứ ba, là thúc đẩy vai trò kiến tạo phát triển và đồng hành của Chính phủ. Theo đó, Chính phủ ưu tiên tập trung vào 3 vấn đề trọng tâm sau:

- Một là, quyết tâm giữ vững sự ổn định chính trị xã hội và nền tảng kinh tế vĩ mô. Với môi trường chính trị và vĩ mô ổn định cùng với vị trí địa chính trị tối ưu, Chính phủ tin rằng đây sẽ là một lợi thế so sánh nổi trội của Việt Nam trong bối cảnh thế giới đầy bất trắc và sự suy giảm nghiêm trọng niềm tin. Chính phủ cam kết sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa các cải cách về cơ cấu, nâng cao chất lượng thể chế và năng lực quản trị nhà nước (cả cấp Trung ương và địa phương), cải cách DNNN, hệ thống tài chính, xử lý nợ xấu, quản lý nợ công, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực… Nỗ lực khơi thông các điểm nghẽn cho phát triển nhanh và bền vững hơn.

- Hai là, tiếp tục tăng tốc cải thiện chất lượng môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Liên tiếp trong 3 năm 2016, 2017 và 2018, Chính phủ đều ban hành mới Nghị quyết 19 về cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Điều này cho thấy những cập nhật và cải cách liên tục của Chính phủ trong bối cảnh diễn biến trong nước và quốc tế luôn thay đổi, để không bị thế giới bỏ lại phía sau. Trong năm 2019, chúng tôi sẽ tiếp tục cắt bỏ các điều kiện, thủ tục kinh doanh không cần thiết để tạo nên môi trường đầu tư không những trong nhóm đầu ASEAN mà hướng tới OECD.

Vừa qua Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 139 về Chương trình hành động cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp. Nếu chúng ta thực hiện tốt Chương trình hành động này sẽ giúp giảm được tối thiểu 10% chi phí cho doanh nghiệp. Ngoài ra, Chính phủ cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy cải cách hệ thống thuế theo hướng đơn giản, minh bạch, hiệu quả trên tinh thần giảm tối đa gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp. Tôi đề nghị các bộ ngành và địa phương ưu tiên đưa các quan tâm của doanh nghiệp vào trong các chương trình nghị sự của mình, phải đưa vấn đề của doanh nghiệp lên trang đầu trong quyển sổ tay điều hành của lãnh đạo; thực hiện một cách thực chất và hiệu quả mục tiêu cắt giảm, đơn giản hóa ít nhất 50% điều kiện đầu tư kinh doanh trong năm 2019.

- Ba là, Chính phủ sẽ dành ưu tiên nhiều hơn nữa cho đầu tư khoa học công nghệ, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D), đầu tư cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng thông minh, hạ tầng kỹ thuật số để thúc đẩy và tận dụng cơ hội của cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cùng với khoa học công nghệ, Chính phủ cũng sẽ tăng cường đầu tư mạnh mẽ cho giáo dục và đào tạo nhân lực.

- Điều cuối cùng mang ý nghĩa quyết định không những đối với tương lai của Việt Nam, của cộng đồng doanh nghiệp mà đối với tất cả các nhà đầu tư nói riêng và nền hòa bình của toàn khu vực Châu Á - Thái Bình Dương nói chung, đó là Việt Nam luôn nỗ lực giữ gìn môi trường hòa bình, đảm bảo các nguyên tắc tự do hàng hải và hàng không, tự do thương mại.

Thưa Quý vị,

Trong Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh Việt Nam, tôi đã từng nói Việt Nam không đặt tham vọng “Trở thành người giỏi nhất trong toàn cầu hóa” nhưng Việt Nam muốn là bạn của những người giỏi nhất; nhưng dân tộc Việt Nam có khát vọng mãnh liệt để trở thành một quốc gia hung cường trong những thập niên tới.

Tôi mong rằng Diễn đàn VBF tiếp tục sẽ là một kênh đối thoại chính sách quan trọng và hiệu quả giữa Chính phủ với cộng đồng doanh nghiệp, là chất keo kết dính các ý tưởng, đề xuất, kiến nghị của Doanh nghiệp với chính sách của Chính phủ. Chỉ có sự thành công của cộng đồng doanh nghiệp mới mang lại sự thịnh vượng cho đất nước, hiện thực hóa khát vọng phồn vinh của dân tộc Việt Nam trong những thập niên tới.

Trên tinh thần ấy, tôi xin chúc cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam ngày càng lớn mạnh và thành công tiến ra đại dương, nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức trong xu hướng dịch chuyển dòng chảy thương mại thế giới.

Xin chân thành cám ơn các bạn!