Báo động tình trạng ngộ độc chì bùng phát

Theo thống kê của Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) trong hai năm 2011 đến 2012, bệnh viện (BV) này đã tiếp nhận 2.550 người đến khám do có những biểu hiện ngộ độc kim loại chì, trong đó có 750 trẻ có lượng chì trong máu ở mức 10 mcg/dL.

Theo các chuyên gia y tế, nếu nồng độ chì trong máu ở mức 5 mcg/dL là trẻ đã bị nhiễm độc chì, từ 7 mcg/dL trở lên sẽ xảy ra những thay đổi hoạt động thần kinh của trẻ, làm giảm sút trí tuệ.

Từ năm 2013 đến nay, số bệnh nhân đến khám ngộ độc chì tại BV Bạch Mai vẫn ở mức báo động. Cụ thể, trong số 797 bệnh nhân có biểu hiện ngộ độc chì đến khám thì có 179 trẻ em có hàm lượng chì trong máu cao hơn mức cho phép.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Trung tâm chống độc (BV Bạch Mai) cho biết, những con số trên mới chỉ là “bề nổi của tảng băng chìm” do đến nay chưa có nghiên cứu đầy đủ nào về số người bị ngộ độc chì trong cả nước.

Theo một số nghiên cứu của các bác sĩ BV Bạch Mai, trẻ em bị ngộ độc chì chủ yếu do sử dụng thuốc cam của thầy lang trong cộng đồng để chữa tưa lưỡi. Trong khi đó, người trưởng thành mắc bệnh đa phần do môi trường lao động.

PGS.TS Phạm Duệ, Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai) lấy ví dụ, có cháu bé hơn 1 tháng tuổi bị tưa lưỡi. Gia đình cho bôi thuốc không rõ nguồn gốc của các thầy lang khoảng 3 ngày, mỗi ngày 2 lần thì lên cơ co giật, phải đi cấp cứu. Lúc này, nồng độ chì trong máu của bệnh nhi trên đã tăng lên hàng trăm mcg/dL. Đây là mức nhiễm độc chì rất nặng.

“Qua xét nghiệm một số mẫu thuốc cam do bệnh nhân mang đến, có mẫu thuốc chứa tới 80% hàm lượng là chì, các mẫu còn lại trung bình từ 20-30% là chì”, bác sĩ Phạm Duệ cho biết.

Đối với bệnh nhân là người lớn, sơn là nguồn gây ngộ độc chì thường gặp nhất và đang được các nước phát triển tăng cường kiểm soát. Tuy nhiên ở Việt Nam, việc quản lý lây nhiễm kim loại chì từ nguồn này vẫn đang bị bỏ ngỏ. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng khó có thể biết loại sơn nào có chứa kim loại chì ở mức cao.

Một nguồn lây nhiễm chì nữa là tại những làng nghề tái chế chì bằng biện pháp thủ công như làng Đông Mai, xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm, Hưng Yên. Tại đây, hầu hết người lớn và trẻ em trong làng được xét nghiệm đều có lượng chì trong máu cao hơn mức cho phép.

Trong khi đó, theo báo cáo của Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), năm 2010 có khoảng 40.000 tấn ắc quy chứa kim loại chì đã được thải ra môi trường. Dự báo năm 2015, con số này sẽ là gần 70.000 tấn. Đây là nguồn lây nhiễm chì rất lớn cho con người.

Trẻ em hấp thụ chì nhiều hơn người lớn

Cho đến thời điểm này, vẫn chưa có điều tra chính thức nào về nguồn lây nhiễm chì. Tuy nhiên, PGS. Phạm Duệ bằng kinh nghiệm của mình đã đưa ra 3 nguồn nhiễm chì chủ yếu hiện nay là từ thuốc cam, sơn chứa kim loại chì và từ làng nghề tái chế chì. Đường lây nhiễm chì chủ yếu thông qua đường hô hấp và qua da (đối với than chì).

Trong đó, nguồn lây nhiễm chì từ sơn là khái niệm còn rất lạ với nhiều người. Chính vì vậy, Tuần lễ thế giới phòng chống ngộ độc chì năm nay (diễn ra từ ngày 19 đến 25/10) đã lấy chủ đề hãy loại bỏ những loại sơn có chứa kim loại chì và những nguồn chì gây nhiễm độc khác.

PGS. Phạm Duệ cảnh báo, nếu sử dụng những loại sơn nhiễm chì trong phòng ngủ của trẻ thì sẽ bị nhiễm độc chì qua đường hít thở. Những trẻ em này chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng đến phát triển trí tuệ và tinh thần.

Theo Y văn thế giới, trẻ bị nhiễm độc chì thường có những biểu hiện bất thường về tinh thần, thể lực và trí tuệ. Nếu trẻ nhiễm độc ở mức độ nhẹ thì thường khó tính, dễ cáu bẳn, hay quấy, khóc hoặc bướng bỉnh, nghịch ngợm, không chịu nghe lời. Ở mức độ nặng hơn thì có thể bị liệt cơ, mềm nhũn chân tay, thiếu máu, co giật và hôn mê.

Đối với người lớn nhiễm độc chì thường chán ăn, mất ngủ, đau đầu, thiếu máu, suy giảm sức khỏe, suy giảm trí nhớ và giảm năng suất lao động. Đặc biệt, việc điều trị thường gặp nhiều khó khăn do kéo dài lâu ngày.

Các chuyên gia y tế cho rằng, trẻ em thường hấp thụ chì nhiều hơn người lớn. Trong khi, người lớn nhiễm độc chì có thể chữa khỏi hoàn toàn thì trẻ em phải chịu hậu quả rất nặng nề, thậm chí có thể tàn tật suốt đời. Lí do là vì kim loại chì tích lũy lâu dài trong xương của trẻ và phải điều trị nhiều lần.

Để phòng chống ngộ độc chì, PGS. Phạm Duệ khuyến cáo các bậc cha mẹ không nên cho con uống thuốc không rõ nguồn gốc từ các thầy lang. Nếu muốn thì nên tìm đến các hiệu thuốc có đăng ký rõ ràng hoặc sử dụng những bài thuốc được cấp phép.

Không nên sử dụng các vật dụng liên quan đến chì như ắc quy chì thải loại, sơn có chì, đồ chơi có chứa chì. Khi chọn sơn nhà, người tiêu dùng cần tìm hiểu mua những loại sơn không chứa chì.

Bên cạnh đó, các hoạt động liên quan đến chì cần phải được thực hiện ở khu công nghiệp riêng biệt. Nếu cha mẹ làm việc trong môi trường có chì, trước khi tiếp xúc với trẻ phải tắm, gội, thay quần áo sạch để tránh lây nhiễm chì cho trẻ.

Thúy Hà