TNGT đường thuỷ: Ít nhưng nghiêm trọng

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp. Ảnh: VGP/Linh Đan

PV Báo Điện tử Chính phủ đã trao đổi với Phó Chủ tịch Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia Nguyễn Hoàng Hiệp về một số vấn đề liên quan đến an toàn giao thông (ATGT) đường thủy.

Thưa ông, mặc dù chiếm tỷ lệ thấp nhất  về số vụ TNGT, nhưng dư luận luôn lo lắng về ATGT của giao thông đường thuỷ, ông nhìn nhận vấn đề này thế nào?

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp: Tai nạn giao thông (TNGT) xảy ra ở 4 lĩnh vực: đường bộ, đường sắt, đường thuỷ và đường hàng không. Năm 2012 có 10.000 người thiệt mạng do TNGT, trong đó, đường bộ chiếm 96%, đường sắt 2,5%, đường thuỷ 1%  và đường hàng không 0%. Dù ít xảy ra nhưng hầu hết các vụ tai nạn đường thuỷ đều đặc biệt nghiêm trọng và khiến dư luận rất bất an vì tai nạn đường thuỷ thường gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

8 tháng đầu năm 2013, mặc dù TNGT đường thuỷ giảm so với cùng kì 2012 nhưng về tính chất mức độ lại khác năm trước. Đó là phần lớn các tai nạn nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng gây chết người lại xảy ra với các phương tiện gia dụng, phương tiện công vụ không được phép chở khách, chứ không phải xảy ra ở các bến đò ngang, đò dọc hay phương tiện chở khách chuyên nghiệp.

Ví dụ, vụ tai nạn ở sông Sêrêpok làm thiệt mạng 7 kĩ sư do đi nhờ thuyền của một gia đình, hay vụ tai nạn xảy ra ở  Quảng Trị làm thiệt mạng cả 1 gia đình do dùng thuyền đánh cá. Mới đây nhất là vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng xảy ra ở vùng biển huyện Cần Giờ, TP HCM. Chiếc ca nô bị nạn không phải là ca nô chở khách mà là ca nô công vụ của Biên phòng; ca nô này chỉ được phép chở 12 người nhưng chở tới 30 người, vượt mức cho phép.

Có thể thấy rằng các vụ TNGT đường thuỷ năm nay xảy ra không phải trên các phương tiện chuyên dùng chở khách mà xảy ra với các phương tiện gia dụng và công vụ ngoài tầm kiểm soát. 

Như vậy, về ATGT đường thuỷ cần phải nâng cao nhận thức luật pháp về ATGT cho người dân hơn nữa. Ngoài ra, công tác quản lý nhà nước cần phải nghiên cứu kĩ hơn để điều chỉnh được các đối tượng đó.

Ông có thể nói rõ hơn việc điều chỉnh này như thế nào?

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp: Ở đường bộ, do chúng ta tăng cường lực lượng  kiểm soát và làm chặt chẽ, nên số vụ tai nạn  giảm nhưng đường thuỷ không thể kiểm soát như thế, do không đủ người. Vì vậy theo tôi, chúng ta phải xây dựng bằng được địa bàn an toàn. Trên địa bàn an toàn sẽ có người lái an toàn, phương tiện an toàn, bến bãi an toàn.

Bên cạnh đó, công tác quản lý phương tiện cần có giải pháp đồng bộ, vì tất cả các phương tiện cơ giới khi tham gia giao thông đường bộ đều có đăng kí, đăng kiểm, trong khi đó hiện có tới 80% phương tiện đường thuỷ không được đăng kiểm, phần lớn số này là phương tiện gia dụng của gia đình. 

Quy định đăng kiểm chỉ điều chỉnh với các tàu có tải trọng lớn, còn phương tiện nhỏ thì không. Ngoài ra, các phương tiện chở khách, đặc biệt là tàu cao tốc, các đò ngang, đò dọc có chở khách du lịch hiện nay cũng không tính đến niên hạn sử dụng.

Ví dụ tàu cánh ngầm, mặc dù đã chạy nhiều năm nhưng hiện vẫn không có quy định niên hạn cho nó. Tôi cho rằng, đây là bài toán mà công tác quản lý cần phải đặt ra.

Mới đây Bộ trưởng Bộ BTVT Đinh La Thăng nhìn nhận mới chỉ kiểm soát được 45% mạng lưới giao thông đường thuỷ, theo ông vấn đề này là thế nào?

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp: Chúng ta thường nói đến người điều khiển và phương tiện là nguyên nhân trực tiếp gây ra tai nạn. Nhưng ở nước ta, nguyên nhân hạ tầng cần phải được đề cập.

Nếu như đường bộ đang được đầu tư rất lớn thì hệ thống hạ tầng đường thuỷ còn rất khiêm tốn. Trong khi đó xét về góc độ ANGT, nếu tăng đầu tư cho đường thuỷ, chắc chắn tỷ lệ TNGT nói chung sẽ giảm, vì khi đó lượng hàng hoá trên đường bộ có thể sẽ vận chuyển bằng đường thủy do giá thành vận chuyển rẻ hơn.

Đường thuỷ muốn lưu thông được đòi hỏi phải thường xuyên nạo vét, hành lang phải thông suốt, hệ thống biển báo đầy đủ, đặc biệt phải liên kết được giữa đường thuỷ và đường bộ. Song hiện nay chúng ta chưa làm được điều đó.

Bộ GTVT đang xin cơ chế  xã hội hoá việc nạo vét sông ngòi và cho phép nhà đầu tư được lấy cát trong quá trình nạo vét để xuất khẩu. Nếu chủ trương này được chấp thuận, nó sẽ là một bước thuận lợi cho đầu tư giao thông đường thuỷ, đồng thời Nhà nước cũng giảm được ngân sách đầu tư...

Các vấn đề ông nêu trên là vấn đề  lâu dài, vậy các giải pháp trước mắt dành về ATGT đường thuỷ của Uỷ ban An toàn giao thông là gì? 

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp: Tôi cho rằng có một số việc cần làm ngay. Mới đây Cục Cảnh sát giao thông đường thuỷ sơ kết 3 năm phong trào “Văn hoá giao thông bình yên sông nước”, kết quả cho thấy, nhận thức của nhân dân đã được nâng cao, thể hiện rõ nhất là mỗi năm số vụ tai nạn giảm bình quân 25%. Vì vậy phong trào này cần tiếp tục triển khai và tập trung vào việc xây dựng địa bàn an toàn.

Bên cạnh đó, Ủy ban ATGT quốc gia cùng C68 sẽ chỉ đạo các địa bàn, theo đó, tất cả các gia đình có phương tiện đường thuỷ cần phải ký cam kết đảm bảo an toàn, phương tiện phải có áo phao. Công tác tuần tra kiểm soát tại các khu vực xung yếu phải được tăng cường hơn nữa, đồng thời nâng chính quyền địa phương phải nâng cao trách nhiệm trong đảm bảo TTATGT đường thủy nói riêng. Đây cũng là vấn đề mà Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo quyết liệt các địa phương thời gian gần đây. Trong công tác tuần tra, Ủy ban ATGT sẽ nghiên cứu thay đổi cơ chế phối hợp, đặc biệt là phối hợp trong kiểm soát phương tiện xuất bến và công tác cứu nạn.

Để giảm TNGT đường thuỷ, chúng ta phải rà soát lại tất cả các quy định. Bộ GTVT phải làm ngay quy định về niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường thuỷ; tập trung đào tạo và cấp bằng lái điều khiển phương tiện giao thông đường thuỷ.

Điều đáng lưu ý là hiện nay, công tác  đào tạo người dân điều khiển phương tiện giao thông đường thuỷ gia dụng được Nhà nước đài thọ hoàn toàn, nhưng vẫn có người dân không chịu đi học. Tới đây, vấn đề này sẽ được làm quyết liệt hơn, các Ban An toàn giao thông địa phương sẽ phải xuống tận địa bàn vận động người dân đi học.

Về quy định niên hạn cho phương tiện giao thông đường thủy, trước hết cần có quy định đối với tàu cao tốc.

Hiện nay cả nước có 224 tàu cao tốc chở khách, tuổi thọ bình quân của tàu cao tốc là 13,1 năm. Có 2 chiếc trên 25  năm; 10 chiếc trên 20 năm. Phương án chọn niên hạn 20 năm với tàu cao tốc chở khách có thể sẽ được lựa chọn.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Linh Đan thực hiện