Cuộc chiến chống vi nhựa: Những hướng đi mới

Nhà phát minh 20 tuổi người Ireland, Fionn Ferreira với phát minh ra nam châm lỏng có thể hút vi nhựa

Vi nhựa đã được tìm thấy trong nước mưa, lõi băng ở Bắc Cực, trong những con cá chúng ta ăn và kể cả trong trái cây và rau củ. Nghiên cứu mới cho thấy có 136.000 tấn hạt vi nhựa được dẩy ra khỏi đại dương mỗi năm, sau đó có trong nước uống, nước thải, không khí của chúng ta.

Tất cả chất thải nhựa, dù ở kích thước nào, đều gây hại cho môi trường, nhưng vi nhựa đặt ra một thách thức đặc biệt do kích thước siêu nhỏ của chúng (một số nhỏ hơn sợi tóc người 150 lần) và khả năng xâm nhập vào chuỗi thức ăn. Mặc dù lập trường của Tổ chức Y tế Thế giới là việc tiêu thụ vi nhựa không gây ra mối đe dọa nào đối với sức khỏe con người nhưng không phải ai cũng đồng tình với quan điểm này.

Tiến sĩ Douglas Rader, trưởng nhóm khoa học về đại dương tại Quỹ Bảo vệ môi trường cho biết: “Tôi cho rằng ngày nay chúng ta đã biết đủ để lo lắng về điều đó. Nhiều loại vi nhựa có chứa hóa chất liên quan đến sự gián đoạn sinh sản, nội tiết tố và cả ung thư”.

Nhưng hiện tại không phải tất cả đều là tin xấu. Một số nhà khoa học đang tìm cách đổi mới trong chiết xuất vi nhựa, tạo cơ sở cho một sự lạc quan thận trọng. Dưới đây là các giải pháp điển hình:

Nam châm hút vi nhựa

Nhà phát minh 20 tuổi người Ireland, Fionn Ferreira, đã tìm ra cách để loại bỏ hạt vi nhựa ra khỏi nước bằng cách làm cho chúng kết tụ lại với nhau thành các hợp chất có thể lọc được.

Ferreira đã tạo ra một loại nam châm lỏng (ferrofluid) - một hỗn hợp từ tính của dầu và bột gỉ - và sử dụng thành công loại nam châm này để loại bỏ 88% vi nhựa khỏi các mẫu nước. Những nỗ lực của Ferreira đã giúp anh giành được giải thưởng cao nhất tại Hội chợ Khoa học Google 2019. Anh hy vọng sẽ kết hợp những phát hiện của mình vào một thiết bị tương thích với các hệ thống lọc hiện có, chẳng hạn như các hệ thống lọc trong các nhà máy xử lý nước thải (hầu hết trong số đó không thể lọc đủ vi nhựa).

Hải sâm - máy hút bụi sống dưới đáy đại dương

Tận dụng ‘máy hút bụi sống’

Tiến sĩ Juan José Alava, một chuyên gia về bảo tồn và độc học sinh thái biển, tin rằng câu trả lời cho vấn đề vi nhựa có thể nằm ngay trong đại dương.

Ông Alava đã tiến hành nghiên cứu các sinh vật mà ông gọi là “máy hút bụi sống”, bao gồm các loài ăn thức ăn dưới đáy đại dương như hải sâm cũng như các sinh vật nhỏ hơn nhiều, tạo nên “cộng đồng vi sinh vật biểu sinh”: Đó là các chủng vi khuẩn có thể để ăn rác thải nhựa đặc biệt.

Ông nói: “Ý tưởng là xác định các cộng đồng vi khuẩn và cố gắng tăng cường chúng - không phải bằng cách kết hợp một tổ hợp gene mới do con người tạo ra, mà bằng cách kích thích chúng phân hủy nhựa. Khi một sinh vật có thể loại bỏ nhiều nhựa hơn lượng nhựa tích tụ trong cơ thể hoặc chất thải, nó sẽ trở thành “đồng minh tốt nhất của chúng ta” trong cuộc chiến chống lại vi nhựa, ông Alava nói.

Lưới tĩnh điện có thể thu được hạt nhựa nhỏ tới 50 micron

Lưới bắt bụi nhựa

Nhà khoa học Marc Ward lần đầu tiên quan tâm đến vi nhựa cách đây hơn 15 năm trong khi ông nghiên cứu các mối đe dọa đối với quần thể rùa biển hoang dã ở Costa Rica. Không chỉ những con rùa nuốt phải vi nhựa độc hại, mà những bãi biển hẻo lánh mà chúng làm tổ cũng bị ngập trong rác thải nhựa.

Ông Ward tiến hành khảo sát các bãi biển ở cả Nam Mỹ và khu vực gần quê hương của ông ở duyên hải Oregon, sàng lọc cát bằng khung lưới tích điện có thể thu được những hạt nhựa nhỏ tới 50 micron - mà thực chất là bụi nhựa. Tại một số nơi, ông tìm thấy gần 5 kg vi nhựa trên mỗi mét vuông bãi biển.

Hiện tại, ông đang làm việc với một nhóm các nhà nghiên cứu nhằm lọc hàng nghìn kilogram nhựa ra khỏi các bãi biển ở Oregon mỗi năm, như một phần của sáng kiến Sea Turtles Forever’s Blue Wave.

Dù biết việc lọc nhựa trong cát cũng chỉ như muối bỏ bể nhưng ông vẫn giữ cái nhìn tích cực. “Tôi biết đây không phải là giải pháp cho vấn đề nhựa đại dương nhưng dù sao việc này cũng giúp loại bỏ một lượng lớn nhựa từ các bãi biển”.

Vũ Phong (theo Guardian)