Khoa học công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc

Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: VGP/Nhật Nam

Ngày 23/7, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) phối hợp cùng với Bộ KH&CN tổ chức Hội nghị Tổng kết Chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước “Khoa học công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc” giai đoạn 2013-2020.

Đóng góp quan trọng vào phát triển vùng Tây Bắc

Chương trình “Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc” (gọi tắt là Chương trình Tây Bắc) được Thủ tướng Chính phủ chuẩn y và Bộ KH&CN giao ĐHQGHN là cơ quan chủ trì thực hiện trong giai đoạn 2013-2018. Chương trình được tiếp tục kéo dài thời gian thực hiện đến 30/6/2020.

Chương trình có nhiệm vụ nghiên cứu chuyển giao, ứng dụng tổng hợp, liên ngành, hướng tới giải quyết các các vấn đề cấp bách của quốc gia tại địa phương vùng Tây Bắc theo tinh thần Nghị quyết số 37-NQ/TW Bộ Chính trị về “Phương hướng phát triển kinh tế-xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến 2020” và Nghị quyết số 24-NQ/TW của Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Giám đốc ĐHQGHN, Chủ nhiệm Chương trình Tây Bắc Nguyễn Kim Sơn cho biết, sau 7 năm triển khai thực hiện, Chương trình đã hoàn thành các mục tiêu đặt ra, đóng góp quan trọng vào việc xây dựng, điều chỉnh chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển nhân lực, kinh tế, xã hội bền vững theo hướng bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên, bảo đảm an ninh, quốc phòng vùng Tây Bắc.

Chương trình đã điều phối và thu hút 40 tổ chức và tổng số 600 nhà khoa học đăng ký tham gia chủ trì thực hiện đề tài đến từ nhiều tổ chức KHCN trong cả nước. Có 200 tổ chức khoa học lớn tham gia phối hợp thực hiện, trong đó có 12 sở, ngành thuộc các tỉnh vùng Tây Bắc. Toàn bộ 58 đề tài, dự án thuộc chương trình được tiến hành dựa trên cơ sở dữ liệu có độ tin cậy cao, các phương pháp nghiên cứu, triển khai, cách tiếp cận phong phú, đa dạng, hiện đại, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu của từng nhiệm vụ.

Bên cạnh các nghiên cứu cung cấp luận cứ khoa học phục vụ xác định chiến lược, kế hoạch phát triển và các khâu đột phá của vùng và các địa phương vùng Tây Bắc, Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Kim Sơn cho biết: Chương trình cũng đã đạt được các kết quả cụ thể, thực tiễn về: Ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao giá trị các sản phẩm hàng hóa và các mô hình tăng trưởng; Phát triển giáo dục-đào tạo và nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế-xã hội; Phát triển văn hóa-xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng.

Kết quả nghiên cứu của Chương trình Tây Bắc là cơ sở quan trọng để phục vụ đầu tư và quản lý, không chỉ đối với quốc gia, các ban, bộ, ngành mà còn với các tỉnh và là nhu cầu bức thiết đối với nước ta trong thời kỳ đổi mới hiện nay.

Tuy nhiên, Tây Bắc vẫn là vùng còn nhiều khó khăn về kinh tế-xã hội, chịu nhiều tác động ngày càng lớn bởi biến đối khí hậu.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh phát biểu tại Hội nghị cho biết, các kết quả nghiên cứu của Chương trình cũng chỉ ra rằng, vùng Tây Bắc là vùng có nhiều tiềm năng và lợi thế nhưng chưa được khám phá và phát huy tốt để phát triển.

Trong thời gian tới, việc tiếp tục triển khai các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ sẽ góp phần tạo nên một nền tảng, một đòn bẩy tri thức, công nghệ, văn hóa, xã hội mạnh mẽ, góp phần quan trọng cho sự phát triển bền vững vùng Tây Bắc, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân các dân tộc trong vùng.

Nhiều kết quả nổi bật

Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình ghi nhận và đánh giá cao một số kết quả mà Chương trình đã đạt được từ 55 đề tài và 3 dự án thử nghiệm sản xuất như: 25 mô hình trình diễn, thử nghiệm; 26 công nghệ, mô hình được chuyển giao ứng dụng; 31 đề tài có sự tham gia của doanh nghiệp và địa phương; bộ cơ sở dữ liệu liên ngành số hóa của 14 lĩnh vực; các luận cứ khoa học, các khuyến nghị… phục vụ xây dựng, điều chỉnh các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển bền vững, đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Tây Bắc; các mô hình sinh kế, nuôi trồng, chế biến, sản xuất kinh doanh, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực… đã được nghiên cứu và kịp thời chuyển giao tới một số ban, bộ, ngành, UBND 14 tỉnh và các doanh nghiệp trong vùng Tây Bắc.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình cũng đánh giá cao việc ĐHQGHN đã kịp thời tổng hợp, chọn lọc các kết quả đạt được từ Chương trình để tham gia góp ý dự thảo Báo cáo Chính trị của Đại hội Đảng bộ 14 tỉnh vùng Tây Bắc nhiệm kỳ 2015-2020; góp ý tư vấn phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2020-2025 cho các tỉnh vùng Tây Bắc.

Đặc biệt, Chương trình đã đưa ra một số đề xuất về “Quan điểm và giải pháp phát triển bền vững vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045” phục vụ Đề án Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW về “Phương hướng phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2010” do Ban Kinh tế Trung ương chủ trì thực hiện.

Tổng kết Chương trình là cơ hội để các các đơn vị thực hiện đánh giá toàn diện về những mặt đã đạt được cũng như những khó khăn, hạn chế bộc lộ trong giai đoạn vừa qua. Với tinh thần đó, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình lưu ý rằng kết quả đạt được của Chương trình trong giai đoạn vừa qua cũng cho thấy Tây Bắc là một trong những vùng mà thực tiễn phát triển đang đặt ra nhiều vấn đề phức tạp.

Đó là hiện tượng suy thoái và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường do khai thác, sử dụng không hiệu quả tài nguyên, nhất là khoáng sản, tỉ lệ hộ nghèo vẫn còn cao nhất cả nước, chất lượng nguồn nhân lực còn ở mức thấp; nơi các tệ nạn xã hội và tội phạm buôn lậu ma túy, buôn bán phụ nữ, trẻ em, buôn lậu qua biên giới… gia tăng nhanh chóng. Địa bàn cũng luôn ẩn chứa những nguy cơ dẫn đến sự kỳ thị, chia rẽ, xung đột để các thế lực thù địch lợi dụng chống phá chế độ và an ninh quốc gia…

Điều này hàm ý việc tiếp tục tổ chức, triển khai nghiên cứu là xuất phát từ chính nhu cầu thực tiễn của Vùng và sự phát triển bền vững của Tây Bắc cũng chính là sự phát triển bền vững của cả nước.

Các nhiệm vụ được triển khai trong giai đoạn 2013-2020 sẽ là cơ sở triển khai các dự án sản xuất thử nghiệm và mở rộng quy mô và nghiên cứu chiều sâu trong giai đoạn 2021-2025.

Nhật Nam