Tranh luận về việc thành lập phòng giám định kỹ thuật hình sự

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo giải trình tiếp thu Luật GĐTP của UBTVQH. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Cần thiết thành lập và lo ngại phình bộ máy

Theo dự thảo Luật Giám định tư pháp (GĐTP) sửa đổi, tại khoản 4, khoản 5, Điều 12 bổ sung quy định “Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC” là một trong các tổ chức GĐTP công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử.

Theo báo cáo giải trình tiếp thu Luật GĐTP của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) do Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày cho biết, về vấn đề này, qua tổng hợp của UBTVQH và thảo luận trực tuyến cho thấy, có hai loại ý kiến.

Các ý kiến tán thành với dự thảo Luật về việc thành lập Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC cho rằng, việc bổ sung quy định này sẽ góp phần đáp ứng kịp thời nhu cầu giám định về âm thanh, hình ảnh thu thập trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử. Từ ngày 1/1/2020, các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã thực hiện ghi âm, ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can trên toàn quốc, nên yêu cầu giám định loại việc trên ngày càng tăng.

Từ trước tới nay mới chỉ có một số đơn vị giám định kỹ thuật hình sự thuộc Bộ Công an đảm nhiệm việc giám định loại việc nói trên, dẫn đến quá tải. Trung bình thời gian mỗi vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử từ 2-3 tháng, có vụ 5 tháng mới có kết luận, trong khi thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, điều tra vụ án và tạm giam được quy định ngắn và chặt chẽ, nên đã ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ án. Quy định này cũng phù hợp với cơ cấu tổ chức hệ thống các cơ quan điều tra hiện nay (thuộc Bộ Công an và Bộ Quốc phòng) đều có tổ chức GĐTP kỹ thuật hình sự hỗ trợ.

Về các ý kiến đề nghị không bổ sung quy định thành lập Phòng Giám định kỹ thuật hình sự lập luận rằng, vì Viện KSNDTC vừa thực hiện quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, vừa trực tiếp thực hiện giám định khó đảm bảo tính khách quan, làm phát sinh thêm biên chế, kinh phí đầu tư trang thiết bị, đào tạo bồi dưỡng và chưa phù hợp với chủ trương tinh giản biên chế, sắp xếp tổ chức bộ máy Nhà nước theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Do đó, để giải quyết khó khăn hiện nay, cần tập trung đầu tư về nhân lực, trang thiết bị kỹ thuật cho các tổ chức giám định kỹ thuật hình sự hiện có của Bộ Công an và Bộ Quốc phòng, không nên thành lập mới tổ chức GĐTP công lập về kỹ thuật hình sự tại Viện KSNDTC.

UBTVQH nhận thấy, việc bổ sung “Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC” là tổ chức GĐTP công lập về kỹ thuật hình sự đã được Chính phủ cân nhắc kỹ trên cơ sở thực tiễn hoạt động tố tụng, nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong công tác điều tra, xử lý tội phạm về tham nhũng, tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp hiện nay. Chính phủ đã có báo cáo bổ sung trình Quốc hội khẳng định về sự cần thiết của vấn đề này. Đồng thời, theo báo cáo đánh giá tác động của cơ quan chủ trì soạn thảo, quy định trên không làm tăng biên chế chung của ngành kiểm sát nhân dân; yêu cầu về đầu tư cơ sở hạ tầng, đào tạo không lớn; không có tác động tiêu cực đối với cá nhân, tổ chức trong xã hội; không gây tác động tiêu cực về giới; không làm phát sinh thủ tục hành chính và không xung đột với hệ thống văn bản pháp luật hiện hành.

Vì vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho tiếp thu theo loại ý kiến thứ nhất là bổ sung “Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC” là một trong các tổ chức GĐTP công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể tại khoản 4, khoản 5 Điều 12 dự thảo Luật.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long giải trình, làm rõ một số vấn đề các đại biểu Quốc hội quan tâm về dự thảo Luật GĐTP sửa đổi. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Lấy phiếu đại biểu Quốc hội trước khi thông qua dự thảo Luật

Thảo luận trực tuyến về dự thảo quy định này, các đại biểu Nguyễn Mai Bộ (An Giang), Trương Trọng Nghĩa (TPHCM), Nguyễn Quang Dũng (Quảng Nam), Nguyễn Thị Kim Thuý (Đà Nẵng), Phạm Đình Cúc (Bà Rịa-Vũng Tàu), Trần Hồng Hà (Vĩnh Phúc)… tán thành với việc thành lập Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC.

Theo các đại biểu trên, việc thành lập Phòng Giám định kỹ thuật hình sự này nhằm thực hiện chức năng, quy định của Viện KSNDTC, cũng nhằm bảo đảm tính khách quan khi có kết luận giám định khác nhau của các tổ chức giám định khác, bởi nếu bị can, bị cáo tố cáo giám định của tổ chức giám định khác thì phải có phòng giám định độc lập hơn đứng ra thực hiện, bảo đảm minh bạch, khách quan hơn.

Đồng thời, quy định này cũng không làm phát sinh kinh phí, ngân sách, con người vì cho thành lập ở Viện KSNDTC, không thành lập ở địa phương, chỉ giám định lĩnh vực âm thanh và hình ảnh mà thôi.

Đưa ra giải pháp cho vấn đề nóng này, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thuý đề nghị, nếu còn ý kiến khác nhau về dự thảo này thì nêu lấy phiếu của đại biểu Quốc hội về nội dung trên.

Ngược lại, các đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An), Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk), Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương)… nêu rõ quan điểm không đồng tình việc thành lập Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC. Các đại biểu trên bày tỏ lo ngại về phình bộ máy, ngân sách khi thành lập thêm phòng này, bởi hiện tổ chức giám định này Bộ Công an và Bộ Quốc phòng và nên đầu tư thêm cho các tổ chức giám định đã có này…

Phát biểu ý kiến tiếp thu đại biểu Quốc hội thảo luận của cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết: Việc thành lập Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSNDTC sẽ đẩy nhanh tiến trình giám định trong các vụ án, thêm một kênh giám định khi có các kết luận giám định khác nhau, thực hiện giám định về âm thanh và hình ảnh, không phình bộ máy vì chỉ thành lập Phòng tại Viện KSNDTC, kinh phí không lớn vì mua thiết bị chưa đến 10 tỷ đồng.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, do còn nhiều ý kiến khác nhau, Quốc hội sẽ lấy phiếu của đại biểu Quốc hội về nội dung này trước khi bỏ phiếu thông qua dự thảo Luật GĐTP sửa đổi.

Lê Sơn