Hiệu quả của việc tham vấn một lần

Một buổi tham vấn trị giá hải quan tại Chi cục Hải quan cảng Cái Lân, Cục Hải quan Quảng Ninh.

Nhiều hạn chế từ thực tiễn

Theo đại diện Cục Thuế Xuất nhập khẩu (Tổng cục Hải quan), tham vấn một lần là việc áp dụng kết quả tham vấn của lần xuất nhập khẩu (XNK) trước cho các lần XNK tiếp theo trong phạm vi một chi cục hải quan hoặc nhiều chi cục hải quan thuộc một cục hải quan hoặc nhiều chi cục hải quan thuộc nhiều cục hải quan khác nhau theo quy trình ban hành và áp dụng thông báo sử dụng kết quả tham vấn nhiều lần.

Cũng theo đại diện của Cục Thuế XNK, các quy định và hướng dẫn hiện hành về cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu đối với công tác tham vấn nói chung, tuy nhiên, riêng quy định, hướng dẫn về tham vấn một lần, áp dụng kết quả nhiều lần còn có điểm chưa rõ ràng, dẫn đến khó áp dụng thống nhất.

Cụ thể, tại Khoản 6 Điều 25 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi, bổ sung tại Khoản 14 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC đã quy định nền tảng thực hiện tham vấn một lần, trong đó đã đề cập đến điều kiện áp dụng, trách nhiệm của người khai hải quan, trách nhiệm của cơ quan Hải quan trong việc áp dụng tham vấn một lần. Theo đó, tham vấn một lần được áp dụng khi thông tin, dữ liệu để kiểm tra, xác định trị giá hải quan của hàng hóa XNK đề nghị tham vấn một lần so với hàng hóa giống hệt, tương tự đã có kết quả tham vấn không thay đổi. Tổng cục Hải quan cũng đã ban hành Quyết định số 1810/QĐ-TCHQ ngày 15/6/2018 (Khoản 6 Điều 5) hướng dẫn về thủ tục tham vấn một lần, thẩm quyền tham vấn một lần, việc cập nhật dữ liệu về tham vấn một lần.

Tuy nhiên, do quy định việc tham vấn một lần tại Khoản 4 Điều 25 Thông tư 38/2015/TT-BTC còn chưa đầy đủ, chi tiết dẫn đến cách thức thực hiện ở các cục hải quan khác nhau; nhiều đơn vị hải quan không thể triển khai được vào thực tế; hoặc có đơn vị triển khai vào thực tế nhưng vẫn lúng túng, phải vận dụng chứ không áp dụng trực tiếp được.

Như Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh thời gian qua, đã tích cực tổ chức triển khai theo quy định tại Thông tư số 38/2015/TT-BTC. Theo đó, cục xác lập danh sách 100 DN có hồ sơ tuân thủ pháp luật tốt, kim ngạch lớn, số lượng tờ khai hải quan lớn để cho phép xem xét áp dụng tham vấn một lần. Kết quả cho thấy, Hải quan TP Hồ Chí Minh đã tiếp nhận để thẩm định 48 hồ sơ từ 5 chi cục, trong đó chấp nhận và ban hành 38 thông báo, 10 hồ sơ không được chấp nhận. Đối với 38 thông báo đã ban hành, có 26/38 (khoảng 69%) thông báo tham vấn một lần đã được áp dụng tới 153 lần, cho 718 tờ khai thuộc diện tham vấn ở các lần tiếp theo, chủ yếu đối với các mặt hàng xe 2 bánh gắn máy, thực phẩm chức năng, thực phẩm chế biến công nghiệp; 12/38 (khoảng 31%) thông báo tham vấn một lần nhưng chưa được áp dụng lần nào, đặc biệt có trường hợp tham vấn rất nhiều lần (vài chục lần) nhưng không áp dụng thông báo đã được chấp nhận.

Đại diện Cục Thuế XNK cho rằng, theo số liệu thống kê nêu trên, tham vấn một lần, sử dụng kết quả tham vấn nhiều lần vẫn chưa được áp dụng hiệu quả. Nguyên nhân là do việc đề nghị và xét duyệt, ban hành thông báo phải qua 2 cấp (từ chi cục đến cục), phụ thuộc vào việc cấp chi cục có xem xét và chuyển hồ sơ lên cục hay không, dẫn đến việc DN không dự kiến được đề nghị của mình liệu có được chấp nhận hay không; danh sách các DN thuộc diện được xem xét thì không được công bố công khai, do đó không phải DN nào cũng biết về cơ chế này hay sau khi thông báo được ban hành, việc áp dụng hay không áp dụng phụ thuộc vào chi cục tiếp nhận tờ khai có đồng ý hay không mà không có tiêu chuẩn rõ ràng, minh bạch, dẫn đến DN cũng không thực sự tin tưởng vào hiệu quả công việc. Đặc biệt, các vướng mắc trong điều kiện áp dụng quy định tại Thông tư 38/2015/TT-BTC và Thông tư 39/2018/TT-BTC chưa được xử lý, gây ảnh hưởng đến việc chi cục hải quan chấp thuận hoặc không chấp thuận thực hiện thông báo.

Từ kết quả rà soát thực tế áp dụng quy định, Cục Thuế XNK nhấn mạnh, để nâng cao tính minh bạch, rõ ràng, giúp cho việc áp dụng được dễ dàng và thực sự có hiệu quả, đạt được mong muốn thực tế của cộng đồng DN, cần thiết phải có Đề án tham vấn một lần.

Tạo thuận lợi

Đề án tham vấn một lần đã được Tổng cục Hải quan phê duyệt, hướng tới đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thông quan và giải phóng hàng, giảm khối lượng công việc cho cơ quan Hải quan và cộng đồng DN trong công tác khai báo, kiểm tra, xác định trị giá hải quan; nâng cao trách nhiệm của CBCC hải quan trong công tác kiểm tra, tham vấn, xác định trị giá hải quan; khuyến khích tính tuân thủ của DN trong khai báo trị giá hải quan và hợp tác với cơ quan Hải quan.

Đề án tham vấn một lần còn nhằm tăng cường công tác quản lý trị giá trong toàn Ngành, ngăn chặn tình trạng “hàng hóa di chuyển” từ nơi xác định trị giá hải quan cao sang nơi xác định trị giá hải quan thấp để làm thủ tục hải quan, gây thất thu cho ngân sách.

Ngoài ra, Đề án tham vấn một lần hướng tới chuẩn hóa một kho dữ liệu chuẩn trên Hệ thống quản lý dữ liệu trị giá hải quan (kho bao gồm các tờ khai đã được kiểm tra và có độ tin cậy cao về mức giá), theo đó thiết lập kho dữ liệu gồm trị giá hải quan do cơ quan Hải quan xác định hoặc chấp nhận, có độ tin cậy cao và được sử dụng chung cho toàn Ngành.