Từ 1/1/2018, lao động 1 tháng cũng phải đóng BHXH

Luật sư Trần Văn Toàn, Văn phòng luật sư Khánh Hưng - Đoàn Luật sư Hà Nội trả lời ông Trần Thanh Mai như sau:

Quy định về các loại HĐLĐ

Điều 22 Bộ Luật Lao động (BLLĐ) quy định, HĐLĐ phải được giao kết theo một trong các loại sau đây:

- HĐLĐ không xác định thời hạn (là hợp đồng mà trong đó hai bên không xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng).

- HĐLĐ xác định thời hạn (là hợp đồng mà trong đó hai bên xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng trong khoảng thời gian từ đủ 12 tháng đến 36 tháng.

- HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng.

Khi HĐLĐ xác định thời hạn và HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày HĐLĐ hết hạn, hai bên phải ký kết HĐLĐ mới; nếu không ký kết HĐLĐ mới thì HĐLĐ xác định thời hạn đã giao kết trở thành HĐLĐ không xác định thời hạn và HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng đã giao kết trở thành HĐLĐ xác định thời hạn với thời hạn là 24 tháng.

Trường hợp hai bên ký kết HĐLĐ mới là hợp đồng xác định thời hạn thì cũng chỉ được ký thêm 1 lần, sau đó nếu người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì phải ký kết HĐLĐ không xác định thời hạn.

Không được giao kết HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng để làm những công việc có tính chất thường xuyên từ 12 tháng trở lên, trừ trường hợp phải tạm thời thay thế người lao động đi làm nghĩa vụ quân sự, nghỉ theo chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động hoặc nghỉ việc có tính chất tạm thời khác.

Quy định về tham gia BHXH bắt buộc

Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006 (có hiệu lực đến hết ngày 31/12/2015) thì, người lao động làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên theo quy định của pháp luật về lao động là đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Trường hợp ông Trần Thanh Mai phản ánh, ông được nhận vào làm việc tại 1 công ty với vị trí nhân viên trắc địa theo HĐLĐ có thời hạn dưới 3 tháng, sau khi hết hạn hợp đồng công ty ký tiếp HĐLĐ lần thứ 2 cũng có thời hạn dưới 3 tháng.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 22 BLLĐ thì HĐLĐ có thời hạn dưới 12 tháng chỉ được áp dụng đối với những công việc có tính chất đột xuất, không thường xuyên hoặc để tạm thời thay thế người lao động khác đi làm nghĩa vụ quân sự, nghỉ theo chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động hoặc nghỉ việc có tính chất tạm thời khác.

Tuy nhiên, trên thực tế đã có doanh nghiệp vi phạm quy định này, với tính chất công việc thường xuyên trên 12 tháng đáng lẽ phải áp dụng loại HĐLĐ xác định thời hạn từ đủ 12 tháng đến 36 tháng hoặc HĐLĐ không xác định thời hạn, nhưng doanh nghiệp chỉ ký kết HĐLĐ có thời hạn dưới 3 tháng nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT bắt buộc đối với người lao động. Bởi, theo quy định tại điểm a, điểm b, khoản 1 Điều 2 Luật BHXH năm 2006 đối với người lao động làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên mới phải tham gia BHXH bắt buộc.

Như vậy, nếu công ty nhận ông Mai vào làm việc không phải là trường hợp để tạm thời thay thế người lao động khác đi làm nghĩa vụ quân sự, nghỉ theo chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động hoặc nghỉ việc có tính chất tạm thời khác; và công việc trắc địa mà ông Mai đảm nhiệm là công việc thường xuyên của công ty từ 12 tháng trở lên thì, việc công ty 2 lần ký kết HĐLĐ có thời hạn dưới 3 tháng đối với ông Mai là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 22 BLLĐ.

Kể từ ngày 1/1/2016 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 có hiệu lực thay thế Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006. Để khắc phục tình trạng trốn tránh nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động bằng hình thức chỉ ký kết HĐLĐ có thời hạn dưới 3 tháng đối với công việc có tính chất thường xuyên trên 12 tháng, tại điểm a, điểm b khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 đã quy định mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gồm: Người làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả HĐLĐ được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động và người làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng.

Theo khoản 1 Điều 124 Luật BHXH năm 2014, đối tượng quy định tại điểm b khoản 1 Điều 2 của Luật này là người làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng sẽ được tham gia BHXH bắt buộc kể từ ngày 1/1/2018.

Luật sư Trần Văn Toàn

VPLS Khánh Hưng, Đoàn luật sư Hà Nội

* Thông tin chuyên mục có giá trị tham khảo với người đọc, không dùng làm tài liệu trong tố tụng pháp luật.