Việt Nam có đóng góp quan trọng vào kết quả ASEAN-25

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh.

Xin Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cho biết trọng tâm và kết quả chính của Hội nghị Cấp cao ASEAN-25 và các Hội nghị Cấp cao liên quan?

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Trong hai ngày 12-13/11/2014, tại thủ đô Nay Pyi Taw, Myanmar đã diễn ra Hội nghị Cấp cao ASEAN-25 và các Hội nghị Cấp cao ASEAN với các đối tác, (bao gồm Cấp cao ASEAN 1 với Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Mỹ, Liên Hợp Quốc, Cấp cao Kỷ niệm 40 năm quan hệ ASEAN-Australia, Cấp cao ASEAN 3, và Cấp cao Đông Á). Dịp này, cũng diễn ra Cấp cao Mekong-Nhật Bản và hội nghị giữa các nhà lãnh đạo ASEAN với Hội đồng Tư vấn Kinh doanh ASEAN (ABAC).

Các Hội nghị này thảo luận về 3 trọng tâm chủ yếu là tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và định hướng phát triển sau 2015, vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực và quan hệ giữa ASEAN với các đối tác. Các hội nghị cũng trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông. Qua trao đổi, nổi lên một số kết quả chính sau:

Thứ nhất, kết quả nổi bật qua hội nghị này thể hiện ở những tiến bộ đáng kể của ASEAN trong quá trình triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng. Với tỷ lệ đạt trên 85%, các nhà lãnh đạo ASEAN cũng chia sẻ sự lạc quan và quyết tâm bảo đảm tiến độ và nâng cao chất lượng xây dựng cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Bên cạnh đó, kết quả quan trọng khác là việc các nhà lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố thúc đẩy các biện pháp nhằm củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động và phối hợp trong bộ máy tổ chức của ASEAN cũng như nâng cao năng lực Ban Thư ký ASEAN ở Jakarta nhằm đáp ứng tốt hơn các nhiệm vụ đặt ra cho Hiệp hội trong giai đoạn mới.

Về giai đoạn phát triển sau 2015, Cấp cao ASEAN-25 đã thông qua các thành tố chính của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 để tiếp tục tiến trình hoạch định chiến lược phát triển của ASEAN trong giai đoạn ngay sau khi Cộng đồng hình thành nhằm phát huy các thành tựu đạt được và thúc đẩy hợp tác và liên kết lên tầm cao mới.

Thứ hai, về quan hệ với các đối tác, Lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác đã có các cuộc trao đổi sâu sắc và đề ra các phương hướng tăng cường quan hệ giữa các bên. ASEAN khuyến khích các Đối tác tham gia và đóng góp xây dựng vào hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, thiết thực hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng. Các Đối tác đều khẳng định ủng hộ ASEAN hiện thực hóa Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015 và bước vào giai đoạn phát triển tiếp theo, phát huy vai trò trung tâm trong các cơ chế hiện có như ASEAN 1, ASEAN 3, EAS, ARF, ADMM ; đồng thời cam kết hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, mở rộng liên kết và kết nối, thúc đẩy hợp tác thương mại, tài chính, đầu tư, thu hẹp khoảng cách phát triển, hợp tác Tiểu vùng, ứng phó với các thách thức đang nổi lên. 

Thứ ba, ASEAN và các đối tác cũng dành nhiều thời gian trao đổi tình hình và các biện pháp ứng phó đối với các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông, dịch bệnh Ebola, chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa cực đoan của Nhà nước Hồi giáo tự phong... Về vấn đề Biển Đông, các nước đều nhấn mạnh tầm quan trọng của duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực; bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Luật Biển của LHQ 1982, và đều mong muốn Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) được thực hiện đầy đủ, và Bộ Quy tắc ứng xử COC sẽ sớm đạt được.

Các Hội nghị Cấp cao ASEAN và giữa ASAN với các đối tác đã thông qua nhiều văn kiện quan trọng như Tuyên bố Nay Pyi Taw về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015, Tuyên bố ASEAN về tăng cường năng lực Ban Thư ký ASEAN và nâng cao hiệu quả phối hợp các cơ quan ASEAN, Tuyên bố ASEAN và Tuyên bố ASEAN-Mỹ về Biến đổi khí hậu, Tuyên bố ASEAN-Nhật Bản về chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, Kế hoạch Công tác ASEAN-LHQ 2015... Cũng nhân dịp kỷ niệm 40 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Australia, hai bên nhất trí nâng cấp quan hệ đối thoại lên tầm đối tác chiến lược.

Xin Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cho biết sự tham gia và đóng góp của Việt Nam vào thành công của các Hội nghị lần này.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Với phương châm "tích cực, chủ động và có trách nhiệm", đoàn Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu đã tham dự và có nhiều đóng góp quan trọng vào kết quả chung của các Hội nghị Cấp cao lần này, cụ thể:

Thứ nhất, chúng ta tiếp tục đề cao đoàn kết và thống nhất ASEAN là điều kiện tiên quyết bảo đảm mục tiêu Cộng đồng ASEAN hình thành vào cuối năm 2015 và tiếp tục phát triển vững mạnh trong giai đoạn mới. Theo đó, chúng ta nhấn mạnh ASEAN cần phải tích cực phối hợp và thống nhất lập trường, chủ động có tiếng nói chung với các vấn đề ở khu vực, phát huy vai trò trung tâm trong việc xây dựng cấu trúc khu vực với các chuẩn mực chung trên cơ sở luật pháp quốc tế và  các nguyên tắc, giá trị, chuẩn mực ứng xử của ASEAN.

Thứ hai, về triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng, chúng ta nhấn mạnh trách nhiệm và nỗ lực của từng quốc gia và cả khối trong việc thực hiện các cam kết. Việt Nam luôn phát huy tinh thần chủ động và trách nhiệm trong việc thực hiện các cam kết chung, cụ thể Việt Nam là một trong những nước đạt tỷ lệ triển khai các cam kết kinh tế cao nhất (89%) cùng nhiều đóng góp tích cực trên trụ cột chính trị-an ninh và văn hóa-xã hội; và khẳng định sẽ nỗ lực hơn nữa trong năm 2015 để cùng với các nước ASEAN bảo đảm hoàn thành Lộ trình như mục tiêu đã đề ra.

Việt Nam cũng có nhiều đề xuất quan trọng trong việc xác định các thành tố chính của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015, làm cơ sở tiếp tục xây dựng, cụ thể hóa thành các định hướng phát triển của ASEAN giai đoạn tiếp theo 2016-2025. Chúng ta cũng đề nghị đẩy mạnh hợp tác giữa ASEAN với các đối tác trong việc ngăn ngừa và xử lý hiệu quả thách thức đang đặt ra như an ninh, an toàn hàng hải, biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước, thiên tai, dịch bệnh... Các Tuyên bố ASEAN và Tuyên bố ASEAN-Hoa Kỳ về Biến đổi khí hậu, Tuyên bố Cấp cao Đông Á về ứng phó dịch bệnh Ebola và chống buôn bán động vật hoang dã đều ghi nhận những dấu ấn đóng góp tích cực của Việt Nam.

Thứ ba, về tình hình khu vực, chúng ta đã cùng các nước khẳng định mẫu số chung lợi ích của tất cả các nước trong và ngoài khu vực là việc bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực, trong đó có vấn đề hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông; các bên liên quan cần nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; không mở rộng hoặc gia tăng căng thẳng, không làm phức tạp thêm tình hình; thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), trước hết là Điều 5 về thực hiện kiềm chế, và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử có tính ràng buộc ở Biển Đông (COC). Cách tiếp cận của chúng ta trong vấn đề này tại các hội nghị liên quan thể hiện tính tích cực, xây dựng và trách nhiệm, được các nước đồng tình và hưởng ứng.

Bên lề các Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã có nhiều tiếp xúc với Lãnh đạo các nước và đối tác để trao đổi về tăng cường hợp tác song phương cũng như các vấn đề cùng quan tâm tại các Hội nghị.

 Nguyễn Hoàng