“Bức tranh” nợ công, tái cơ cấu DNNN và thu chi ngân sách

Đại biểu Nguyễn Bá Thuyền cho biết cử tri vẫn còn rất băn khoăn lo lắng nhiều vấn đề. Trong đó, nợ công tăng cao, gần đến ngưỡng nên chúng ta làm không đủ trả nợ, phải vay để trả nợ. Đây là vấn đề cử tri rất bức xúc, cần những lý giải từ Bộ Tài chính.

Nợ công đã được cơ cấu lại

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết theo yêu cầu tới năm 2020 và tầm nhìn tới 2030 thì nợ công không quá 65% GDP và nợ Chính phủ không quá 50% GDP. Trong 5 năm qua, nợ công tăng dần từng năm, từ 50% GDP vào năm 2011 lên đến 61,3% vào cuối năm nay.

Trong 6 tiêu chí đảm bảo an toàn nợ công, chỉ có một tiêu chí không đạt là bù đắp bội chi của ngân sách Nhà nước. Theo đó, bội chi của cả 5 năm qua là 5,5% trong khi quy định là 4,5%. Việc bội chi tăng cũng làm cho nợ công tăng lên. Tuy nhiên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết bội chi dành tập trung để chi cho đầu tư phát triển, đầu tư cho cơ sở hạ tầng, y tế, nông thôn mới là rất quan trọng.

Ngoài ra các yếu tố khác cũng làm tốc độ tăng nợ công cao (trung bình 20%/năm) là chi ngân sách Nhà nước tăng mạnh 18%/năm, tăng phát hành trái phiếu thêm 170.000 tỉ đồng, biến động tỉ giá.

Tuy nhiên, ngành tài chính đã cơ cấu lại nợ công. Tỉ lệ nợ vay trong nước tăng từ 39%  lên 71% và vay nước ngoài giảm đi. Cơ cấu lại nợ công bằng cách đa dạng hóa kỳ hạn và phát hành trái phiếu quốc tế như vừa được Quốc hội thông qua kế hoạch này. Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết Bộ Tài chính đang theo dõi sát sao thị trường vốn quốc tế nhưng thấy chưa thấy thuận lợi nên chưa phát hành 3 tỉ USD vốn trái phiếu của Chính phủ.

Để đảm bảo an toàn nợ công, Bộ trưởng Tài chính cũng nêu một loạt giải pháp mà Chính phủ, Bộ Tài chính đã thực hiện trong thời gian qua và tin tưởng với việc xây dựng kế hoạch tài chính trung hạn 2016-2020, kế hoạch quản lý vay và trả nợ công trên tinh thần tăng GDP trong 5 năm tới từ 6-6,5%, lạm phát 5%, bội chi 4,5% thì nợ công tới năm 2020 sẽ chỉ còn 58% và đỉnh nợ công sẽ rơi vào năm 2017 là 63% (vẫn thấp hơn mức trần 65%).

Đồng thời Bộ trưởng Dũng cho biết: “Sau này lãi suất cao hơn, thời gian trả nợ tăng lên và đã được Bộ Tài chính tính toán”.

Không nóng vội cổ phần hóa, bán vốn Nhà nước

Đại biểu Nguyễn Cao Sơn (tỉnh Hòa Bình) chất vấn: “Cử tri nhận xét quá trình cổ phần hóa, thoái vốn tại các doanh nghiệp Nhà nước tuy đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên còn chậm so với yêu cầu nên có nguy cơ sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế. Bộ trưởng cho biết đâu là nguyên nhân chính và các giải pháp để khắc phục, giải pháp nào là quan trọng nhất?”.

Ông Đinh Tiến Dũng cho biết cơ chế chính sách quản lý cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã được Chính phủ, các bộ, ngành ban hành một cách đồng bộ. Trong giai đoạn 2011-2015, cả nước phải cổ phần hóa 538 DN thì tới nay đã cổ phần hóa được 408 DN. Dự kiến tới hết 2015 sẽ cổ phần hóa được 90%.

Về bán vốn DNNN, năm 2015, cả nước đã bán 27.000 tỉ đồng (chiếm 2,1% vốn Nhà nước tại DN) thu về 35.169 tỉ đồng. Tính từ năm 2011 tới nay mới bán được 5% vốn Nhà nước tại DN khi tổng vốn khoảng 1,3 triệu tỉ đồng.

“Nhưng phải cẩn thận vì thị trường tài chính không chắc chắn và bán vốn, thoái vốn Nhà nước tại DN phải có thứ tự, tránh gây thất thoát cho Nhà nước. Riêng Bộ Tài chính đã có nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn và cả thúc đẩy thị trường chứng khoán cho nhà đầu tư nước ngoài nâng mức sở hữu nhưng ta không thể nóng vội được”, ông Đinh Tiến Dũng nói.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nêu giải pháp thực hiện là tiếp tục theo dõi, rà soát và hoàn thiện cơ chế và chính sách liên quan tới cổ phần hóa. Rà soát, phân loại lại DN nào Nhà nước cần nắm giữ, DN nào không cần nắm giữ thì theo thị trường ta thoái dần dần. Hoàn chỉnh gia tăng nhiệm vụ của bộ, ngành, cơ quan, tổng công ty, địa phương và tăng cường kiểm tra giám sát cổ phần hóa thoái vốn, đảm bảo hiệu quả, đồng bộ trên thị trường tài chính.

Tới năm 2020 chi thường xuyên sẽ chỉ còn 59% tổng chi NSNN

Đại biểu Nguyễn Cao Sơn đặt câu hỏi về tình hình thu-chi ngân sách hiện nay và đề nghị Bộ trưởng Tài chính làm rõ tình hình. Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết hiện nay chi thường xuyên cao tới 67-68% GDP nên ảnh hưởng tới chi đầu tư phát triển.

Nhưng thời gian qua cơ cấu thu thay đổi tích cực. Trong bối cảnh hội nhập, giảm thuế như vậy nhưng thu nội địa tăng, đạt 74% trong cơ cấu thu NSNN. Tỉ lệ huy động thuế, phí vào NSNN đạt 24%.

Đặc biệt quy mô NSNN ngày càng tăng lên nhưng tỉ lệ chi thường xuyên giảm xuống. Năm 2016 dự kiến chi thường xuyên sẽ chỉ còn 64% và tới năm 2020 còn khoảng 58-59%.

Trong các khoản nợ thuế 67.000 tỉ đồng hiện nay, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết hoàn toàn có thể thu được 34.000 tỉ đồng để đảm bảo sự thiếu hụt từ thu NSNN trong năm 2015.

Thành Chung