Gỡ khó về cát san lấp: 'Bàn để quyết chứ không bàn để đấy'

Đúng thẩm quyền, đúng quy trình, rõ thời hạn hoàn thành

Phó Thủ tướng nêu rõ cuộc họp phải đưa ra cách làm rõ ràng, công khai, minh bạch, đúng thẩm quyền, nhằm giải quyết dứt điểm khó khăn, vướng mắc về bảo đảm vật liệu xây dựng phục vụ san lấp (cát san lấp) cho các dự án giao thông trọng điểm khu vực phía nam. Đây là những dự án huyết mạch, là nhiệm vụ chính trị có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của các địa phương.

Trong các nguyên nhân chủ quan, khách quan, Phó Thủ tướng chỉ ra nguyên nhân chưa có sự quyết liệt, các cơ quan tham mưu nghiên cứu chưa sâu, tham mưu chưa đúng việc thực hiện các kết luận, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Các địa phương chưa áp dụng kịp thời cơ chế chính sách đặc thù mà Quốc hội, Chính phủ đã ban hành.

Trên tinh thần thẳng thắn, Phó Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương chỉ ra nguyên nhân của các khó khăn, vướng mắc, làm rõ trách nhiệm, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương. "Bàn để quyết chứ không bàn để đấy" theo đúng thẩm quyền, đúng quy trình, công khai, minh bạch, rõ thời hạn hoàn thành.

"Chúng ta ghi nhận, biểu dương, học hỏi kinh nghiệm những nơi làm tốt và chỉ rõ những nơi làm chưa tốt, còn thiếu tinh thần trách nhiệm", Phó Thủ tướng nói.

Thời gian qua, Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo về bảo đảm nguồn vật liệu san lấp đắp nền đường cho các dự án giao thông trọng điểm trong cả nước nói chung và dự án đường vành đai 3 TPHCM, cũng như khu vực các tỉnh phía nam nói riêng.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã có nhiều cuộc họp, làm việc để giải quyết việc bảo đảm nguồn cát san lấp cho 5 dự án đường cao tốc ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long và dự án đường vành đai 3 TPHCM; gần đây nhất là cuộc họp tại TPHCM (ngày 1/4/2024), chuyến kiểm tra, thị sát và làm việc tại tỉnh Vĩnh Long (ngày 11/5/2024).

Theo báo cáo của Bộ GTVT, Bộ TN&MT và một số địa phương, nhu cầu cát san lấp, đắp nền đường cho 5 dự án đường cao tốc ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long và dự án đường vành đai 3 TPHCM khoảng 63 triệu m3, hiện còn thiếu 24,4 triệu m3 chưa xác định được.

Dự kiến nguồn cát sông và cát thu hồi từ các dự án nạo vét khơi thông luồng sông (khoảng 66 triệu m3) sẽ đủ bảo đảm cho nhu cầu của các dự án giao thông trọng điểm khu vực phía nam.

Trong đó, tỉnh An Giang dự kiến còn khoảng 4,5 triệu m3. Tiền Giang còn trữ lượng khoảng 41,8 triệu m3 (chưa cấp phép 21,9 triệu m3; 20 mỏ đã cấp phép nhưng hết hạn là 19,9 triệu m3). Bến Tre còn trữ lượng khoảng 25,36 triệu m3 (trong đó có 10 triệu m3 thu hồi từ nạo vét sông Ba Lai; 15,36 triệu m3 từ các mỏ cát sông).

Tại cuộc họp, lãnh đạo Bộ GTVT, Bộ TN&MT, tỉnh An Giang, Bến Tre đã thảo luận, làm rõ trình tự, thủ tục "cho vay", "hoàn trả" nguồn cát san lấp từ dự án cao tốc này sang dự án cao tốc khác; điều chỉnh quy hoạch khai thác cát trên địa bàn; căn cứ pháp lý để nâng công suất khai thác mỏ cát; thẩm quyền, điều kiện áp dụng cơ chế đặc thù hoặc quyết định đấu giá hay không đấu giá mỏ cát…

Tuy nhiên, việc triển khai thủ tục cấp phép và khai thác các mỏ cát chưa có chuyển biến rõ nét. Đây là trách nhiệm của các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư và nhà thầu, cũng như trách nhiệm của UBND các địa phương có nguồn cát san lấp.

Về khai thác cát biển, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Trần Văn Lâu cho biết, đến nay, các địa phương, chủ đầu tư đã đăng ký sử dụng khoảng 24,9 triệu m3 cát biển phục vụ các dự án cao tốc. Đến nay, tỉnh đã hoàn thành hồ sơ, quy trình, thủ tục để khai thác ngay sau khi Bộ TN&MT giao khu vực biển cho nhà thầu.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT hướng dẫn các chủ đầu tư, nhà thầu đăng ký sử dụng cát biển; hướng dẫn đầy đủ về quy trình kỹ thuật bảo vệ môi trường để có thể sử dụng cát biển thay thế cát sông làm vật liệu san lấp an toàn.

Không để dự án đường vành đai 3 TPHCM chờ cát

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương báo cáo về việc cung cấp nguồn cát san lấp cho dự án đường vành đai 3 TPHCM, vốn đang rất khó khăn.

Lãnh đạo UBND tỉnh Tiền Giang cho biết về dự án vành đai 3 TPHCM, tỉnh đã thống nhất và giao các nhà thầu khai thác 3 mỏ cát để bảo đảm cung cấp đủ 6,3 triệu m3 cát san lấp. Phó Thủ tướng yêu cầu tỉnh Tiền Giang phải khẩn trương hoàn thành thủ tục để cung cấp cát san lấp cho dự án đường vành đai 3 TPHCM trong thời gian sớm nhất.

Cũng được giao nhiệm vụ cung cấp cát cho dự án đường vành đai 3 TPHCM, tỉnh Bến Tre đang triển khai đấu giá 6 mỏ cát, trữ lượng 10 triệu m3, dự kiến khai thác từ quý IV/2024.

Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Trần Ngọc Tam kiến nghị các bộ, ngành hỗ trợ tỉnh thực hiện điều chỉnh công suất khai thác cát trong quy hoạch tỉnh; tiêu chí lựa chọn nhà thầu khai thác mỏ cát…

Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Lữ Quang Ngời đề nghị bộ, ngành hướng dẫn để tỉnh tiếp tục gia hạn một số mỏ cát sông đã hết thời hạn khai thác để cung cấp cho dự án đường vành đai 3 TPHCM.

Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng Lâm Văn Mẫn cho biết tỉnh sẵn sàng làm việc cụ thể với UBND TPHCM trong trường hợp sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp.

Phó Thủ tướng giao Bộ GTVT, Bộ TN&MT cùng TPHCM trực tiếp đến làm việc với các tỉnh Bến Tre, Tiền Giang, Vĩnh Long, Sóc Trăng… để cung cấp sớm nhất nguồn cát san lấp cho dự án đường vành đai 3 TPHCM.

Bộ GTVT sớm hướng dẫn cụ thể, rõ ràng (phạm vi, điều kiện, các yêu cầu kỹ thuật, tổ chức thi công…) cho các địa phương, chủ đầu tư các dự án, nhà thầu thi công việc sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp cho dự án đường vành đai 3 TPHCM.

Tại cuộc họp, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang Đồng Văn Thanh cũng thông tin thêm về nguyên nhân gây nhiễm mặn một số diện tích lúa ven tuyến cao tốc Hậu Giang – Cà Mau chạy qua xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang. 

Theo đó, vật liệu san lấp của đoạn đường này sử dụng cát sông. Tuy nhiên, trong thời gian thi công tuyến đường, các hoạt động đào, đắp đã khiến mặn xâm nhập vào ruộng lúa khi độ mặn tăng cao ở khu vực này.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải rất rõ trách nhiệm, không được để chậm tiến độ các dự án giao thông trọng điểm của quốc gia.

Phó Thủ tướng giao Bộ GTVT phải khẩn trương hướng dẫn chi tiết việc điều tiết các mỏ cát "cho vay", "hoàn trả" để đáp ứng tiến độ các dự án cao tốc, không làm thay đổi tổng nguồn cát đã phân bổ cho các địa phương. Các nhà thầu phải cập nhật đầy đủ hồ sơ khảo sát xây dựng để bổ sung những mỏ cát "cho vay", "hoàn trả".

Bộ TN&MT lập các tổ công tác hướng dẫn Bến Tre, Tiền Giang, Sóc Trăng, An Giang trình tự thủ tục về nâng công suất khai thác, quyết định thủ tục đầu tư, cấp phép khai thác lại mỏ cát sông; hoàn thành việc giao khu vực biển cho nhà thầu khai thác cát biển ở tỉnh Sóc Trăng theo đúng thời hạn.

Bộ GTVT chính thức có văn bản công bố quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về cơ lý, công nghệ, vật liệu đi kèm… khi sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp, làm căn cứ cho các địa phương thực hiện.

Trong tình huống các khó khăn, vướng mắc về nguồn cát san lấp được giải quyết, Bộ GTVT phải điều chỉnh, cập nhật và báo cáo tiến độ các dự án giao thông trọng điểm khu vực phía nam.

Minh Khôi