90 triệu dân: Cơ hội và thách thức của VN

Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan và Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến chúc mừng gia đình công dân thứ 90 triệu. Ảnh VGP/Thúy Hà

Con số 90 triệu dân vừa đánh dấu sự thành công vừa là thách thức trong quá trình phát triển của đất nước ta. Để hiểu thêm về vấn đề này, PV Báo Điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến.

Hôm nay, ngày 1/11, Việt Nam đón công dân thứ 90 triệu. Sự kiện này có ý nghĩa như thế nào, thưa ông?

Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến: Công dân thứ 90 triệu của Việt Nam ra đời đã đưa nước ta trở thành 1 trong 14 quốc gia đông dân nhất thế giới và là đất nước đông dân thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á.

Điều này mở ra nhiều triển vọng, cơ hội tốt đẹp trong thực hiện nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng như một số thách thức trong tiến trình phát triển đất nước.

Dân số của nước ta đang trong giai đoạn cơ cấu dân số vàng, với 69% dân số đang ở độ tuổi lao động. Nếu tận dụng tốt cơ hội này, chúng ta sẽ có thể thúc đẩy nhanh sự phát triển đất nước.
 
Tuy nhiên, mật độ dân số ở nước ta hiện nay rất cao (gần như đứng hàng đầu thế giới), bên cạnh đó là tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh hiện cũng khá cao. Đây chính là những thách thức lớn trong công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình.

Ngoài ra, con số 90 triệu dân cũng đặt ra nhiều thách thức trong công tác chăm sóc sức khỏe và giáo dục thế hệ trẻ, nhất là trong việc bảo đảm cho các cháu khỏe mạnh về thể chất và lành mạnh về tinh thần, góp phần xây dựng đất nước sau này.

Thưa ông, dựa  vào cơ sở nào mà Bộ Y tế lại lấy thời gian này để đánh dấu mốc dân số nước ta đạt 90 triệu người?

Như ông vừa nói, một trong những thách thức hiện nay trong công tác dân số của nước ta là tỷ lệ giới tính khi sinh vẫn chênh lệch khá cao (112 bé gái/100 bé trai). Việc này đặt ra những yêu cầu gì trong thời gian tới, thưa ông?

Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến: Đây đúng là một thách thức rất lớn đối với ngành dân số và kế hoạch hóa gia đình của nước ta hiện nay. Mặc dù chúng ta đã đạt được những chỉ tiêu đặt ra như về tốc độ gia tăng dân số, nhưng có một điều chúng ta phải suy nghĩ, có giải pháp và chiến lược tốt là giảm mất cân bằng giới tính khi sinh.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến. Ảnh VGP/Thúy Hà

Theo thống kê của Bộ Y tế và Tổng cục Dân số và Kế hoạch hóa gia đình, hiện tượng mất cân bằng giới tính khi sinh phần lớn xảy ra ở các tỉnh thuộc khu vực Đồng bằng sông Hồng, do quan niệm của người miền Bắc là phải có con trai nối dõi. Trong khi đó hiện tượng này ở khu vực phía Nam và Tây Nguyên rất ít.

Nếu người dân vẫn giữ quan niệm phải có con trai trong gia đình thì sau khoảng 20 năm nữa chúng ta sẽ phải chịu hậu quả về sự mất cân bằng giới tính khi sinh, giống như một số quốc gia và vùng lãnh thổ hiện nay đang gánh chịu (Trung Quốc, Đài Loan, Hong Kong…).

Hiện, Bộ Y tế cũng đã đưa một số giải pháp để hạn chế tình trạng này (chẳng hạn cấm phá thai vì lý do giới tính). Tuy nhiên, đây chỉ là về mặt lý thuyết, còn thực tiễn rất khó thực hiện, vì tính khả thi không cao.

Theo tôi, giải pháp quan trọng nhất và tối ưu trong thời gian tới để hạn chế sự mất cân bằng giới tính khi sinh là công tác truyền thông. Chúng ta cần đẩy mạnh công tác truyền thông để làm thay đổi nhận thức và hành vi của mỗi gia đình.

Công tác truyền thông phải được tất cả các ban, ngành, đoàn thể (giáo dục, hội phụ nữ, thanh niên…) cùng tham gia, chứ không phải chỉ riêng ngành Y tế. Bên cạnh đó, các cấp ủy, chính quyền địa phương cũng cần phải coi công tác này là nhiệm vụ quan trọng cần phải thực hiện. Có như vậy, chúng ta mới giải quyết tốt việc mất cân bằng giới tính khi sinh như hiện nay.

Thúy Hà