Bệnh sốt xuất huyết chỉ lây qua muỗi vằn

Theo GS.TS. Vũ Sinh Nam (chuyên gia cao cấp, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương), hiện nay, chưa có vaccine sử dụng cho người để phòng bệnh SXH, vì vaccine này mới chỉ đang trong giai đoạn thử nghiệm.

Mặt khác, bệnh SXH không lây trực tiếp từ người sang người, mà chỉ lây qua muỗi vằn, vì vậy biện pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh SXH là không để muỗi truyền bệnh đốt. Trong đó, phải diệt triệt để loăng quăng, bọ gậy tại từng hộ gia đình, vì không có bọ gậy sẽ không có bệnh SXH.

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, để diệt loăng quăng và bọ gậy, người dân cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng; đổ bỏ những vật chứa nước xung quanh; hằng tuần cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn để diệt loăng quăng/bọ gậy; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn…; đổ bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, hốc tre, bẹ lá...

GS.TS. Vũ Sinh Nam cũng cho biết, đối với bệnh SXH, không phải cách ly người sống trong vùng có dịch, mà vấn đề là không để muỗi truyền bệnh đốt. Việc phun hóa chất là biện pháp tình thế khi có dịch để diệt đàn muỗi nhiễm virus.

Hóa chất sử dụng này là loại đã được các viện vệ sinh dịch tễ/viện Pasteur thử nghiệm an toàn, đảm bảo tính hiệu quả và an toàn với sức khỏe con người, được các quốc gia có bệnh SXH lưu hành sử dụng.

Dự án “tiêm vaccine cho muỗi”

Theo GS.TS. Vũ Sinh Nam, ngành y tế đang có dự án thử nghiệm thả muỗi có đề kháng lại với bệnh SXH ra môi trường. Những con muỗi này mang vi khuẩn Wolbachia - loại vi khuẩn ngăn cản sự phát triển của virus SXH trong muỗi, làm cho muỗi không truyền virus này.

Dự án đang thử nghiệm tại đảo Chí Nguyên của tỉnh Khánh Hoà.

Đến thời điểm này, quần thể muỗi Wolbachia đang phát triển và đang dần thay thế quần thể muỗi hoang dại. Đặc biệt, theo kết quả giám sát ca bệnh mắc SXH từ giữa năm 2014 đến nay, tại đảo Trí Nguyên không ghi nhận ổ dịch SXH tập trung, hay ca mắc SXH địa phương nào.

Chính vì lý do này mà các nhà khoa học cho rằng, việc sử dụng Wolbachia cho muỗi không khác gì việc “tiêm vaccine cho muỗi”. Nếu dự án này thành công sẽ mở rộng việc áp dụng phương pháp này tới TP. Nha Trang và cả nước, góp phần tích cực cho công tác phòng chống SXH.

Hiện nay, đã có nhiều nước trên thế giới thử nghiệm phương pháp này như Australia, Indonesia, Brazil.

Dịch SXH thường xảy ra ở miền Bắc từ tháng 4 đến tháng 10 và ở miền Nam là tất cả các tháng quanh năm. Song số mắc nhiều là từ tháng 4-11, những tháng có nhiệt độ phù hợp 25-35 độ C và là mùa mưa, tạo điều kiện cho muỗi truyền bệnh SXH sinh sản và phát triển để truyền bệnh.

Hiện nay, bệnh SXH vẫn đang diễn biến phức tạp và chưa có dấu hiệu giảm, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam và các tỉnh duyên hải miền Trung, chiếm khoảng 80-90% số trường hợp mắc trong năm.

Bệnh SXH có những triệu chứng đặc thù như: Sốt cao liên tục trong vòng từ 2-7 ngày, nhức đầu, đau mỏi toàn thân. Từ ngày thứ 3 có thể xuất hiện các biểu hiện xuất huyết như chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu củng mạc mắt, xuất huyết trên da, xuất huyết tại chỗ tiêm truyền, nặng hơn có thể xuất huyết trong nội tạng, xuất hiện tình trạng sốc.

Bệnh thường khó phân biệt với các bệnh khác trong 3 ngày đầu với sốt do các căn nguyên khác, nên cần phải căn cứ thêm vào yếu tố dịch tễ học, hoặc xét nghiệm NS 1 dương tính. Phần lớn các bệnh nhân ở thể nhẹ đều có thể theo dõi điều trị tại nhà.

Khoảng 20% trường hợp có thể diễn biến thành các thể nặng với các dấu hiệu tiền sốc, hoặc sốc, hoặc có các dấu hiệu cảnh báo nặng, cần phải nhập viện điều trị như: Sốt cao liên tục trên 39 độ C, li bì, đau đầu nhiều, nôn hoặc buồn nôn, hoặc tiêu chảy, đau tức vùng gan...

Thúy Hà