Ba phương diện thành công của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN

Đại sứ Trần Đức Bình, Vụ trưởng Vụ ASEAN cho biết, ASEAN đang bước vào giai đoạn phát triển mới, triển khai các văn kiện chiến lược ASEAN 2045 định hướng cho hợp tác, liên kết sâu và phát triển của Cộng đồng ASEAN. Quyết định kết nạp Timor-Leste vào tháng 10 tới mở rộng không gian chiến lược rộng cho khu vực. 

Trong bối cảnh đó, hơn 20 hoạt động cấp Bộ trưởng đã thành công tốt đẹp trên cả ba phương diện là củng cố đoàn kết nội khối, làm sâu sắc hơn hợp tác với các đối tác và nâng cao vai trò của ASEAN trong cấu trúc khu vực và toàn cầu.

Dấu ấn quan trọng đầu tiên là sự khẳng định mạnh mẽ về giá trị trường tồn của tinh thần đoàn kết ASEAN. Đoàn kết không chỉ là sự tiếp nối truyền thống, mà thực sự là sức mạnh và kim chỉ nam dẫn lối cho ASEAN vượt qua mọi khác biệt, ứng phó với các thách thức và vững vàng trước khó khăn. 

Tất cả các nước ASEAN đều đề cao đoàn kết là điều kiện tiên quyết để ASEAN giữ vững tự chủ chiến lược, không bị cuốn vào vòng xoáy của cạnh tranh nước lớn và chủ động thích ứng với một thế giới đầy bất định. Hàng loạt các khuôn khổ hợp tác, từ Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 đến các sáng kiến cụ thể như Mạng lưới điện ASEAN, Hiệp định Khung kinh tế số ASEAN, nâng cấp Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN, kết nối chuỗi cung ứng… cho thấy nỗ lực và quyết tâm của ASEAN làm chủ và định hình tương lai khu vực.

Theo Đại sứ Trần Đức Bình, nét nổi bật tiếp theo của các Hội nghị lần này là sự ủng hộ nhất quán đối với vai trò trung tâm của ASEAN. Việc các đối tác từ khắp mọi nơi trên thế giới hội tụ tại khu vực tiếp tục là minh chứng rõ ràng nhất cho sức sống và giá trị của các cơ chế do ASEAN dẫn dắt.

Tất cả các đối tác đều bày tỏ cam kết lâu dài với ASEAN, mong muốn vun đắp quan hệ với ASEAN phát triển thực chất. Điều này được thể hiện trước hết ở các tiến trình đàm phán, rà soát, nâng cấp các FTA giữa ASEAN với các đối tác như Trung Quốc, Australia, New Zealand, Ấn Độ, Hàn Quốc, Canada, góp phần củng cố hệ thống thương mại đa phương mở và dựa trên luật lệ. Hầu hết các sáng kiến hợp tác tập trung vào những lĩnh vực tăng trưởng mới như chuyển đổi số, năng lượng tái tạo, khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, phản ánh năng lực thích ứng và cho thấy ASEAN nhận được sự tin tưởng của các đối tác, mở ra những cơ hội hợp tác cùng kiến tạo tương lai bao trùm và bền vững. Quyết định về tăng cường quan hệ đối ngoại mà các Bộ trưởng ASEAN thông qua dịp này là một bước đi đúng thời điểm, nhằm tối ưu hóa vai trò và sự bổ trợ giữa các cơ chế của ASEAN, phù hợp với các ưu tiên chiến lược của ASEAN.

Các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mekong-Nhật Bản lần thứ 16 và Mekong-Hàn Quốc lần thứ 13 diễn ra dịp này, tái khẳng định cam kết của các đối tác coi tiểu vùng Mekong là ưu tiên trong chính sách đối ngoại. Đáng chú ý, các nước nhất trí sẽ nối lại Hội nghị Cấp cao Mekong-Nhật Bản và tiếp tục thảo luận khả năng nối lại Hội nghị Cấp cao Mekong-Nhật Bản vào cuối năm nay.

Cuối cùng là nỗ lực của ASEAN đóng góp nhiều hơn vào các nghị sự toàn cầu, chuyển từ vai trò tham gia sang chủ động định hình luật chơi. Tiếng nói chung của ASEAN trong các vấn đề khu vực và quốc tế, từ Biển Đông, Myanmar đến thương mại, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng tiếp tục được đề cao, khẳng định vai trò đi đầu của ASEAN trong thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và tuân thủ luật pháp quốc tế. Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á tiếp tục mở rộng thành viên, với tham gia của Uruguay và Algeria năm nay, cho thấy sự coi trọng của các đối tác đối với của ASEAN và vai trò của ASEAN vươn tầm vượt ra ngoài khu vực.

Đoàn Việt Nam do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn dẫn đầu đã tham dự và có nhiều đóng góp quan trọng cho thành công của các Hội nghị, thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm và dẫn dắt.

Tinh thần chủ động của Việt Nam ngay từ giai đoạn chuẩn bị đến tham dự Hội nghị, cùng các nước xây dựng văn kiện, định hình chương trình nghị sự theo chủ đề "Bao trùm và Bền vững", thúc đẩy các ưu tiên phù hợp với các xu hướng phát triển hiện nay. Các định hướng mà Phó Thủ tướng, Bộ trưởng chia sẻ tại các Hội nghị vừa bám sát yêu cầu thực tiễn và quan tâm chung của khu vực, vừa gắn kết và hỗ trợ các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, như tăng trưởng kinh tế, đa dạng hóa quan hệ thương mại, đầu tư và chuỗi cung ứng, mở rộng thị trường, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. 

Cụ thể, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng nhấn mạnh, ASEAN cần ưu tiên duy trì đà tăng trưởng khu vực trong bối cảnh biến động, củng cố liên kết nội khối và mở rộng kết nối liên khu vực, đưa chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo thành trụ cột hợp tác mới và xây dựng một cộng đồng hướng tới người dân thông qua chiến lược truyền thông về những câu chuyện "người thật, việc thật" của người dân, doanh nghiệp và địa phương.

Đóng góp trách nhiệm của Việt Nam góp phần củng cố đoàn kết và đồng thuận của ASEAN, đặc biệt là thông điệp của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng về vai trò của ASEAN là "ngọn hải đăng hòa bình". Việt Nam đã cùng các nước trao đổi thiện chí về nhiều vấn đề quốc tế, khu vực như Biển Đông, Myanmar; qua đó, góp phần củng cố lập trường nguyên tắc và vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực. Dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng đã tham dự Hội nghị lần thứ 4 về Hợp tác giữa các nước Đông Á vì sự phát triển của Palestine (CEAPAD IV), khẳng định trách nhiệm và đóng góp của Việt Nam trong tham gia xử lý các vấn đề quốc tế.

Vai trò dẫn dắt hiệu quả của Việt Nam được thể hiện qua việc đồng chủ trì hai Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với Anh và New Zealand. Trong vai trò nước điều phối quan hệ, Việt Nam đã tích cực tham vấn, đề xuất các định hướng mới, gắn kết các ưu tiên, quan tâm của ASEAN với thế mạnh của đối tác như thương mại, kinh tế số, khoa học-công nghệ. phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia; qua đó, cụ thể hóa nội hàm hợp tác, đưa quan hệ đi vào thực chất.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng cũng đã đồng chủ trì thành công các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mekong-Nhật Bản và Mekong-Hàn Quốc, phát huy vai trò nòng cốt của Việt Nam và chủ động đề xuất các sáng kiến thiết thực. Phương châm "tư duy mới, phương thức mới, tiếp cận mới" trong hợp tác Mekong-Nhật Bản và phương châm "cùng làm, cùng hưởng, cùng thắng, cùng phát triển" trong hợp tác Mekong-Hàn Quốc do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng đề xuất, được các nước Mekong và đối tác ủng hộ và đánh giá cao, góp phần mang lại sức sống mới cho hợp tác tiểu vùng.

An Bình