Bảo vệ rừng từ phát triển sinh kế

Đây là ý kiến Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan đưa ra tại Hội nghị Công bố quyết định phê duyệt Quy hoạch lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được tổ chức hôm nay (9/10).

Quy hoạch lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ban hành tại Quyết định số 895/QĐ-TTg ngày 24/8/2024.

Ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp cho biết: mục tiêu quy hoạch xây dựng ngành lâm nghiệp trở thành một ngành kinh tế, kỹ thuật trên cơ sở thiết lập, quản lý, bảo vệ, phát triển và sử dụng bền vững tài nguyên rừng và đất lâm nghiệp, đóng góp ngày càng tăng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Quy hoạch với mục tiêu đảm bảo duy trì tỷ lệ che phủ rừng toàn quốc ổn định từ 42 - 43%, chú trọng nâng cao chất lượng rừng, nhất là rừng tự nhiên hiện có. Tốc độ tăng giá trị sản xuất lâm nghiệp bình quân đạt 5 - 5,5%/năm. Giá trị xuất khẩu đồ gỗ và lâm sản đạt 20 tỷ USD vào năm 2025 và 25 tỷ USD vào năm 2030.

Đến năm 2025, giá trị thu nhập từ rừng trồng sản xuất trên một đơn vị diện tích tăng lên 1,5 lần, đến năm 2030 tăng 2 lần so với năm 2020. Thu dịch vụ môi trường rừng tăng bình quân 5%/năm. Giai đoạn 2021 – 2025 thu khoảng 3.500 tỷ đồng/năm, giai đoạn 2026 – 2030 thu khoảng 4.000 tỷ đồng/ năm.

Quy hoạch cũng nêu rõ 7 nhóm giải pháp và 9 lĩnh vực nhà nước ưu tiên hỗ trợ đầu tư. Đó là chuyển giao công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới trong sản xuất lâm nghiệp; xây dựng phương án quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng sản xuất; hệ thống kết cấu hạ tầng trong trồng rừng sản xuất; sản xuất giống cây rừng chất lượng cao.

Cùng với đó là xây dựng các mô hình hợp tác, liên kết trong bảo vệ và phát triển rừng tại những vùng đặc biệt khó khăn. Các hoạt động bảo vệ rừng và khoanh nuôi tái sinh có trồng bổ sung đối với rừng sản xuất là rừng tự nhiên tại các vùng miền núi, biên giới, hải đảo và vùng đặc biệt khó khăn. Hỗ trợ phát triển cộng đồng phát triển sinh kế và cải thiện đời sống người dân vùng đệm của các khu rừng đặc dụng. Đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực. Xúc tiến đầu tư, phát triển thị trường...

Theo ông Trần Quang Bảo, việc ban hành Quy hoạch lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là góp phần triển khai thực hiện Luật Quy hoạch, Luật Lâm nghiệp và cụ thể hóa Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đồng thời góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển bền vững theo Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc Lần thứ XIII của Đảng.

Tại hội nghị ông Nguyễn Thái Hà, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cao Bằng chia sẻ, Cao Bằng là tỉnh có tỷ lệ che phủ rừng cao so với bình quân cả nước, với trên 50%. Để thực hiện quy hoạch, nhà nước cần có chính sách để phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, môi trường sinh thái, phòng chống thiên tai và an ninh quốc phòng.

Theo ông Nguyễn Thái Hà, việc trồng rừng còn rất khó khăn, bởi mức hỗ trợ còn thấp. Do đó, các bộ, ngành cần quan tâm tạo cơ chế chính sách để đất trống, đồi núi trọc sớm thành rừng.

"Để thực hiện quy hoach phải có ranh giới, cắm mốc thực địa về 3 loại rừng. Nếu Trung ương không hỗ trợ thì địa phương khó có thể thực hiện được. Khi không thực hiện được việc này thì vấn đề bảo vệ cũng như phát triển rừng sẽ còn khó khăn", ông Nguyễn Thái Hà kiến nghị.

Về chính sách hỗ trợ trồng rừng, ông Trần Quang Bảo, Nghị định số 58/2024/NĐ-CP của Chính phủ về một số chính sách đầu tư trong lâm nghiệp có quy định mức hỗ trợ trồng rừng sản xuất trung bình là 15 triệu/ha; trồng rừng phòng hộ, đặc dụng sẽ theo đơn giá định mức kỹ thuật để đảm bảo mức đầu tư đúng và đủ. Bên cạnh đó, các địa phương cần sử dụng linh hoạt nguồn tiền trồng rừng thay thế để đầu tư cho trồng rừng.

Phát huy hơn nữa những giá trị của rừng

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, quy hoạch lâm nghiệp là 1 trong 4 quy hoạch của ngành nông nghiệp. Quy hoạch không phải tư duy phân bổ diện tích, phân bổ loại rừng mà là tư duy quản trị để thu hút đầu tư vào rừng. Qua đó, các nhà đầu tư thấy được tiềm năng của địa phương để cùng tham gia phát triển. Quy hoạch chính là động lực thu hút nhà đầu tư.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề nghị, các tỉnh, thành phố rà soát quy hoạch lâm nghiệp để tích hợp vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương gắn với các cơ chế, chính sách. Địa phương cần phát huy được đa giá trị lâm nghiệp, qua đó sẽ tạo sinh kế, giảm bớt được sự xâm hại với rừng.

Nhấn mạnh giá trị của rừng không chỉ là gỗ hay dược liệu dưới tán rừng, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu một số nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện trong thời gian tới.

Thứ nhất, địa phương rà soát quy hoạch lâm nghiệp quốc gia để tích hợp với quy hoạch tỉnh, tiến tới ban hành nghị quyết chuyên đề về lâm nghiệp. Thứ hai, xây dựng những mô hình bảo đảm sinh kế cho người dân sống tại vùng đệm, sống xung quanh rừng, thay vì chỉ hỗ trợ tiền cho công tác tuần rừng, bảo vệ rừng.

Thứ ba, toàn ngành lâm nghiệp nghiên cứu, phát triển kinh tế dược liệu dưới tán rừng, ban hành quy trình trồng dược liệu dưới tán rừng, đồng thời có cơ chế, chương trình hỗ trợ giống, đưa người dân vào HTX, hướng dẫn thủ tục cấp mã số vùng trồng để mở rộng hoạt động của người dân, tránh tình trạng nhỏ lẻ, manh mún.

Thứ tư, xây dựng nhiều câu chuyện xung quanh việc khai thác đa giá trị từ rừng, làm thế nào để bán "cái nhỏ" mà thu được "cái to" từ rừng. Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng gợi ý, Cục Lâm nghiệp có thể phối hợp địa phương làm những clip ngắn, giới thiệu tiềm năng thế mạnh của vùng được quy hoạch, giúp tạo thêm cảm xúc cho nhà đầu tư.

Thứ năm, tăng cường áp dụng khoa học công nghệ trong công tác nghiên cứu, chọn tạo giống, phát triển đa dạng kỹ thuật lâm sinh, khoanh nuôi tái sinh rừng, đặc biệt là ở vùng núi, vùng sâu, vùng xa.

"Tư duy quy hoạch của phương Tây là xã hội đầu tư, còn ở ta lại là Nhà nước đầu tư", Bộ trưởng trăn trở. Do đó, ông kêu gọi mỗi người khi triển khai quy hoạch lâm nghiệp hãy cố gắng tìm những dư địa, cơ hội phát triển mới để không phải "hối tiếc" khi nhìn lại.

Đỗ Hương