CHÍNH SÁCH AI: Nhật Bản khởi động dự án 19 tỷ USD tạo lập AI quốc gia

Như đang chờ đợi, vào mùa xuân tới tập đoàn SoftBank và hơn mười công ty khác của Nhật Bản sẽ thành lập một doanh nghiệp mới để phát triển mô hình AI cơ sở lớn nhất trong nước. Dự án nhằm mục đích rút ngắn khoảng cách giữa Nhật Bản với Hoa Kỳ và Trung Quốc, những nước hiện đang dẫn trước đáng kể trong lĩnh vực AI.

Công ty mới sẽ được thành lập với vai trò dẫn dắt của SoftBank, quy tụ khoảng 100 chuyên gia từ các doanh nghiệp được tuyển chọn qua cuộc thi, bao gồm các kỹ sư của SoftBank và các nhà phát triển từ công ty Preferred Networks.

Mô hình đang được phát triển cần hướng tới đạt mức 1.000 tỷ tham số, tương đương với những thành tựu hàng đầu thế giới của Hoa Kỳ và Trung Quốc. Dự kiến là mô hình này sẽ được mở dành cho các công ty Nhật Bản để họ có thể điều chỉnh phù hợp với nhu cầu riêng - từ lĩnh vực công nghiệp cho đến kỹ thuật robot.

Vì kinh phí dự án cao, Chính phủ Nhật Bản sẽ trợ cấp một phần chi phí hạ tầng, đồng thời hỗ trợ việc thu thập và mua dữ liệu để huấn luyện AI.

Cụ thể, Chính phủ Nhật Bản có kế hoạch đầu tư khoảng 1.000 tỷ yên (khoảng 6,3 tỷ USD) trong vòng 5 năm, bắt đầu từ năm tài chính 2026. Trong đó, dự thảo ngân sách năm 2025 cho năm tài chính 2026 dự kiến sẽ bao gồm hơn 300 tỷ yên (hơn 1,9 tỷ USD) cho các khoản chi phí tương ứng.

Về phần mình, tập đoàn SoftBank dự định đầu tư khoảng 2 nghìn tỷ yên (xấp xỉ 12,7 tỷ USD) trong vòng 6 năm để xây dựng và vận hành các Trung tâm dữ liệu phục vụ việc phát triển và cung cấp AI. SoftBank kỳ vọng rằng việc phát triển AI quốc gia sẽ trở thành động lực thúc đẩy xuất hiện các sản phẩm và dịch vụ mới, đồng thời tạo ra nhu cầu nội địa đáng kể để bù đắp cho những khoản đầu tư quy mô lớn này.

Hiện tại, công ty đang xây dựng các Trung tâm dữ liệu tại thành phố Tomakomai ở Hokkaido và thành phố Sakai ở tỉnh Osaka, dự kiến đưa vào vận hành trong năm tài chính 2026. Chính các chủ thể này được gửi gắm hy vọng trở thành nền tảng hạ tầng cho AI quốc gia.

Chính phủ Nhật Bản nhấn mạnh rằng AI ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh công nghiệp và an ninh quốc gia, việc phụ thuộc quá mức vào các phát triển từ nước ngoài mang lại những rủi ro chiến lược, và đây chính là một trong những lý do để khởi động dự án đồ sộ này.

Nhật Bản tăng cường ứng dụng AI để giảm tải áp lực cho đội ngũ công chức

Chính phủ Nhật Bản vừa công bố kế hoạch triển khai công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) mang tên Gennai nhằm thực hiện các nhiệm vụ phức tạp như soạn thảo câu trả lời cho các câu hỏi tại Quốc hội. Bước đi này là nỗ lực quan trọng của chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi trong việc giảm bớt khối lượng công việc khổng lồ mà đội ngũ công chức trung ương đang phải gánh vác hàng ngày.

Theo kế hoạch, nền tảng AI tạo sinh (generative AI) do Cơ quan Kỹ thuật số phát triển sẽ được phân phối rộng rãi cho toàn bộ nhân viên chính phủ. Dự kiến Thủ tướng sẽ chính thức công bố việc ra mắt toàn diện dự án này trong một cuộc họp quan trọng vào tuần tới. Sau khi một số cơ quan thí điểm áp dụng thành công từ tháng 5, mô hình này sẽ được mở rộng ra tất cả các bộ ngành và thậm chí là các chính quyền địa phương trong tương lai gần.

Thống kê từ Cơ quan Nhân sự Quốc gia cho thấy các công chức tại cơ quan trung ương Nhật Bản phải làm thêm giờ trung bình 376 giờ mỗi năm. Con số này cao gấp đôi so với mức trung bình của các nhân viên chính phủ làm việc ngoài hệ thống trung ương.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự chênh lệch này được xác định là do thời gian chuẩn bị các bản dự thảo phản hồi cho các phiên chất vấn tại nghị viện thường kéo dài quá mức. Thông thường các công chức phải chuẩn bị tỉ mỉ nhiều phương án trả lời khác nhau cho mỗi câu hỏi từ các nhà lập pháp nhằm dự phòng cho mọi tình huống chất vấn tiếp theo.

Quá trình chuẩn bị này thường kéo dài đến tận đêm khuya và gây áp lực lớn lên sức khỏe của đội ngũ nhân sự. AI được kỳ vọng sẽ rút ngắn đáng kể thời gian dành cho nhiệm vụ này bao gồm cả việc dự đoán và xây dựng phản hồi cho những câu hỏi phát sinh.

Các bộ ngành sẽ sử dụng Gennai như một nền tảng cốt lõi để phát triển những tác nhân AI chuyên biệt. Những tác nhân này có khả năng học máy từ các biên bản họp Quốc hội, văn bản yêu cầu của nghị sĩ và kho lưu trữ các câu trả lời của quan chức chính phủ trong quá khứ.

Do Gennai được nhà nước phát triển nội bộ nên hệ thống này được phép truy cập vào một số dữ liệu có độ bảo mật cao mà các công cụ thương mại không có được. Trước đây, AI mới chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ nghiên cứu sơ bộ nhưng giờ đây công nghệ này sẽ trực tiếp tham gia vào việc tạo ra các bản dự thảo phản hồi. Sau khi AI đưa ra các gợi ý, nhân viên chính phủ sẽ kiểm tra và hoàn thiện văn bản cuối cùng để đảm bảo tính chính xác và sự phù hợp về mặt chính trị.

Ngoài việc soạn thảo văn bản, Nhật Bản cũng có kế hoạch phát triển AI để hỗ trợ quy trình sàng lọc và cấp phép. Một chương trình thí điểm sẽ thực hiện việc đánh giá hồ sơ của các công ty đang tìm kiếm chứng nhận về môi trường làm việc thân thiện với phụ nữ và phụ huynh có con nhỏ.

Việc tích hợp công nghệ hiện đại vào bộ máy hành chính không chỉ giúp nâng cao hiệu quả vận hành mà còn thể hiện quyết tâm của Nhật Bản trong việc hiện đại hóa quản trị quốc gia. Nếu dự án này thành công, đây sẽ là hình mẫu cho nhiều quốc gia khác trong việc ứng dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề nan giải về nhân sự và áp lực công việc trong khu vực công.

An Bình