Cơ chế quản lý tài chính Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam, Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam

Bộ Tài chính cho biết, trong lĩnh vực chứng khoán hiện nay có 02 doanh nghiệp Nhà nước đang hoạt động là Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX) và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), trong đó VNX đang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con và định hướng của VSDC trong thời gian tới sẽ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con; công ty mẹ là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, công ty con là doanh nghiệp do công ty mẹ đầu tư 100% vốn.

Việc ban hành Nghị định số 59/2021/NĐ-CP ngày 18/6/2021 quy định một số đặc thù về cơ chế quản lý tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động đối với VNX và VSDC đã góp phần giúp các doanh nghiệp tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ tổ chức thị trường chứng khoán đóng góp vào kết quả hoạt động của thị trường chứng khoán trong các năm vừa qua. Giai đoạn 2021- 2024, VNX và VSDC đều hoạt động có lãi, đóng góp vào ngân sách nhà nước, có sự tăng trưởng ổn định về doanh thu, lợi nhuận sau thuế, mức lương bình quân của người quản lý và người lao động giữ ổn định và có tăng trưởng.

Đơn vị: tỷ đồng

Ngày 14/6/2025, Quốc hội ban hành Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp số 68/2025/QH15, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2025. Trong đó, đã hoàn thiện quy định về quản lý tài chính và giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Vì vậy, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung quy định tại Nghị định số 59/2021/NĐ-CP để thống nhất với quy định tại Luật số 68/2025/QH15. Đồng thời, bên cạnh kết quả đạt được, quá trình triển khai quy định tại Nghị định số 59/2021/NĐ-CP còn một số nội dung cần hoàn thiện, bao gồm: (i) bổ sung quy định đối với công ty con của VSDC theo quy định của Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chứng khoán do tại Luật Chứng khoán năm 2019 không quy định về công ty con của VSDC; (ii) trao quyền cho VNX, VSDC tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động đầu tư như các doanh nghiệp Nhà nước khác trong bối cảnh VNX, VSDC được giao triển khai các nhiệm vụ mới và theo chủ trương của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Quốc gia tại Nghị quyết số 57-NQ/TW; (iii) công tác quản lý của VNX, VSDC đối với công ty do doanh nghiệp nắm giữ 100% vốn điều lệ được điều chỉnh để nâng cao hiệu quả hoạt động và phù hợp với yêu cầu quản lý sau khi các doanh nghiệp này đều có công ty con.

Do đó, việc xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định số 59/2021/NĐ-CP là cần thiết.

Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị định gồm 03 chương, 09 điều. Về nguyên tắc xây dựng Nghị định, tuân thủ quy định tại Luật số 68/2025/QH15 và kế thừa quy định còn phù hợp tại Nghị định số 59/2021/NĐ-CP, đồng thời rà soát bổ sung quy định mới để phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của VNX, VSDC được giao tại pháp luật chứng khoán. Đồng thời, trao quyền tự chủ cho VNX, VSDC trong quản lý tài chính, đầu tư ra ngoài doanh nghiệp theo tinh thần tại Luật số 68/2025/QH15 và chủ trương của Đảng, Chính phủ.

Quản lý doanh thu, chi phí

Bộ Tài chính cho biết, căn cứ quy định về chức năng, nhiệm vụ của VNX và VSDC tại Luật Chứng khoán năm 2019, Nghị định số 59/2021/NĐ-CP (Điều 4 và 5) quy định doanh thu, chi phí của các đơn vị này. Đồng thời, làm rõ một số nội dung doanh thu, chi phí có đặc thù như doanh thu của VSDC từ tiền lãi tiền gửi phát sinh từ hoạt động thanh toán hộ cổ tức, gốc, lãi công cụ nợ/trái phiếu; chi trích lập Quỹ phòng ngừa rủi ro nghiệp vụ; việc phân chia giữa VSDC và công ty con của VNX đối với khoản thu từ hoạt động giao dịch chuyển quyền sở hữu chứng khoán không qua hệ thống giao dịch chứng khoán.

Tại dự thảo Nghị định cơ bản kế thừa nguyên tắc quản lý doanh thu, chi phí và các quy định về doanh thu, chi phí đặc thù của VNX và VSDC tại Nghị định số 59/2021/NĐ-CP. Đồng thời, rà soát quy định về chức năng, nhiệm vụ của VNX và VSDC tại Luật sửa đổi Luật Chứng khoán và văn bản hướng dẫn mới được ban hành để bổ sung các doanh thu, chi phí nghiệp vụ cho phù hợp, theo hướng VNX và VSDC quản lý doanh thu và thu nhập khác theo quy định của pháp luật quản lý về đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, pháp luật về thuế và pháp luật có liên quan. Doanh thu và chi phí nghiệp vụ cụ thể bao gồm:

Đối với VNX, doanh thu bao gồm: (i) Doanh thu từ hoạt động nghiệp vụ gồm doanh thu từ hoạt động quản lý thành viên; doanh thu từ hoạt động tổ chức thị trường; doanh thu hoạt động nghiệp vụ khác theo quy định của pháp luật; (ii) Doanh thu từ hoạt động cung cấp dịch vụ gồm doanh thu từ dịch vụ cung cấp thông tin; doanh thu từ dịch vụ hạ tầng công nghệ cho thị trường chứng khoán; doanh thu dịch vụ khác theo quy định của pháp luật; (iii) Doanh thu và thu nhập từ hoạt động đầu tư vốn vào công ty con gồm khoản thu lợi nhuận sau thuế còn lại sau khi trích lập các quỹ tại công ty con, thu khoản chênh lệch giữa vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ của công ty con; doanh thu hoạt động tài chính và thu nhập khác theo quy định của pháp luật.

Đối với VSDC, doanh thu bao gồm: (i) Doanh thu từ hoạt động nghiệp vụ bao gồm doanh thu từ hoạt động đăng ký, quản lý thành viên; doanh thu từ hoạt động đăng ký chứng khoán, hủy đăng ký chứng khoán một phần, điều chỉnh thông tin số lượng chứng khoán đăng ký; doanh thu từ hoạt động lưu ký chứng khoán; doanh thu từ hoạt động chuyển khoản chứng khoán; doanh thu từ hoạt động thực hiện quyền; doanh thu từ hoạt động chuyển quyền sở hữu chứng khoán ngoài hệ thống giao dịch; doanh thu từ hoạt động vay, cho vay chứng khoán qua hệ thống VSDC; doanh thu từ hoạt động thanh toán gốc, lãi, tiền mua lại công cụ nợ của Chính phủ, công trái xây dựng Tổ quốc, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu chính quyền địa phương; doanh thu từ hoạt động bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán, chuyển khoản vị thế, quản lý tài sản ký quỹ, xử lý lỗi sau giao dịch; doanh thu từ hoạt động đăng ký biện pháp bảo đảm đối với chứng khoán đã đăng ký tại VSDC; doanh thu dịch vụ phong tỏa chứng khoán theo yêu cầu của nhà đầu tư; doanh thu từ hoạt động lưu ký, thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon và doanh thu từ hoạt động nghiệp vụ khác theo quy định của pháp luật; (ii) Doanh thu từ hoạt động cung cấp dịch vụ bao gồm doanh thu từ dịch vụ cung cấp thông tin; doanh thu dịch vụ khác theo quy định của pháp luật; (iii) Doanh thu và thu nhập từ hoạt động đầu tư vốn vào công ty con bao gồm khoản thu lợi nhuận sau thuế còn lại sau khi trích lập các quỹ tại công ty con, thu khoản chênh lệch giữa vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ của công ty con; doanh thu hoạt động tài chính và thu nhập khác theo quy định của pháp luật; (iv) VSDC được hạch toán vào doanh thu hoạt động tài chính đối với lãi tiền gửi phát sinh từ hoạt động thanh toán hộ cổ tức, gốc, lãi, tiền mua lại công cụ nợ của Chính phủ, công trái xây dựng Tổ quốc, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu chính quyền địa phương, các chứng khoán khác và thực hiện quyền mua chứng khoán.

Về chi phí, VSDC được tính vào chi phí khi xác định thu nhập chịu thuế đối với: (i) Chi trích lập Quỹ phòng ngừa rủi ro nghiệp vụ theo quy định của pháp luật chứng khoán; (ii) Chi phí chuyển lại cho công ty con của VNX khoản thu từ hoạt động giao dịch chuyển quyền sở hữu chứng khoán không qua hệ thống giao dịch chứng khoán.

Theo Bộ Tài chính, quy định về doanh thu và chi phí của VNX, VSDC tại dự thảo Nghị định đã được rà soát, đảm bảo thống nhất với quy định tại Luật số 68/2025/QH15, pháp luật chứng khoán, pháp luật về thuế và Thông tư số 83/2024/TT-BTC ngày 26/11/2024 hướng dẫn cơ chế, chính sách về giá dịch vụ trong lĩnh vực chính khoán do nhà nước định giá áp dụng tại VNX, VSDC và các công ty con.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây./.