Đồng bằng sông Cửu Long: Gia tăng ca sốt xuất huyết nặng

Trước diễn biến phức tạp của dịch sốt xuất huyết Dengue tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), ngày 25/10/2025, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP. Cần Thơ (CDC Cần Thơ) phối hợp cùng Công ty TNHH Dược phẩm Takeda Việt Nam tổ chức tọa đàm sức khỏe cộng đồng với chủ đề “Đồng bằng sông Cửu Long: Cảnh báo nhiều ca sốt xuất huyết nặng” tại TP. Cần Thơ.

Sự kiện thu hút sự tham dự của các chuyên gia y tế và đông đảo người dân địa phương, nhằm cập nhật tình hình dịch tễ, phân tích nguy cơ, đồng thời đưa ra những giải pháp thiết thực để phòng ngừa và hạn chế biến chứng do sốt xuất huyết Dengue (SXHD) gây ra.

Nhiều địa phương vượt ngưỡng cảnh báo dịch

Theo CDC Cần Thơ, từ đầu năm đến ngày 22/10/2025, thành phố đã ghi nhận 3.472 ca mắc SXHD. Tại Đồng Tháp và Vĩnh Long, số ca mắc tăng 80-130% so với cùng kỳ năm trước, nhiều tuần liên tiếp vượt ngưỡng cảnh báo dịch. Bệnh viện Nhi đồng TP. Cần Thơ, tuyến cuối chuyên khoa nhi khu vực, cho biết trong 6 tháng đầu năm 2025, đơn vị đã điều trị nội trú 554 ca SXH, tăng 51%, trong đó ca SXHD nặng tăng 34% so với cùng kỳ năm 2024.

Các chuyên gia nhận định, sự thay đổi trong chu kỳ dịch sốt xuất huyết tại Việt Nam nói chung và khu vực ĐBSCL nói riêng là kết quả của nhiều yếu tố cộng hưởng. Biến đổi khí hậu, đô thị hóa nhanh, mật độ dân cư cao cùng với giao thương gia tăng khiến mầm bệnh có điều kiện phát triển mạnh.

Đặc biệt, khí hậu nóng ẩm và mưa nhiều tạo ra các điểm nước đọng – môi trường lý tưởng cho muỗi vằn, véc-tơ truyền bệnh SXHD, sinh sôi quanh năm. Bên cạnh đó, tập quán sinh hoạt trữ nước trong lu, khạp, can nhựa của người dân vô tình tạo điều kiện cho muỗi phát triển ngay trong hộ gia đình.

Tổng hòa các yếu tố thời tiết, môi trường và thói quen sinh hoạt khiến ĐBSCL trở thành điểm nóng trong công tác phòng, chống SXHD, đòi hỏi các địa phương phải tăng cường giám sát, phát hiện sớm và xử lý triệt để các ổ dịch.

Tại tọa đàm, các chuyên gia y tế đã cảnh báo về gánh nặng SXHD, không chỉ ở mức độ lan rộng mà còn ở biến chứng nguy hiểm. Bệnh có thể gây sốc, cô đặc máu, suy đa tạng (gan, thận, tim, phổi, não) và các dạng xuất huyết nặng (chảy máu nội tạng, nôn ra máu, xuất huyết mũi).

Những nhóm nguy cơ cao gồm trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh gan, thận, tim mạch hoặc người sống xa cơ sở y tế. Các trường hợp này được khuyến cáo nhập viện để theo dõi chặt chẽ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, hơn 50% người mắc SXHD vẫn có triệu chứng kéo dài tới 2 năm sau khi khỏi bệnh như mệt mỏi, rụng tóc, giảm tập trung. Ngoài gánh nặng sức khỏe, chi phí điều trị cũng là thách thức lớn, có thể lên tới 120–720 triệu đồng cho mỗi ca nặng.

BS.CKII. Huỳnh Minh Trúc, Giám đốc CDC TP. Cần Thơ, cho biết: "Số ca sốt xuất huyết Dengue nặng năm 2025 đang gia tăng không chỉ ở trẻ em mà cả người lớn, cho thấy vi-rút vẫn lưu hành mạnh mẽ trong cộng đồng. Trẻ em khi mắc bệnh do thành mạch yếu nên dễ sốc hơn. Biến chứng nặng gây tử vong là sốc, chiếm khoảng 20-25%, thường xảy ra vào ngày 4-5 của bệnh".

BS.CKII. Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP. Hồ Chí Minh, cũng cảnh báo: "Nhiều cha mẹ cho rằng sốt là bệnh vặt hoặc người lớn chỉ cần uống thuốc hạ sốt. Nhưng nguy hiểm nhất là giai đoạn hạ sốt - khi người bệnh tưởng đã khỏi, nguy cơ sốc lại cao nhất. Nhiều ca nhập viện muộn do tự điều trị tại nhà, đến khi có dấu hiệu như đau bụng, nôn, chảy máu, vật vã mới đến viện, khi đó bệnh đã chuyển nặng, nguy cơ tử vong rất cao".

Cũng tại tọa đàm, BS.CKII. Huỳnh Thị Kim Yến, Chi Hội trưởng Liên Chi Hội Truyền nhiễm các tỉnh miền Tây, lưu ý: "Nhiều người nghĩ rằng chỉ mắc sốt xuất huyết một lần trong đời, nhưng thực tế, người bệnh có thể nhiễm lại đến 2-4 lần. Vi-rút Dengue có 4 tuýp huyết thanh khác nhau (DENV-1, 2, 3, 4), và lần nhiễm thứ hai có nguy cơ nặng cao gấp 23 lần do cơ chế tăng cường phụ thuộc kháng thể".

Những dữ liệu này cho thấy, việc chủ quan, coi nhẹ SXHD là bệnh thường gặp có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh bệnh đang diễn biến phức tạp.

Phòng bệnh chủ động chính là tuyến đầu bảo vệ cộng đồng

Theo các chuyên gia, chìa khóa giảm số ca nặng và tử vong là phòng bệnh chủ động, bắt đầu từ từng hộ gia đình. BS.CKII. Huỳnh Minh Trúc cho rằng, kiểm soát dịch tại cộng đồng cần được thực hiện đồng bộ. Gia đình và cộng đồng phải chủ động phòng muỗi, loại bỏ nơi sinh sản của muỗi; y tế cơ sở giám sát chặt, phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Khi làm được điều đó, chúng ta sẽ giảm số ca nặng, tử vong và áp lực cho hệ thống y tế.

Về điều trị, BS.CKII. Nguyễn Minh Tiến khuyến cáo, hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu SXHD. Người dân cần nhận diện sớm các dấu hiệu nghi ngờ như sốt cao 39°C, đau đầu, đau sau hốc mắt, đau cơ, phát ban… và các dấu hiệu cảnh báo như vật vã, mệt lả, đau bụng nhiều, nôn liên tục. Khi có những biểu hiện này, cần đến ngay cơ sở y tế để xét nghiệm và điều trị kịp thời.

BS.CKII. Huỳnh Thị Kim Yến cho biết thêm, việc phòng ngừa cần mang tính tích hợp và thường xuyên: diệt lăng quăng, loại bỏ vật chứa nước, mặc quần áo dài tay, bôi kem chống muỗi, ngủ màn cả ban ngày lẫn đêm. Ngoài ra, tiêm chủng phòng bệnh là một biện pháp chủ động giúp giảm nguy cơ mắc SXHD và biến chứng nặng.

Tọa đàm "Đồng bằng sông Cửu Long: Cảnh báo nhiều ca sốt xuất huyết nặng" là hoạt động nằm trong chuỗi chương trình nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng, chống SXHD. Nội dung tọa đàm nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe đến công chúng, không dùng để chẩn đoán hoặc điều trị bệnh, và không thay thế cho việc tư vấn của bác sĩ. Người dân được khuyến nghị chủ động đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu nghi ngờ để được thăm khám và tư vấn kịp thời.

Vĩnh Hoàng