Bất kỳ ai cũng có thể mắc sốt xuất huyết và nguy cơ bệnh nặng

 Năm 2025 là chu kỳ của dịch sốt xuất huyết

Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử Chính phủ, ông Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết, tính đến hết tháng 9/2025, cả nước ghi nhận 106.000 người mắc sốt xuất huyết, tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong 10 năm gần đây, cứ 3 năm nước ta ghi nhận một đợt dịch sốt xuất huyết lớn trên toàn quốc. Theo quy luật này, thì năm nay là chu kỳ của dịch sốt xuất huyết. Các chu kỳ trước xảy ra vào năm 2019, 2023, cả nước đều ghi nhận trên 350.000 ca mắc/năm.

Với bệnh sốt xuất huyết, điều kiện thời tiết mưa ẩm rất thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển. Ở nước ta, dịch sốt xuất huyết chủ yếu tập trung ở các tỉnh phía Nam như: TPHCM, Đồng Nai, các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Ở miền Trung có Khánh Hòa. Đây là những địa phương có số ca mắc từ đầu đến nay tăng cao hơn so với cùng kỳ năm 2024.

Cụ thể, số ca tại TPHCM ghi nhận tăng hơn 80% so với cùng kỳ năm 2024. Các tỉnh như Cà Mau, Cần Thơ, An Giang, có những xã, phường ghi nhận số ca mắc tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Số ca tử vong do sốt xuất huyết cũng ghi nhận tập trung ở các tỉnh miền Nam. Đa số các ca tử vong ghi nhận ở những người đến bệnh viện muộn, người mắc các bệnh nền.

Tại các tỉnh miền Bắc, khu vực miền Trung, Tây Nguyên, số ca mắc giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng tại Hà Nội và các tỉnh, thành phía Bắc trong thời điểm tháng 8 và tháng 9 vừa rồi, mưa nhiều, muỗi truyền bệnh phát triển mạnh, làm gia tăng số ca sốt xuất huyết.

Vì sao sốt xuất huyết vẫn là mối đe dọa lo ngại?

Theo ông, bên cạnh theo chu kỳ của dịch thì năm nào nước ta cũng ghi nhận số mắc sốt xuất huyết rất lớn. Vậy tại sao bệnh này vẫn là một mối đe dọa đáng lo ngại, thưa ông?

Ông Võ Hải Sơn: Đúng là bệnh sốt xuất huyết đã xuất hiện từ lâu. Trên thế giới hiện nay, hơn 100 quốc gia vẫn đang lưu hành bệnh sốt xuất huyết, chủ yếu tập trung tại các nước ở khu vực vùng nhiệt đới, Nam Mỹ, trong đó Việt Nam cũng là trọng điểm về bệnh sốt xuất huyết.

Đây là những nơi có môi trường về khí hậu thuận lợi cho muỗi gây bệnh phát triển, cùng với sự giao thương giữa các vùng, các quốc gia nên bệnh sốt xuất huyết vẫn phát triển.

Bên cạnh đó, công tác phòng chống sốt xuất huyết cũng gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự phối hợp có trách nhiệm của xã hội cùng ngành y tế thì mới có thể kiểm soát và giảm số ca mắc hàng năm.

 Vậy, bệnh sốt xuất huyết hiện nay có gì khác so với trước đây không, thưa ông?

Ông Võ Hải Sơn: Đối với người mắc bệnh, sốt xuất huyết hiện nay vẫn ghi nhận 4 chủng. Tức là mỗi người dân có khả năng mắc 4 lần sốt xuất huyết. Bệnh này gây xuất huyết đặc biệt là xuất huyết nội tạng và gây các tổn thương về gan, thận, tim..., gây thoát huyết tương, phù dịch.

Bệnh sốt xuất huyết gây tổn thương nặng hay nhẹ phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người. Qua theo dõi, chúng tôi nhận thấy, số ca sốt xuất huyết nặng xuất hiện khoảng 5 đến 10% so với số ca mắc được đưa vào bệnh viện.

Con số này cùng với số ca mắc trung bình hơn 100.000 người mỗi năm ở nước ta, đã tạo ra một gánh nặng trong các cơ sở y tế, gây quá tải, từ đó công tác chăm sóc người bệnh gặp khó khăn. Đối với người bệnh thì có thể nguy hiểm tính mạng, mất thời gian nằm viện, chi phí, sức khỏe và ảnh hưởng công việc.

Mỗi con muỗi vằn Aedes truyền bệnh sốt xuất huyết có khả năng đẻ tới 200 trứng mỗi lần. Từ trứng đến khi thành muỗi trưởng thành, chỉ khoảng 7 đến 10 ngày trong điều kiện thuận lợi có nước sạch, trứng có thể tồn tại trong tự nhiên từ 6 tháng đến 1 năm. Chính vì tốc độ sinh sản và phát triển nhanh chóng này, nguy cơ bùng phát dịch sốt xuất huyết luôn tăng cao sau mỗi đợt mưa lớn, lũ lụt hoặc bão. Đây là lý do cốt yếu chúng tôi muốn cảnh báo cộng đồng về sự cần thiết phải chủ động phòng chống và tiêu diệt muỗi, đặc biệt là lăng quăng (bọ gậy) và trứng muỗi, ngay sau các đợt thiên tai.

Thưa ông, phòng bệnh tích hợp đang được sử dụng nhiều trong ngành y tế, điều này có ý nghĩa như thế nào trong phòng bệnh sốt xuất huyết hiện nay không, thưa ông?

Ông Võ Hải Sơn: Bệnh sốt xuất huyết không chỉ một ngành y tế có thể phòng chống được mà cần phải sự vào cuộc của cả hệ thống đa ngành. Với bệnh sốt xuất huyết, do muỗi lây truyền thích sống ở môi trường trong nhà, xung quanh nhà, trứng muỗi tồn tại trong tự nhiên rất lâu, gặp trời mưa và các ổ nước trong, chúng càng phát triển nhanh, nên các biện pháp xã hội rất quan trọng, đó cũng là giải pháp căn cơ để phòng bệnh.

Các biện pháp đó như: diệt loăng quăng bọ gậy, diệt muỗi tại chính các gia đình, tổ dân phố, lật úp các vật dụng có thể chứa nước như lốp xe, vỏ chai hộp bỏ đi…Công tác diệt lăng quăng, bọ gẫy tại các cộng đồng phải thực hiện thường xuyên, liên tục.

Bên cạnh đó, phòng chống sốt xuất huyết cũng cần tích hợp trong hệ thống y tế với công tác phòng chống các bệnh khác. Ví dụ, cùng một yếu tố diệt muỗi thì có con người có thể giảm nguy cơ mắc virus Chikungunya, Zika hoặc viêm não Nhật Bản hoặc Sốt rét. Vì vậy, việc phối hợp, triển khai tích hợp từ hệ thống y tế và cộng đồng trong phòng bệnh là rất quan trọng.

Sốt xuất huyết có thể gây nặng và tử vong ở bất kỳ ai

Thưa ông, có phải người mắc bệnh sốt xuất huyết phần lớn sẽ tự khỏi không? Ông có khuyến cáo như nào tới người dân, thưa ông?

Ông Võ Hải Sơn: Tôi muốn nhấn mạnh, phần lớn bệnh nhân bị sốt xuất huyết ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, nếu được chăm sóc sức khỏe đúng cách, sốt xuất huyết sẽ tự khỏi và hồi phục mà không cần sự can thiệp, hỗ trợ của bác sĩ.

Tuy nhiên, bệnh sốt xuất huyết có thể xảy ra và gây nặng, nguy cơ tử vong đối với bất kỳ ai, không có sự phân biệt theo lứa tuổi vì cơ thể mỗi người khác nhau. Vì vậy, người dân không nên chủ quan khi có các triệu chứng liên quan đến sốt xuất huyết như sốt cao đột ngột, đau đầu, mệt mỏi…

Khi có các triệu chứng này, người dân cần đến ngay cơ quan y tế để được thăm khám. Không chủ quan thấy mình có tiền sử khỏe mạnh mà tự điều trị tại nhà. Thời gian nuy hiểm nhất chính là sau 3 ngày mắc bệnh.

Bên cạnh đó, do sốt xuất huyết liên quan đến các vectơ, vì vậy, mỗi gia đình đều cần chủ động cùng chung tay với cộng đồng để diệt muỗi, bọ gậy… Có thể nhà mình không có muỗi nhưng không thể chắc chắn là không bị muỗi gây bệnh sốt xuất huyết đốt. Điều này có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Khi mắc bệnh, người bị ảnh hưởng sức khỏe nhất là những người mắc bệnh nền, người già, đặc biệt là trẻ em.

Nếu có cộng đồng cùng chung tay phòng dịch bằng những hành động thiết thực hàng ngày là diệt loăng quoăng, bọ gậy, giữ môi trường sạch sẽ, thoáng mát… thì tôi nghĩ chúng ta hoàn toàn có thể đẩy lùi được dịch bệnh này và mang lại cho sức khỏe tốt cho người dân.

Xin cảm ơn ông!

Hiền Minh (thực hiện)