Dư địa rộng mở trong quan hệ thương mại Việt Nam - Algeria

Theo Thương vụ Việt Nam tại Algeria, Algeria là một trong những trung tâm kinh tế quan trọng của châu Phi. GDP năm 2025 dự kiến đạt trên 260 tỷ USD, đứng thứ 3 châu Phi với cơ cấu kinh tế gồm nông nghiệp (14,7%), công nghiệp (42,3%) và dịch vụ (43%). Theo Ngân hàng Thế giới (WB), tăng trưởng GDP của nước này năm 2025 sẽ đạt 3,8%.

Báo cáo thường niên về đầu tư do Ngân hàng Rand Merchant (RMB) và Viện Kinh doanh Gordon công bố gần đây cho thấy, Algeria đã tăng 3 bậc, lên vị trí thứ 7 trong số các nền kinh tế hấp dẫn nhất châu Phi giai đoạn 2025-2026. Việc cải thiện thứ hạng này được thúc đẩy bởi quy mô thị trường lớn, định hướng đa dạng hóa nền kinh tế và loạt chính sách cải thiện môi trường đầu tư.

Ngoại thương là trụ cột quan trọng của kinh tế Algeria. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 49,35 tỷ USD và nhập khẩu 46,05 tỷ USD, duy trì thặng dư hơn 3,3 tỷ USD. Nền kinh tế nước này phụ thuộc lớn vào dầu khí, lĩnh vực chiếm gần 30% GDP, hơn 30% nguồn thu thuế và khoảng 90% kim ngạch xuất khẩu. Algeria hiện là nhà sản xuất khí tự nhiên lớn thứ 5 thế giới và đứng thứ 2 về xuất khẩu; đồng thời đứng thứ 13 về sản xuất và thứ 9 về xuất khẩu dầu thô.

Nhằm giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ, Chính phủ Algeria nhiều năm qua triển khai chính sách siết nhập khẩu, tăng cường thu hút đầu tư, phát triển hàng xuất khẩu phi dầu khí, ưu đãi sản xuất nội địa và tiếp tục trợ giá hàng thiết yếu. Nước này cũng duy trì chính sách tài khóa thận trọng, với nợ nước ngoài ở mức rất thấp (dưới 3% GDP) và dự trữ ngoại tệ đạt gần 70 tỷ USD, tương đương 15,8 tháng nhập khẩu.

Về hội nhập, Algeria chưa là thành viên WTO nhưng đã tham gia 3 FTA quan trọng với Liên minh châu Âu, khu vực Ả rập và lục địa châu Phi (AFCFTA). Ngoài ra, nước này đã ký 58 hiệp định thương mại song phương, trong đó có hai hiệp định thương mại ưu đãi với Jordan và Tunisia.

Thương mại Việt Nam-Algeria tăng tốc mạnh mẽ

Việt Nam và Algeria đã ký kết một số văn bản pháp lý quan trọng như Hiệp định Thương mại song phương, Thỏa thuận hợp tác giữa Cục Xúc tiến thương mại hai nước, Bản ghi nhớ giữa hai Phòng Thương mại và Công nghiệp quốc gia...

Nếu như từ những năm 60 đến năm 2000, trao đổi thương mại giữa hai nước còn nhỏ bé với số ít mặt hàng và chủ yếu thực hiện trong khuôn khổ trả nợ của Việt Nam thì kể từ năm 2001 đến nay, giá trị thương mại song phương đã có sự tăng trưởng đáng kể với sự tham gia đông đảo của các doanh nghiệp tư nhân. Theo Cục Hải quan Việt Nam, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa 2 nước trong 10 tháng đầu năm 2025 đã đạt gần 500 triệu USD, tăng hơn 200% so với cùng kỳ năm ngoái. Những mặt hàng của nước ta xuất khẩu chủ yếu sang Algeria gồm cà phê, hạt điều, hạt tiêu, thủy sản, hóa chất, giày dép, hàng dệt may, sắt thép… Nhiều mặt hàng Việt Nam như nông sản, giày dép, dệt may đã có chỗ đứng trên thị trường, được doanh nghiệp và người tiêu dùng sở tại đánh giá cao. Các mặt hàng Algeria xuất khẩu sang Việt Nam gồm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, bột minh quyết (carob), chân gà, thức ăn gia súc… Nước bạn cũng có nhu cầu tìm kiếm khách hàng cho các nông sản thế mạnh khác như chà là và dầu ô liu.

Thời gian qua, các cơ quan hữu quan của Việt Nam và Algeria đã phối hợp tổ chức nhiều hội thảo trực tiếp, trực tuyến kết nối doanh nghiệp hai bên. Các doanh nghiệp hai nước ngày càng quan tâm đến thị trường của nhau, tham dự đều đặn hơn các hội chợ, triển lãm quốc tế lớn như Vietnam Expo, Vietnam Food Expo, Foire Internationale d'Alger…

Ngoài thương mại, hai nước đã mở rộng hợp tác sang lĩnh vực đầu tư thăm dò và khai thác dầu khí tại Algeria. Công ty liên doanh ba bên giữa Tổng Công ty Thăm dò Khai thác dầu khí (PVEP) - đơn vị thành viên của PVN, Công ty dầu khí quốc gia Algeria (Sonatrach) và Công ty Thăm dò Khai thác dầu khí Thái Lan (PTTEP) được thành lập năm 2009, nằm ở mỏ Bir Seba, khu vực Hassi Messaoud thuộc tỉnh Ouargla, cách thủ đô Algiers hơn 600 km về phía Nam đang trong quá trình khai thác giai đoạn 1. Kể từ khi đón dòng dầu đầu tiên vào tháng 8/2015, tính đến tháng 11/2025, tổng sản lượng khai thác ước đạt gần 62 triệu thùng. Trong những tháng đầu năm nay, sản lượng từ 17.500 đến18.000 thùng dầu/ngày. Đây cũng được xem là điểm sáng trong quan hệ hợp tác song phương giữa Việt Nam và Algeria.

Bên cạnh dầu khí, Chính phủ Algeria cũng kêu gọi doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào nhiều lĩnh vực tiềm năng như nông nghiệp, chế biến nông sản, nuôi trồng hải sản, dệt may, du lịch, logistics, khai thác khoáng sản, xây dựng…

Luật đầu tư của Algeria ban hành năm 2022 đã đưa ra những biện pháp khuyến khích mới, nhất là tiếp cận đất công nghiệp, ưu đãi thuế trong giai đoạn thực hiện dự án, các biện pháp miễn thuế trong thời gian khai thác cũng như đơn giản hóa các thủ tục hành chính… Trong năm qua, đã có một số đoàn doanh nghiệp Việt Nam sang Algeria tìm kiếm cơ hội đầu tư, liên doanh liên kết trong lĩnh vực sản xuất thuốc, thực phẩm chức năng, xây dựng và cung ứng nguồn nhân lực.

Bộ trưởng Ngoại thương và Xúc tiến xuất khẩu Algeria mong muốn hai nước sớm thành lập Hội đồng doanh nghiệp nhằm tăng cường mở rộng hơn nữa quan hệ hợp tác giữa doanh nghiệp Việt Nam và Algeria. Đây sẽ là một kênh đối thoại hữu hiệu giữa doanh nghiệp với cơ quan Chính phủ hai phía. Thông qua Hội đồng, những vấn đề vướng mắc trong quan hệ thương mại, đầu tư cùng được đưa ra bàn thảo và tìm cách giải quyết tốt nhất cho doanh nghiệp.

Với vị trí địa lý chiến lược của mình, Việt Nam và Algeria được kỳ vọng sẽ phát huy vai trò cửa ngõ khu vực để hàng hóa của mỗi nước thâm nhập sâu hơn vào thị trường của nhau cũng như sang các nước lân cận ở châu Phi và châu Á.

Anh Thơ