Mở ra kỷ nguyên hợp tác sâu rộng và năng động giữa Việt Nam và Algeria

Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ về mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước Việt Nam và Algeria cũng như việc thúc đẩy hợp tác giữa những lĩnh vực tiềm năng của hai nước, TS. Kiều Thanh Nga - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Nam Á - Tây Á - Châu Phi (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam)-Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Á-Phi nhấn mạnh, Việt Nam và Algeria luôn dành cho nhau sự ủng hộ nhất quán tại các diễn đàn đa phương, đồng thời không ngừng mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Đây là những giá trị quý báu, tạo nên chiều sâu và sức sống bền bỉ cho mối quan hệ song phương hai nước.

Quan hệ Việt Nam – Algeria có nền tảng vững chắc, có sức sống bền bỉ

Bà đánh giá như thế nào về mối quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp giữa hai nước Việt Nam-Algeria trong suốt thời gian qua, thưa bà?

TS Kiều Thanh Nga: Quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp giữa Việt Nam và Algeria không chỉ bắt đầu từ năm 1962 khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, mà trước đó hai bên đã thấu hiểu và sẻ chia tinh thần đoàn kết chống chủ nghĩa thực dân. Việt Nam chính thức công nhận Chính phủ Lâm thời Algeria (năm 1958). Việt Nam đã hiện thực hóa chính sách đối ngoại đoàn kết với Algeria thông qua việc kết hợp vận động chính sách, hỗ trợ vật chất, ngoại giao văn hóa cùng nhiều hoạt động hữu nghị khác. Nhân dân Việt Nam và nhân dân Algeria thấu hiểu những cuộc đấu tranh chống ách cai trị thực dân của nhau như sự tiếp nối của chính hành trình đấu tranh của mình và vì thế đã dành cho nhau sự ủng hộ mạnh mẽ.

Trong hơn 6 thập kỷ qua, quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Algeria luôn được gìn giữ, củng cố và phát triển trên nền tảng quan hệ gắn bó đặc biệt, sự tin cậy chính trị và sự chia sẻ trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của hai dân tộc. Cộng đồng người Việt Nam tại Algeria là cộng đồng người Việt lâu đời nhất trong thế giới Arab. Hai nước luôn dành cho nhau sự ủng hộ nhất quán tại các diễn đàn đa phương, đồng thời không ngừng mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, giáo dục và năng lượng. Đây là những giá trị quý báu, tạo nên chiều sâu và sức sống bền bỉ cho mối quan hệ song phương, đồng thời là nền tảng vững chắc cho quan hệ Việt Nam - Algeria tiếp tục cất cánh, mở ra kỷ nguyên hợp tác sâu rộng và năng động.

Đẩy mạnh hợp tác kinh tế - thương mại tương xứng với tiềm năng

Mối quan hệ ngoại giao Việt Nam-Algeria được thiết lập vào năm 1962 sau đó đã được mở rộng sang các lĩnh vực hợp tác kinh tế, kỹ thuật và tài chính, xin bà cho biết, những kết quả nổi bật trong mối quan hệ hợp tác giữa hai nước ở các lĩnh vực trên đã đạt được như thế nào, thưa bà?

TS Kiều Thanh Nga: Quan hệ hợp tác Việt Nam – Algeria được chia thành hai giai đoạn:

Giai đoạn 1962–1986: Xây dựng quan hệ song phương chính thức. Việt Nam và Algeria đều mong muốn tăng cường gắn kết thông qua các kênh quan hệ song phương chính thức. Hai nước đặt nền tảng cho quan hệ chính thức dựa trên cùng chia sẻ lý tưởng xã hội chủ nghĩa và cam kết hỗ trợ lẫn nhau trong việc bảo vệ chủ quyền kinh tế. Tháng 11/1962 Việt Nam mở Đại sứ quán tại thủ đô Alger, và đến tháng 4/1968 Algeria mở Đại sứ quán tại Hà Nội. Trong năm 1974, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm Algeria và Tổng thống Houari Boumediene thăm Việt Nam. Hai bên coi hợp tác kinh tế là trọng tâm, đồng thời quan hệ chính trị và ngoại giao cũng liên tục được thúc đẩy thông qua việc duy trì các cuộc tiếp xúc và trao đổi cấp cao. Algeria và Việt Nam đã xây dựng và phát triển chính sách đối ngoại gần như tương đồng sau nhiều năm đoàn kết đấu tranh giành độc lập và thông qua việc cùng tham gia các tổ chức của Phong trào Không liên kết.

Giai đoạn 1986 đến nay: Tập trung vào hợp tác kinh tế. Trong giai đoạn này, quan hệ hợp tác Việt Nam – Algeria đã có bước chuyển mạnh mẽ, đặt trọng tâm vào tăng trưởng kinh tế chung thông qua thu hút đầu tư nước ngoài, tăng cường thương mại song phương, hợp tác kỹ thuật và tài chính, cũng như lan tỏa giá trị văn hóa nhằm thu hẹp khoảng cách với các quốc gia phát triển. Một số văn bản pháp lý được ký kết trong giai đoạn này như Hiệp định thương mại song phương, Hợp tác trong lĩnh vực văn hóa thông tin, Khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Thỏa thuận hợp tác giữa Cục Xúc tiến thương mại hai nước, Bản ghi nhớ giữa hai Phòng Thương mại và Công nghiệp quốc gia… Trong giai đoạn này cũng chứng kiến các đoàn trao đổi cấp cao của hai nước: các chuyến thăm Việt Nam của lãnh đạo cấp cao Algeria Tổng thống Liamine Zeroual (1996), Tổng thống Abdelaziz Bouteflika (2000); các chuyến thăm Algeria của lãnh đạo cấp cao Việt Nam Chủ tịch nước Trần Đức Lương (1999), Thủ tướng Phan Văn Khải (2004), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (2010), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2015).

Các chuyến thăm cấp cao của lãnh đạo hai bên đã thúc đẩy các hợp tác kinh tế sâu rộng hơn. Song bên cạnh nền tảng quan hệ chính trị tốt đẹp, lãnh đạo hai nước vẫn trăn trở trước thực tế hợp tác thương mại và đầu tư còn khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng của cả hai bên (kim ngạch xuất nhập khẩu hai bên trong 10 tháng đầu năm 2025 đạt gần 500 triệu USD, tăng hơn 200% so với cùng kỳ năm 2024).

Hợp tác kỹ thuật và năng lượng cũng đạt nhiều kết quả nổi bật, tiêu biểu là dự án dầu khí Bir Seba, hợp tác giữa Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam) và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Algeria (Sonatrach), đánh dấu dòng dầu thương mại đầu tiên từ dự án này vào cuối năm 2015. Tính đến tháng 11/2025, tổng sản lượng khai thác ước đạt gần 62 triệu thùng và trong những tháng đầu năm 2025, sản lượng đạt từ 17.500 đến18.000 thùng dầu/ngày, trở thành biểu tượng của hợp tác thành công giữa Việt Nam và Algeria.

Bên cạnh hợp tác kinh tế, môn võ thuật truyền thống của Việt Nam Vovinam trở thành cầu nối văn hóa giữa Việt Nam và Algeria. Hiện nay, Algeria có khoảng hơn 300 câu lạc bộ Vovinam với hơn 30.000 học viên. Algeria cũng góp phần lan tỏa Vovinam sang một số quốc gia châu Phi khác như Burkina Faso, Morocco, Bờ Biển Ngà, Senegal,… Phong trào võ thuật Vovinam ngày càng mở rộng và phát triển mạnh mẽ tại Algeria, trở thành cầu nối văn hóa giúp tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân Algeria nói riêng và với nhân dân châu Phi nói chung.

Còn rất nhiều dư địa hợp tác giữa Việt Nam và Algeria

Từ ngày 18-20/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ sang thăm và làm việc chính thức tại Algeria, bà có thể đánh giá những cơ hội hợp tác về kinh tế, thương mại giữa hai nước sẽ được mở ra và tăng cường như thế nào sau chuyến đi này của Thủ tướng, thưa bà?

TS Kiều Thanh Nga: Chuyến thăm Algeria của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính lần này có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước lên tầm cao mới, mở ra kỷ nguyên hợp tác sâu rộng và năng động. Đây là dịp để hai bên thảo luận, ký kết các thỏa thuận hợp tác mới, đặc biệt trong các lĩnh vực mà Việt Nam và Algeria có thế mạnh và nhu cầu bổ sung lẫn nhau, như năng lượng, dầu khí, nông nghiệp, khai khoáng, chế biến thực phẩm và các ngành công nghiệp chế tạo. Chuyến thăm cũng giúp tạo động lực chính trị mạnh mẽ, khuyến khích doanh nghiệp hai nước tăng cường đầu tư, mở rộng thị trường và đa dạng hóa sản phẩm xuất – nhập khẩu. Đồng thời, việc thúc đẩy các cơ chế hợp tác kinh tế, các diễn đàn trao đổi thương mại và các dự án liên doanh sẽ góp phần đưa quan hệ Việt Nam – Algeria lên một tầm cao mới, khai thác tối đa tiềm năng kinh tế và thị trường của cả hai bên.

Như đã đề cập ở trên, Việt Nam và Algeria có mối quan hệ chính trị - ngoại giao bền chặt, vượt thời gian, tích cực ủng hộ nhau tại các diễn đàn quốc tế, đồng thời hai nước có mô hình, trình độ phát triển, sự tiếp cận công nghệ tương đồng và phù hợp. Thương mại Việt Nam - Algeria còn nhiều dư địa hợp tác (các sản phẩm xuất nhập khẩu không trùng lặp, hàng hóa hai bên có tính bổ trợ cho nhau, thị phần hàng hóa của Việt Nam sang Algeria còn thấp, trong khi thị phần hàng hóa của Algeria sang Việt Nam cũng chưa cao). Trong đó, Algeria là thị trường còn nhiều dư địa cho cà phê. Dầu khí vẫn là lĩnh vực hợp tác đầu tư nhiều triển vọng trong quan hệ hợp tác Việt Nam - Algeria. Với sự thành công của liên doanh giữa PVEP và Sonatrach, hai bên tiếp tục trao cho nhau cơ hội hợp tác để tiếp tục khai thác các mỏ dầu khác tại Algeria. Sự phát triển cùng với chính sách đối ngoại rộng mở của Việt Nam và Algeria, hai bên đang khuyến khích các doanh nghiệp từ cả hai quốc gia tăng cường hợp tác trong lĩnh vực khai khoáng, công nghiệp nặng và nhẹ, năng lượng, viễn thông, công nghệ thông tin, xây dựng, sản xuất hàng tiêu dùng, nông ngư nghiệp, dầu khí, năng lượng tái tạo, luyện kim, tài chính, ngân hàng và nông nghiệp. Việt Nam là cửa ngõ vào thị trường châu Á trong khi Algeria là cửa ngõ vào thị trường châu Phi, hợp tác chặt chẽ giữa hai bên sẽ mở ra nhiều cơ hội cho mỗi nước tiếp cận thị trường tiềm năng và rộng lớn hơn.

Thúc đẩy nỗ lực vừa gìn giữ quan hệ hữu nghị truyền thống vừa mở ra kỷ nguyên hợp tác mới

Theo bà để quan hệ kinh tế, thương mại song phương giữa hai nước tương xứng với quan hệ chính trị cũng như tiềm năng của hai nước cần thúc đẩy những nỗ lực gì trong thời gian tới, thưa bà?

TS Kiều Thanh Nga: Thực tiễn cho thấy, bên cạnh những kết quả nhiều triển vọng trong quan hệ hợp tác, Việt Nam và Algeria cần giải quyết những khó khăn, rào cản về khoảng cách địa lý, văn hóa tôn giáo, tập quán kinh doanh và các khuôn khổ pháp lý nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khai thác thị trường. Sự thiếu vắng những ghi chép lưu giữ lịch quan hệ giữa hai dân tộc, hay giá trị văn hóa như sức mạnh mềm trong quan hệ giữa hai nước cũng đang cản trở và đe dọa sự bền chặt trong quan hệ hợp tác Việt Nam – Algeria. Vì vậy, hai nước cầnthúc đẩy những nỗ lực để vừa gìn giữ quan hệ hữu nghị truyền thống vừa mở ra kỷ nguyên hợp tác mới.

Trước tiên, Việt Nam và Algeria tiếp tục củng cố mối quan hệ chính trị – ngoại giao truyền thống, đặt chính trị - ngoại giao như một nền tảng, cơ chế quan trọng trong thúc đẩy hợp tác. Trong đó, phát triển và củng cố kênh hợp tác ngoại giao Đảng giúp Việt Nam và Algeria tăng cường niềm tin chính trị và hợp tác toàn diện. Thiết lập các diễn đàn, cơ chế hợp tác và các nhóm công tác tại mỗi nước nhằm cung cấp sự hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp và người dân, mở rộng mạng lưới, kênh và hình thức hợp tác.

Thứ hai, Việt Nam và Algeria cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại và đầu tư, khuyến khích doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực thế mạnh như nông nghiệp, năng lượng, khai khoáng, chế biến công nghiệp và công nghệ. Việc xây dựng và hoàn thiện các cơ chế hợp tác, diễn đàn kinh tế, hội chợ, và các nhóm công tác song phương sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, giải quyết vướng mắc và triển khai dự án hiệu quả.

Thứ ba, hai bên cần tăng cường hợp tác kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực để nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời tận dụng tốt các ưu thế về thị trường: Việt Nam là cánh cửa vào châu Á, Algeria là cánh cửa vào châu Phi. Việc tăng cường nghiên cứu thị trường, cải thiện hạ tầng kết nối và giảm thiểu các rào cản về pháp lý, văn hóa, tập quán kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp khai thác tối đa tiềm năng hợp tác, từ đó đưa quan hệ kinh tế – thương mại song phương phát triển tương xứng với mối quan hệ chính trị lâu bền giữa hai nước.

Thứ tư, trao đổi văn hóa và nghệ thuật; hợp tác truyền thông trao đổi chương trình truyền hình, phim ảnh; xây dựng kênh ngoại giao văn hóa, thiết lập cơ chế hợp tác văn hóa chính thức giữa hai bên; xây dựng tour du lịch văn hóa đặc trưng khám phá nền văn hóa của hai nước, đi kèm với đó là các chương trình quảng bá văn hóa song phương.

Thứ năm, hợp tác trong trao đổi nghiên cứu và học thuật, thiết lập các chương trình trao đổi học giả, nhà nghiên cứu và hợp tác xuất bản khoa học; tổ chức hội thảo, hội nghị quốc tế và tham gia các mạng lưới khoa học khu vực; hợp tác dự án khoa học công nghệ trong nghiên cứu chung, thử nghiệm và chuyển giao công nghệ; xây dựng cơ chế hợp tác lâu dài như thiết lập ủy ban hợp tác khoa học – công nghệ song phương, cơ chế chia sẻ dữ liệu và tri thức. Song song với đó là trao đổi nghiên cứu về lịch sử đấu tranh giành độc lập, văn hóa truyền thống, quan hệ quốc tế,... Trên cơ sở đó giúp các thế hệ sau có cơ hội tìm hiểu, kế thừa và không ngừng phát triển mối quan hệ Việt Nam – Algeria vượt thời gian.

Kiều Liên (thực hiện)