Kết thúc lấy nước đợt 1: Trên 399.000 ha gieo cấy Đông Xuân đã đủ nước

Theo kế hoạch, Đợt 1 lấy nước phục vụ gieo cấy lúa vụ Đông Xuân 2023-2024, khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ thực hiện từ 0 giờ ngày 23/1/2024 đến 24 giờ ngày 30/1/2024 (tổng cộng 8 ngày).

Tuy nhiên, do thực tế tiến độ lấy nước nhanh hơn dự kiến, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo rút ngắn 2 ngày, Đợt 1 lấy nước đã kết thúc lúc 24 giờ ngày 28/1/2024.

Đánh giá về fình hình nguồn nước, vận hành công trình thủy lợi, Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: Để bảo đảm dâng mực nước cho hạ du, các hồ chứa thủy điện Hòa Bình, Tuyên Quang và Thác Bà đã tăng cường phát điện trước 2,5-3 ngày.

Mực nước sông Hồng tại trạm Thủy văn Hà Nội trong Đợt 1 trung bình đạt 1,58 m, cao nhất đạt 2,06 m. Tổng lượng xả của các hồ chứa thủy điện trong Đợt 1 là 1,893 tỷ m³ nước. (tổng lượng xả từ các hồ chứa thủy điện trong Đợt 1 tương đối thấp hơn dự kiến do dòng chảy cơ bản trên các sông được bổ sung từ mưa).

Trước và trong thời gian lấy nước Đợt 1, ở miền Bắc đã có mưa với tạo điều kiện thuận lợi cho công tác lấy nước.

Theo Cục Thủy lợi, mực nước tại trạm thủy văn Hà Nội bị tác động mạnh của thủy triều nên việc duy trì mực nước tại trạm thủy văn Hà Nội ở mức trung bình 1,7 m gần như không bảo đảm trong tất cả các ngày lấy nước Đợt 1 (duy nhất ngày 24/1 trung bình đạt 1,74 m).

Tuy nhiên, dòng chảy đã cơ bản bảo đảm yêu cầu đẩy mặn và tạo điều kiện tương đối thuận lợi cho các công trình vận hành lấy nước, đặc biệt là các công trình ở khu vực ảnh hưởng triều và các trạm bơm dã chiến. Việc mực nước được duy trì ở mức tương đối cao trước 1 ngày so với kế hoạch cũng hỗ trợ rất tích cực cho các công trình thủy lợi vận hành.

Các công trình cố định chưa được đầu tư, sửa chữa nâng cấp như các cống Cẩm Đình, Liên Mạc (Thành phố Hà Nội), Long Tửu (tỉnh Bắc Ninh) không đủ điều kiện vận hành lấy nước (tình trạng này đã thường xuyên diễn ra từ vài năm gần đây, kể cả khi các nhà máy thủy điện vận hành tối đa công suất phát điện).

Đợt 1 lấy nước ghi nhận xâm nhập mặn ở vùng hạ du tăng cao so với trước đây; đặc biệt, ở khu vực Thành phố Hải Phòng nên đã ảnh hưởng đến khả năng lấy nước trong một số thời điểm.

Diện tích có nước tính đến ngày 29/1 là 399.602 ha/492.946 ha, đạt 81,1% diện tích gieo cấy theo kế hoạch, gồm: Hà Nam 96%, Thái Bình 93%, Ninh Bình 90%, Phú Thọ 89%, Nam Định 89%, Hưng Yên 86%, Vĩnh Phúc 85%, Hải Phòng 83%, Hải Dương 81%, Bắc Ninh 77%, Hà Nội 47%.

Do thời tiết có mưa và một số địa phương tranh thủ lấy nước sớm, giúp tổng diện tích có nước cao hơn so với các năm gần đây.

Diện tích có nước giữa các địa phương trong Đợt 1 tương đối đồng đều (đạt mức trên 75%), trừ thành phố Hà Nội đang ở mức 47%. Nguyên nhân do một số huyện có tập quán lấy nước muộn, một số khu vực cấp nước bằng các trạm bơm dã chiến nên cần thời gian lấy nước dài. Tuy nhiên, các trạm bơm dã chiến cơ bản có khả năng chủ động vận hành, ít phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện nên sẽ bảo đảm việc cấp nước cho toàn bộ diện tích theo kế hoạch.

Cục Thủy lợi đề nghị, sau Đợt 1, các địa phương vẫn tiếp tục vận hành công trình thủy lợi lấy nước bằng các trạm bơm dã chiến, lợi dụng thủy triều,... Dự kiến đến trước Đợt 2 lấy nước, diện tích đủ nước để làm đất sẽ tăng lên khoảng thêm 8-10% (đạt khoảng 90%) và toàn bộ diện tích gieo cấy lúa Đông Xuân sẽ được cấp đủ nước trong Đợt 2 lấy nước.

Theo kế hoạch, Đợt 2 lấy nước sẽ bắt đầu từ 0 giờ 00’ ngày 18/2 đến 24 giờ 00’ ngày 21/2/2024 (tổng cộng 4 ngày), mực nước tại trạm thủy văn Sơn Tây trung bình khoảng 1,8-2,0 m.

Để đảm bảo nguồn nước phục vụ gieo cấy và tiết kiệm lượng nước xả, Cục Thủy lợi đề nghị: Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh, thành phố khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc bộ tiếp tục tổ chức thực hiện: Vận hành công trình thủy lợi đưa nước lên ruộng trong thời gian trước Đợt 2 nếu điều kiện nguồn nước cho phép.

Tổ chức vận động, hướng dẫn người dân thực hiện sớm việc làm đất để giữ nước trên ruộng, tăng cường gia cố bờ vùng, bờ thửa, bảo đảm chống thất thoát nước cho các diện tích đã được cấp đủ nước.

Tập trung phương tiện lấy nước để hoàn thành kế hoạch trong Đợt 2. Các địa phương đang có diện tích đủ nước thấp và nhiều diện tích khó cấp nước (Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên) cần rà soát các diện tích gieo cấy khả năng bị thiếu nước, lắp đặt các trạm bơm dã chiến và thực hiện các phương án bổ sung nguồn nước.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam chỉ đạo các đơn vị liên quan vận hành phát điện các nhà máy thủy điện để tăng cường nguồn nước về hạ du trong Đợt 2, nâng mực nước tại trạm thủy văn Sơn Tây ổn định ở mức trung bình khoảng 1,8-2,0 m, tạo điều kiện nâng cao hiệu suất lấy nước của các công trình thủy lợi; đồng thời, cung cấp nguồn điện đảm bảo để các địa phương có đủ điện để vận hành các công trình trong suốt thời gian lấy nước.

Toàn Thắng