Không để lãng phí năng lực ga đầu mối hàng hóa lớn nhất của đường sắt khu vực phía nam

Lộ trình triển khai 2 tuyến liên vận quốc tế 

Cụ thể, tuyến thứ nhất xuất phát từ ga Sóng Thần đi Kép (Bắc Giang) rồi đến Đồng Đăng (Lạng Sơn) trước khi sang ga Bằng Tường (Quảng Tây, Trung Quốc). Từ đây, tàu sẽ tiếp tục đi sâu nội địa Trung Quốc hoặc quá cảnh Trung Quốc sang các nước Trung Á, Nga, EU...

Tuyến thứ 2 từ ga Sóng Thần đi Lào Cai tới ga Sơn Yêu (Hà Khẩu Bắc, Trung Quốc) sau đó sẽ chuyển đổi phương tiện đi sâu nội địa Trung Quốc.

Mỗi đoàn tàu dự kiến sẽ vận chuyển 20-25 container. Thời gian chạy tàu từ ga Sóng Thần đến ga biên giới Bằng Tường (Quảng Tây) khoảng 5 ngày; đến ga Sơn Yêu (Vân Nam) mất 6 ngày.

Việc triển khai hoạt động liên vận quốc tế sẽ được chia thành 2 giai đoạn:

Giai đoạn 1, trong khi chờ hoàn thiện các thủ tục liên quan đến thủ tục hải quan, đáp ứng các điều kiện về kho bãi theo quy định pháp luật, đường sắt sẽ tổ chức các đoàn tàu liên vận quốc tế có ga đi và đến là ga Kép/Yên Viên, sau đó tiếp chuyển sang tàu nội địa đi và đến ga Sóng Thần.

Giai đoạn 2, sau khi hoàn thiện các thủ tục liên quan đến thủ tục hải quan và các điều kiện về kho bãi, sẽ tổ chức các đoàn tàu liên vận quốc tế có ga đi và đến là ga Sóng Thần. Trong đó tổ chức chuyển tải phương tiện có giám sát hải quan tại ga Kép do khác biệt về khổ đường 1.435 mm từ Trung Quốc về ga Kép và khổ 1.000 mm từ ga Kép đi các tuyến đường sắt phía nam.

Với quy mô là ga đầu mối hàng hóa đường sắt lớn nhất khu vực phía nam, ga Sóng Thần (Bình Dương) hiện có 2 bãi hàng, một bãi trong ga diện tích khoảng 87.000 m2, một bãi ngoài ga diện tích hơn 100.000 m2, với 5 đường đón, gửi tàu và 12 đường xếp dỡ.

Năm 2022, khi nhu cầu vận tải hàng hóa tăng cao, sản lượng hàng hóa thông qua ga đã đạt hơn 1,6 triệu tấn, chạm ngưỡng bão hòa.

Được biết, Bộ GTVT đang triển khai Dự án cải tạo, nâng cấp đoạn Nha Trang - Sài Gòn tuyến đường sắt Hà Nội - TPHCM vốn trung hạn 2021 - 2025, trong đó có việc cải tạo, nâng cấp ga Sóng Thần, bảo đảm có thể xếp dỡ hơn 2,1 triệu tấn hàng hóa/năm. Như vậy, đến năm 2025, khi dự án hoàn thành, năng lực, điều kiện về hạ tầng kho bãi sẽ đáp ứng được nhu cầu vận chuyển hàng liên vận quốc tế, nhất là vận chuyển container.

Thêm cơ hội cho hàng nông sản khu vực phía nam xuất khẩu sang Trung Quốc 

Ga Sóng Thần nằm trên QL1A, vị trí ngay tại trung tâm khu công nghiệp Sóng Thần, có khả năng kết nối tốt với các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long như Long An, Cần Thơ, Đồng Tháp… và các tỉnh miền Đông Nam Bộ như Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước.

Trong khi đó, Bình Dương hiện là một trong những tỉnh có hoạt động sản xuất, gia công hàng hóa xuất, nhập khẩu dẫn đầu trong cả nước. Nhu cầu nhập khẩu vật tư, nguyên liệu phục vụ sản xuất từ Trung Quốc về Việt Nam của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh rất cao. Ngược lại, nhu cầu xuất khẩu sản phẩm từ các doanh nghiệp FDI và các nhà máy da giầy, dệt may và đồ gỗ nội thất sang thị trường Trung Quốc, châu Âu cũng rất lớn.

Do đó, việc tổ chức hoạt động liên vận quốc tế tại ga Sóng Thần, thay vì phải vận chuyển hàng hóa đến các cảng biển tại TPHCM, Vũng Tàu để làm thủ tục xuất nhập khẩu, doanh nghiệp có thể làm thủ tục ngay tại ga, từ đó vận chuyển bằng đường sắt sang thị trường Nga, EU, rút ngắn được thời gian vận chuyển bằng 2/3 so với đường biển truyền thống. Khi thời gian được rút ngắn, chi phí chắc chắn cũng sẽ giảm.

Ông Thái Văn Truyền, Tổng giám đốc Công ty CP Vận tải đường sắt Sài Gòn nhìn nhận: Hoạt động liên vận quốc tế tại ga Sóng Thần sẽ mở ra cơ hội rất lớn cho doanh nghiệp vận tải trong khai thác vận chuyển hàng hóa. Ga Sóng Thần sẽ trở thành trung tâm tập kết hàng hóa không chỉ của tỉnh Bình Dương, các tỉnh lân cận khu vực Đông Nam Bộ mà kể cả hàng hóa các tỉnh miền Tây, đặc biệt là hàng nông sản, trái cây tươi xuất khẩu. 

Ủng hộ đề xuất của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh đã yêu cầu các cơ quan chức năng của tỉnh sớm hoàn thiện các yêu cầu về mặt bằng và an ninh, triển khai làm thủ tục xuất, nhập khẩu tại ga Sóng Thần; nâng cao năng lực thông quan, hệ thống kho bãi để khai thác hiệu quả và phát triển ga Sóng Thần thành trung tâm logistics của tỉnh và cả vùng Đông Nam Bộ.

Nhiều ga đã vượt quá năng lực hạ tầng

Từ năm 1996, Đường sắt Việt Nam đã có 7 ga liên vận quốc tế hàng hóa: Lào Cai, Yên Viên, Hải Phòng, Đồng Đăng, Giáp Bát, Đà Nẵng, Sóng Thần. Đầu năm 2023, Bộ GTVT cho phép khai thác tạm thời hoạt động liên vận quốc tế tại ga Kép (Bắc Giang).

Hiện nay, các ga liên vận quốc tế Đồng Đăng, Yên Viên, Lào Cai, Hải Phòng và Kép có cơ quan hải quan làm thủ tục nghiệp vụ liên quan hàng hóa xuất, nhập khẩu liên vận quốc tế đường sắt, hoạt động rất hiệu quả. Các ga Đồng Đăng, Yên Viên nhiều thời điểm bị vượt quá năng lực hạ tầng, tốc độ tăng trưởng sản lượng vận tải hàng hóa tăng trung bình 12%/năm.

Riêng năm 2022, hàng liên vận quốc tế đạt 1,33/5,67 triệu tấn, chiếm 24% tổng khối lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường sắt, trong đó bao gồm hàng từ Việt Nam qua Trung Quốc và hàng quá cảnh Trung Quốc đến các nước thứ ba.

Các ga Giáp Bát, Đà Nẵng và Sóng Thần là ga liên vận quốc tế nhưng chưa tổ chức thực hiện vận tải hàng hóa liên vận quốc tế bằng đường sắt, nên chưa bố trí hải quan.

Phan Trang