Khủng hoảng khí hậu là thảm kịch của hiện tại, không còn là mối đe dọa tương lai

Ngày 10/11, Hội nghị COP30 chính thức khai mạc tại thành phố Belém, bang Pará (Brazil), sau khi các nước thành viên đạt đồng thuận về chương trình nghị sự.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva kêu gọi biến cam kết thành hành động cụ thể, đặc biệt trong việc tăng nguồn tài chính và giảm dần sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Ông nhấn mạnh: "Khủng hoảng khí hậu không còn là mối đe dọa của tương lai mà là thảm kịch của hiện tại".

Chủ tịch COP30 André Corrêa do Lago hoan nghênh sự đồng thuận về chương trình nghị sự, coi đây là bước khởi đầu tích cực để "tháo nút thắt" cho các vòng thương lượng tiếp theo. Ông cho rằng việc thông qua chương trình nghị sự là phép thử chính trị quan trọng, định hình mức độ hợp tác trong các chủ đề then chốt như tài chính khí hậu, chuyển đổi năng lượng và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Một trọng tâm của COP30 là lời kêu gọi tăng nguồn tài chính khí hậu toàn cầu, từ khoảng 300 tỷ USD mỗi năm hiện nay lên 1.300 tỷ USD vào năm 2035, theo lộ trình được thống nhất tại COP29 ở Baku. Tổng thống Lula cho rằng việc đầu tư 1.300 tỷ USD mỗi năm để ứng phó biến đổi khí hậu "rẻ hơn nhiều" so với 2.700 tỷ USD chi cho chiến tranh trong năm 2024, đồng thời chỉ trích việc các nước lớn tăng chi tiêu quân sự nhưng chậm trễ thực hiện cam kết khí hậu.

Tổng Thư ký Công ước khung Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu Simon Stiell cảnh báo các cam kết hiện nay "chưa đủ nhanh" để giảm phát thải toàn cầu. Ông cho biết 113 quốc gia đã nộp các mục tiêu đóng góp quốc gia mới (NDC), bao phủ 69% lượng phát thải toàn cầu, nhưng mức giảm ước tính 12% vào năm 2035 vẫn chưa đủ để giữ mức tăng nhiệt dưới 1,5°C.

Tổng thống Lula khẳng định chủ nghĩa đa phương là con đường duy nhất để đối phó khủng hoảng khí hậu, đồng thời đề xuất thành lập Hội đồng Khí hậu trực thuộc Liên Hợp Quốc, có thẩm quyền giám sát và xử phạt các quốc gia không tuân thủ cam kết.

COP30 diễn ra từ ngày 10-21/11 tại khu vực trung tâm Amazon, được kỳ vọng sẽ thúc đẩy giai đoạn hành động mạnh mẽ hơn trong bảo vệ khí hậu thế giới, hướng tới tương lai công bằng và bền vững.

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh 2 năm liên tiếp nhiệt độ toàn cầu đạt mức cao kỷ lục, lượng khí thải nhà kính tiếp tục gia tăng, trong khi tình hình địa chính trị thế giới phức tạp do chiến tranh, căng thẳng thương mại và bất đồng về định hướng hệ thống năng lượng toàn cầu.

Bà Ruth Do Coutto, Phó Giám đốc Ban Biến đổi khí hậu thuộc Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), nhận định: "Đây nhiều khả năng là một trong những kỳ COP có sức ảnh hưởng lớn nhất trong thập kỷ qua, dù các bên đang phải đối mặt với không ít trở ngại".

Giới quan sát cho rằng các cuộc đàm phán tại COP30 được dự báo khó khăn do sự vắng mặt của phái đoàn Mỹ và việc nhiều quốc gia chưa thể hiện đủ tham vọng.

Theo dự báo, nhiệt độ Trái đất có thể tăng thêm 2,4°C vào cuối thế kỷ này. Thỏa thuận Paris năm 2015 đặt mục tiêu kìm hãm mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu dưới 2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp và nỗ lực giới hạn ở mức không quá 1,5°C.