Đó là tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ cầu mùa của người Cờ Lao, xã Túng Sán, huyện Hoàng Su Phì; tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ, xã Hồ Thầu, huyện Hoàng Su Phì.
Lễ Cầu mùa của người Cờ Lao ở huyện Hoàng Su Phì thường được tổ chức vào đầu năm mới. Trong nghi lễ, thầy cúng sẽ tiến hành các nghi lễ cảm tạ, cầu mong thần linh, trời đất, tổ tiên phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, cộng đồng người Cờ Lao sống ấm no, hạnh phúc.
Lễ cầu mùa hay còn gọi là cúng ngô mới là nét sinh hoạt văn hóa thể hiện tín ngưỡng nông nghiệp đặc trưng của dân tộc Cờ Lao.
Hàng năm, vào khoảng từ ngày 15/10 đến ngày 30 tháng chạp (âm lịch), người Dao đỏ tại Hoàng Su Phì tổ chức lễ cúng tổ Bàn Vương.
Đây là nghi lễ truyền thống đặc sắc được tổ chức hằng năm tại các địa phương có người Dao sinh sống nhằm lưu giữ nguồn gốc lịch sử, văn hóa của dân tộc.
Lễ cúng được tổ chức nhằm bày tỏ sự biết ơn với sư tổ Bàn Vương, người đã sinh ra 12 họ người Dao ngày nay. Đồng thời là dịp cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt cho cộng đồng người Dao ấm no, hạnh phúc.
Đặc biệt, người Dao đỏ coi việc thờ cúng Bàn Vương là việc làm có liên quan đến vận mệnh của mỗi người, mỗi dòng họ và của cả dân tộc. Đây là nghi lễ mang đậm tính nhân văn, hướng con người luôn nhớ đến nguồn cội và luôn có tổ tiên là Bàn Vương linh thiêng phù hộ trong cuộc sống.
Đến nay, tỉnh Hà Giang đã có 27 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, trong đó có 6 di sản của các dân tộc rất ít người, như Bố Y, Lô Lô, Pu Péo, Cờ Lao.
Những năm qua, tỉnh Hà Giang đã thực hiện tốt công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, ngăn chặn, xóa bỏ các hủ tục trong cộng đồng các dân tộc thiểu số.
Việc gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc giúp Hà Giang hình thành các sản phẩm du lịch đặc trưng phục vụ du khách với phương châm "Giữ văn hóa để phát triển du lịch, phát triển du lịch để giữ gìn bản sắc văn hóa".
ND