Nghệ An: Công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may còn yếu

9 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu dệt may tại Nghệ An đạt 331,8 triệu USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm trước. Đến nay, các doanh nghiệp dệt may đã tạo ra khoảng 40 nghìn việc làm, giá trị sản xuất đạt 4.186,4 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 19,9%/năm.

Tuy nhiên, ngành này vẫn phụ thuộc quá nhiều vào nhập khẩu, bị động trong sản xuất, giá trị gia tăng thấp, sử dụng nhiều lao động, năng suất lao động chưa cao. Nguồn nhân lực ngành may tuy đông nhưng trình độ qua đào tạo còn thấp, chủ yếu là lao động phổ thông; trình độ cao đẳng, đại học chỉ chiếm khoảng 18,24%, thiếu kỹ sư và đội ngũ công nhân kỹ thuật. Hiện Nghệ An mới chỉ có 1 nhà máy sợi của Công ty CP Dệt may Hoàng Thị Loan, sản lượng 20.000 tấn sợi/năm; 1 cơ sở thêu (CCN Lạc Sơn, huyện Đô Lương) quy mô lao động 150 - 200 người thêu phụ kiện cho các nhà máy may; và một số cơ sở dệt thủ công khác.

Chia sẻ về vấn đề này trên Báo Nghệ An, ông Phúc Liêm - Phó Giám đốc Công ty TNHH May mặc Trọng Phúc, huyện Diễn Châu cho biết, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đang chịu sự cạnh tranh quyết liệt với các nước có kinh nghiệm xuất khẩu dệt may lớn như Trung Quốc, Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ… Trong khi đó, quy tắc xuất xứ từ sợi, vải trở đi là khâu yếu của dệt may Việt Nam khi phải nhập đến 80% vải cho may xuất khẩu.

"Doanh nghiệp chúng tôi 70% nhận hợp đồng đơn hàng làm gia công nên tuỳ đơn hàng mà tỉ lệ nguyên liệu nhập khẩu khác nhau. Nhưng hầu hết nguyên liệu đầu vào như vải và phụ liệu cúc, khoá kéo phải nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc; trong nước mới chỉ đáp ứng được một số kim, chỉ khâu…" - ông Phúc Liêm cho biết.

Đây cũng là tình hình tương tự ở các doanh nghiệp dệt may hiện nay. Nhìn chung chúng ta chủ yếu khâu may gia công xuất khẩu; yếu và thiếu tập trung ở khâu dệt nhuộm, công nghiệp sản xuất các sản phẩm phụ trợ. Khó khăn về nguyên liệu khiến ngành dệt may vẫn trong vòng luẩn quẩn nhập bông về xe sợi, sau đó bán sợi rồi lại nhập vải.

Theo Sở Công Thương Nghệ An, hàng năm, ngân sách tỉnh đã bố trí kinh phí hỗ trợ từ 2-2,5 tỷ đồng để hỗ trợ cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Tổng kinh phí hỗ trợ từ ngân sách địa phương cho các đề án đã triển khai đến nay đạt 6,34 tỷ đồng. Nhìn chung, chính sách ưu đãi của Trung ương đối với công nghiệp hỗ trợ còn khó tiếp cận. Nguồn kinh phí ngân sách địa phương bố trí cho hoạt động phát triển công nghiệp hỗ trợ hàng năm còn thấp, khó thực hiện.

Giai đoạn tới, Nghệ An sẽ tập trung đẩy mạnh phát triển các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phục vụ các ngành sản xuất sẵn có trên địa bàn tỉnh và thị trường cả nước đang có nhu cầu cao. Đối với ngành dệt, nhu cầu về vải thành phẩm phục vụ ngành may từ nay đến năm 2030 tăng thêm 2.500 triệu m, trong khi đa số sản phẩm vải cung cấp cho ngành may hiện nay đều nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc, là quốc gia không tham gia Hiệp định CPTPP.

Đối với Nghệ An, tiềm năng về nguyên liệu để sản xuất sợi từ cenllulose như tre, nứa, mét lớn do có diện tích lớn nhất cả nước, trong đó đất có rừng chiếm 53,3%; tiềm năng về sản xuất sản phẩm sợi nhân tạo từ các nguyên liệu sau hóa dầu từ Tổ hợp lọc dầu Nghi Sơn, Thanh Hóa.

Vấn đề đặt ra là phải tự sản xuất được nguyên phụ liệu phục vụ cho ngành, vừa bảo vệ môi trường và hình thành được các chuỗi liên kết dệt - may - phụ liệu. Việc gia tăng tỉ lệ nội địa hóa mới đảm bảo cho doanh nghiệp làm chủ sản xuất, giảm giá thành, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hiện nay, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới CPTPP, EVFTA đặt ra yêu cầu về quy tắc xuất xứ, sợi và vải phải sản xuất tại Việt Nam, sử dụng tại Việt Nam hoặc ở các nước trong khối FTA thì mới được chứng nhận quy tắc xuất xứ và được hưởng thuế ưu đãi. Điều này đặt ra yêu cầu các doanh nghiệp dệt may phải tập trung phát triển theo chuỗi; kết nối với các doanh nghiệp may mặc trong nước, hình thành chuỗi liên kết trên toàn chuỗi giá trị…

NT