Những kỷ vật kể chuyện về nghề báo

Trong dòng chảy lịch sử đầy biến động của dân tộc, báo chí cách mạng Việt Nam luôn giữ vai trò tiên phong, là tiếng nói của Đảng, của nhân dân, đồng hành cùng đất nước trên mọi chặng đường.

Tròn một thế kỷ hình thành và phát triển, những người làm báo đã không ngừng cống hiến, hy sinh, mang đến cho công chúng những tác phẩm báo chí sắc bén, kịp thời, góp phần định hình và soi sáng con đường cách mạng. Không chỉ để lại dấu ấn qua những trang viết, mà còn ở những kỷ vật giản dị, mộc mạc.

Tại Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, những hiện vật vô giá này đang được trân trọng lưu giữ để kể những câu chuyện về sứ mệnh vẻ vang và trọng trách lớn lao của những người cầm bút trong những năm tháng hào hùng.

Những kỷ vật của nhà báo lão thành Huỳnh Văn Tiểng

Nhắc đến những nhà báo gạo cội của nền báo chí cách mạng Việt Nam, không thể không kể đến nhà báo Huỳnh Văn Tiểng (tên thật Huỳnh Minh Siêng). Ông sinh năm 1920, tại Sài Gòn (nay là Thành phố Hồ Chí Minh). Ông tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi, nổi tiếng với những ca khúc cách mạng trong nhóm Hoàng Mai Lưu. Cuộc đời làm báo của ông gắn liền với sự nghiệp phát thanh và truyền hình Việt Nam với nhiều chức vụ quan trọng: Phó Giám đốc Đài Tiếng nói Nam Bộ, Phó Tổng biên tập Đài Tiếng nói Việt Nam, đến Trưởng Ban Vô tuyến truyền hình Việt Nam - cái nôi của ngành truyền hình nước nhà…

Tại Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhiều kỷ vật của nhà báo Huỳnh Văn Tiểng đã được sưu tầm, lưu giữ và trưng bày trang trọng. Trong số đó, nổi bật là tập bản thảo cuốn hồi ký về phong trào học sinh, sinh viên và thanh niên 1940-1945. Tập bản thảo này, với sự biên tập, chỉnh sửa tỉ mỉ, cẩn thận của ông, không chỉ là một tài liệu quý giá mà còn thể hiện sự trân trọng, tâm huyết của người làm báo đối với lịch sử. Mỗi con chữ được đặt xuống là sự cân nhắc kỹ lưỡng nhằm làm nổi bật vai trò của tuổi trẻ trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Bên cạnh đó, những tập bản thảo với bút tích và chữ ký của nhà báo Huỳnh Văn Tiểng về các vấn đề quan trọng của đất nước là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm, trí tuệ sắc sảo và nhiệt huyết của một nhà báo lão thành, một vị lãnh đạo trọn đời vì nước vì dân. Những bài báo ông viết nhân các sự kiện lịch sử của đất nước như: "Thanh niên Tiền phong, một lực lượng nòng cốt của Đảng trong Tổng khởi nghĩa 25/8/1945" hay "Cách mạng tháng Tám - Bài học sáng ngời dựng nước và giữ nước", "Nhớ mãi không quên" về sự kiện ngày 20/12/1960, ngày lịch sử thành lập Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, "Kết đoàn chúng ta là sức mạnh, Kết đoàn chúng ta là sắt gang"... đều đúc kết từ sự trải nghiệm, trí tuệ và tầm nhìn sâu rộng của một nhà báo đã kinh qua hai cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc.

Ngoài ra còn có các kỷ vật giá trị khác gắn liền với quá trình hoạt động của nhà báo Huỳnh Văn Tiểng. Chiếc máy đánh chữ nhãn hiệu Olympia sản xuất tại Tây Đức được ông sử dụng khi làm Giám đốc Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh. Cuốn hộ chiếu ngoại giao cấp năm 1988 để xuất cảnh đi Đông Đức. Đặc biệt, những tặng phẩm quốc tế như: Hộp xì gà của Chủ tịch Cuba Fidel Castro hay thanh kiếm do Tổng thống Indonesia Sukarno tặng nhà báo Huỳnh Văn Tiểng là minh chứng cho sự công nhận và tôn trọng của bạn bè quốc tế đối với những đóng góp của ông.

Cuộc đời làm báo, hoạt động cách mạng bằng sự tận tâm và nhiệt thành, nhà báo Huỳnh Văn Tiểng để lại cho đời nhiều tác phẩm có giá trị, nhiều tình cảm trong lòng bạn bè, đồng chí, đồng nghiệp và nhân dân. Tình cảm đó được thể hiện qua bức ký họa chân dung ông do họa sĩ Huỳnh Phương Đông vẽ tặng, qua những dòng lưu niệm xúc động ghi trong hai cuốn sổ tang khi ông qua đời.

Bức chân dung Chủ tịch Cuba Fidel Castro và tấm lòng nhà báo Huỳnh Hùng Lý

Nhà báo Huỳnh Hùng Lý (tên thật Huỳnh Văn Nhâm), sinh năm 1927, tại Bến Tre, là một cây bút chủ lực trong kháng chiến chống Mỹ, từng kinh qua nhiều vị trí công tác trong lĩnh vực báo chí. Ông là nhà báo hiếm hoi từng tác nghiệp tại ba sự kiện trọng đại của đất nước: Hiệp định Genève, Hiệp định Paris và Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975. Sau ngày đất nước thống nhất, ông tiếp tục cống hiến cho báo Giải Phóng và báo Đại Đoàn Kết.

Trong số những kỷ vật mà gia đình nhà báo Huỳnh Hùng Lý trao tặng Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nổi bật là bức chân dung Chủ tịch Fidel Castro được lãnh đạo cấp cao của Cuba tặng Đoàn đại biểu Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam năm 1966. Nhà báo Huỳnh Hùng Lý tham gia tháp tùng đoàn và được giao nhiệm vụ tiếp nhận, lưu giữ và bảo quản bức tranh này. Bức tranh khổ 70x90 cm, vẽ bằng phấn màu với nét vẽ điêu luyện, tinh tế, toát lên thần thái, khí chất của một vị lãnh tụ anh hùng. Điều đặc biệt là sự trân trọng mà nhà báo Huỳnh Hùng Lý dành cho bức tranh này. Ông đã dày công lưu giữ, mang theo trong nhiều lần di chuyển chỗ ở từ Hà Nội vào Thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu. Sau khi ông qua đời, gia đình vẫn tiếp tục gìn giữ bức tranh cẩn thận, đặt ở vị trí trang trọng nhất trong ngôi nhà.

Năm 2024, nhà báo Huỳnh Dũng Nhân, con trai của nhà báo Huỳnh Hùng Lý đã trao tặng bức tranh cho Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với lời chia sẻ đầy xúc động: "Bức tranh là "bảo vật" mà gia đình tôi đã nâng niu, gìn giữ trong hơn nửa thế kỷ vì đó là kỷ vật gắn với cuộc đời hoạt động báo chí của ba tôi với rất nhiều tình cảm, kỷ niệm để giáo dục con cháu về truyền thống một gia đình 3 thế hệ có đến 9 người làm báo nối nhau cùng đóng góp, dựng xây nền báo chí nước nhà. Nhưng gia đình quyết định trao tặng cho Bảo tàng với mong muốn Bảo tàng phát huy và lan tỏa sâu rộng hơn về giá trị của kỷ vật quý giá này đến với đông đảo công chúng". Câu chuyện về bức chân dung Chủ tịch Cuba Fidel Castro không chỉ thể hiện tình cảm đặc biệt giữa hai dân tộc Việt Nam - Cuba, mà còn là minh chứng cho lòng yêu nghề, sự trân trọng những giá trị lịch sử của gia đình nhà báo Huỳnh Hùng Lý.

Phóng viên tuyến lửa và cuốn nhật ký chiến trường

Nhà báo Bến Hải (tên thật là Phạm Văn Trình), sinh năm 1941, tại Bến Tre, là phóng viên của báo Giải Phóng, cơ quan ngôn luận của Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam xuất bản số đầu tiên vào ngày 20/12/1964 tại Chiến khu C ở tỉnh Tây Ninh, miền Đông Nam Bộ. Những năm tháng tác nghiệp của ông trên tuyến lửa trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã được lưu giữ bằng nhiều kỷ vật giá trị tại Bảo tàng.

Trong đó, không thể không nhắc đến cuốn nhật ký chiến trường với 300 trang viết tay chi tiết, tỉ mỉ về diễn biến chiến sự trong hai năm 1968-1969. Dù thời gian đã làm phai màu nét chữ, hoen ố trang giấy, nhưng cuốn nhật ký vẫn vẹn nguyên tinh thần xung kích của những nhà báo-chiến sĩ, sẵn sàng đương đầu, xông pha giữa mưa bom bão đạn trên những trận địa ác liệt để tác nghiệp. Đây là nguồn tư liệu quý giá, phục vụ cho việc viết tin, bài thời sự nóng hổi về tình thế cách mạng miền Nam, phản ánh chân thực, sinh động cuộc sống và chiến đấu của quân và dân ta.

Tấm bản đồ vẽ tay rất công phu đã đưa đường dẫn lối cho ông trong khi thực hiện nhiệm vụ. Ngoài ra, những kỷ vật giản dị, đơn sơ như: tấm vải dù, chiếc võng… mà nhà báo Bến Hải đã sử dụng là những vật bất ly thân của một phóng viên trên hành trình tác nghiệp giữa thời đạn bom, khói lửa. Chúng góp phần khắc họa chân dung một thế hệ nhà báo đã bền bỉ, dũng cảm, kiên cường vượt qua gian khổ, tay bút, tay súng, vừa làm báo vừa chiến đấu, tự nguyện dấn thân và hy sinh để đất nước, non sông được hòa bình, thống nhất.

Ngọn lửa nghề báo bất diệt

Hành trình một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam là một chặng đường đầy gian lao, thử thách nhưng cũng vô cùng vinh quang và tự hào. Biết bao thế hệ nhà báo đã đóng góp, cống hiến, hy sinh quên mình để kiến tạo, dựng xây, vun đắp nền báo chí nước nhà ngày càng vững mạnh.

Những kỷ vật nghề báo được lưu giữ tại Bảo tàng là những pho sử sống từ ký ức thời gian, chứa đựng những lát cắt cuộc đời, những dấu ấn không thể phai mờ của các thế hệ nhà báo Việt Nam. Từ những nhà báo lão thành, dày dạn kinh nghiệm, giữ các vị trí lãnh đạo đến các phóng viên xông pha tác nghiệp nơi chiến trường, từ chiến khu gian khổ, đến những mặt trận nóng bỏng, ác liệt, hay những chuyến công tác nước ngoài thực hiện nhiệm vụ đối ngoại… Mỗi hiện vật đều mang trong mình câu chuyện câu chuyện sống động về sự dấn thân, lòng dũng cảm, và tinh thần trách nhiệm của những người làm báo trong thời chiến, về trọng trách to lớn và sứ mệnh vẻ vang của nền báo chí cách mạng đặt trên vai các nhà báo. Chúng là lời nhắc nhở về một quá khứ hào hùng, về những giá trị cốt lõi đã làm nên sức mạnh của báo chí cách mạng Việt Nam.

Đối với thế hệ nhà báo hôm nay và mai sau, những kỷ vật nghề báo sẽ truyền nguồn cảm hứng và động lực to lớn để soi chiếu lại mình, tiếp tục giữ gìn và thắp sáng ngọn lửa đam mê với nghề trong kỷ nguyên mới, kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của các bậc tiền bối, để báo chí luôn là tiếng nói trung thực, mạnh mẽ, phụng sự Tổ quốc, nhân dân./.

Thu Hoàn