Phải thực sự tạo được cú hích trong phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Sáng nay (16/10), Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình có buổi làm việc với Ủy ban Dân tộc về kết quả triển khai nhiệm vụ 9 tháng năm 2024, phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm những tháng cuối năm và trong thời gian tới.

Tham dự buổi làm việc, có lãnh đạo các bộ, ngành: KH&ĐT, Tài chính, VHTT&DL, LĐTB&XH, Y tế, Nội vụ, KH&CN, GD&ĐT, Văn phòng Chính phủ;…

Công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc đạt nhiều kết quả quan trọng

Báo cáo với Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh khẳng định, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ; sự phối hợp chặt chẽ của các ban, bộ, ngành, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội và các cấp ủy, chính quyền địa phương, Ủy ban Dân tộc và hệ thống cơ quan làm công tác dân tộc các cấp đã nỗ lực phát huy vai trò, trách nhiệm, tích cực, chủ động tổ chức thực hiện, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc đạt được nhiều kết quả quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại; huy động được sức mạnh đoàn kết các dân tộc, đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hệ thống chính sách dân tộc được ban hành khá đầy đủ, toàn diện, bao quát hầu hết các lĩnh vực đời sống chính trị, kinh tế-xã hội của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, thường xuyên được quan tâm rà soát, điều chỉnh, bổ sung thống nhất về cơ chế quản lý, tập trung nguồn lực, khắc phục tình trạng trùng lắp; phân cấp mạnh cho địa phương và thể hiện rõ tính công khai, minh bạch trong tổ chức thực hiện; ưu tiên tập trung đầu tư đối với địa bàn đặc biệt khó khăn. Cơ chế chính sách từng bước thay đổi cách thức tiếp cận theo hướng phát huy nội lực của đối tượng thụ hưởng.

Theo Bộ trưởng Hầu A Lềnh, lũy kế nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao Ủy ban Dân tộc đến cuối tháng 9/2024, trên hệ thống cơ sở dữ liệu Chính phủ là 142 nhiệm vụ, trong đó, số nhiệm vụ đã hoàn thành là 83; số nhiệm vụ đang thực hiện/chưa hoàn thành là 59 (46 nhiệm vụ còn trong hạn, 9 nhiệm vụ quá hạn).

Về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, theo số liệu tính toán của Bộ Tài chính đến ngày 30/9/2024, tỷ lệ giải ngân chương trình đạt gần 8.799 tỷ đồng (bao gồm cả vốn đầu tư kéo dài các năm trước chuyển sang năm 2024).

Trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia hiện nay, kết quả giải ngân vốn đầu tư công của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có sự thay đổi đáng kể. Từ vị trí đứng cuối cùng năm 2022 với kết quả giải ngân thấp nhất, lên đứng thứ 2 năm 2023 và hiện nay (tháng 9/2024) đã trở thành chương trình mục tiêu quốc gia có tỉ lệ giải ngân cao nhất, cao hơn gần 1,2 lần so với tổng vốn của cả 2 chương trình mục tiêu quốc gia là xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cũng cho hay, việc thực hiện chính sách dân tộc thời gian qua vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập. Đó là, hệ thống tổ chức bộ máy làm công tác dân tộc chưa hoàn chỉnh, thiếu đồng bộ, không ổn định. Việc đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số chưa được chú trọng đúng mức; tỉ lệ cán bộ, công chức, viên chức là người dân tộc thiểu số trong hệ thống chính trị nói chung chưa đạt quy định; năng lực trình độ của một số cán bộ làm công tác dân tộc, cán bộ là người dân tộc thiểu số có mặt còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.

Nhiều địa phương chưa chủ động, quyết liệt, sợ sai, sợ trách nhiệm, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc, đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tình hình an ninh chính trị vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn tiềm ẩn những nguy cơ gây mất ổn định; kinh tế-xã hội còn rất nhiều khó khăn; các giá trị văn hóa truyền thông đang có nguy cơ bị mai một...

Tập trung xây dựng và hoàn thiện các đề án, chính sách dân tộc

Trên cơ sở kết quả công tác 9 tháng năm 2024, thời gian tới, Ủy ban Dân tộc xác định tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm là: Tiếp tục tham mưu, thực hiện rà soát và sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống cơ quan công tác dân tộc đồng bộ, thống nhất từ Trung ương đến địa phương. Đồng thời, tập trung xây dựng và hoàn thiện các đề án, chính sách dân tộc trong trong Chương trình công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ năm 2024 (9 đề án, chính sách).

Tiếp tục thực hiện tốt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030; định kỳ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện Chương trình; chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn vướng mắc kịp thời và hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện Chương trình đúng tiến độ, hiệu quả.

Tăng cường công tác theo dõi, nắm tình hình trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi, kịp thời cung cấp thông tin, báo cáo về công tác dân tộc, chính sách dân tộc, đặc biệt là các điểm nóng về an ninh trật tự, tình hình thiên tai, dịch bệnh, môi trường... giải quyết những vấn đề phát sinh theo thẩm quyền, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Phát biểu tại buổi làm việc, khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng đặc biệt của vùng dân tộc thiểu số và miền núi đối với sự phát triển kinh tế-xã hội, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh, quốc phòng của đất nước, các đại biểu cho rằng điểm xuất phát vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thấp, địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt, thường xuyên chịu ảnh hưởng thiên tai, chất lượng nguồn nhân lực thấp… đó là những hạn chế, thách thức rất lớn trong thu hút đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng, kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống đồng bào của vùng.

Cùng với các cơ chế, chính sách đã có và không ngừng được bổ sung, hoàn thiện, các đại biểu đề nghị Ủy ban Dân tộc, các địa phương cần thực hiện đồng bộ, hiệu quả hơn nữa các giải pháp thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đối với các dự án, công trình, cũng như có các giải pháp đột phá trong phát triển giáo dục, y tế, văn hoá, xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; ưu tiên nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội, nhất là đường giao thông, công trình thuỷ lợi, chợ, trường học, trạm y tế, nhà văn hoá vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi...

Chọn những điểm, nhiệm vụ đột phá để tập trung thực hiện

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đánh giá cao những kết quả tích cực trong triển khai thực hiện nhiệm vụ mà Ủy ban Dân tộc đạt được thời gian qua; cho rằng những tham mưu, đề xuất, sáng kiến… của Ủy ban Dân tộc đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm của mình trước Đảng, Nhà nước, nhân dân đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Với sự nỗ lực chung của cả hệ thống chính trị, các cấp chính quyền, diện mạo của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ngày càng có sự thay đổi. Đời sống đồng bào không ngừng được cải thiện rõ rệt. Các trạm y tế, nhà văn hóa, trường học ngày càng khang trang, kiên cố, sạch đẹp và hiện đại. Mọi lĩnh vực đời sống kinh tế-xã hội của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phát triển theo chiều hướng ngày càng tốt hơn….

Phó Thủ tướng mong muốn Ủy ban Dân tộc cũng như các bộ, ngành chức năng phối hợp chặt chẽ hơn với Ủy ban Dân tộc, các địa phương trong triển khai hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ về phát triển kinh tế-xã hội, cải thiện đời sống người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trọng tâm là tập trung xây dựng và hoàn thiện, triển khai các đề án, chính sách dân tộc và phải thực sự tạo được cú hích, sự chuyển động trong phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhấn mạnh chủ trương, chính sách, nguồn lực đã có, đã được bố trí hoặc đã có kế hoạch, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ nêu rõ, trong quá trình triển nhiệm vụ, cần chú ý hơn tới việc đáp ứng nhu cầu thực tế của các địa phương, nhất là về nguồn lực và kinh phí. Đồng thời, trong quá trình hoạch định chính chính sách, triển khai chính sách, cần đặc biệt quan tâm đến những vùng khó khăn và phải làm khẩn trương, kịp thời với các thủ tục đơn giản nhất có thể, bảo đảm dễ làm, dễ thực hiện, dễ áp dụng chính sách. Các chương trình, dự án về khoa học công nghệ cần cũng chú ý nhiều hơn đến cả các yếu tố về xã hội.

Việc triển khai các đề án, chương trình phát triển khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được thực hiện phải có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải; phải thực sự tạo được những đột phát, cú hích đối với khu vực và cả vùng.

Không ngừng củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc, trong đó đặc biệt chú ý đến công tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ là người dân tộc, đồng thời phải nâng cao hơn nữa năng lực thực thi nhiệm vụ của cán bộ làm công tác dân tộc.

Trong triển khai nhiệm vụ thời gian tới, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cũng gợi ý Ủy ban Dân tộc; các bộ, ngành hữu quan cần cân nhắc, tính toán, lựa chọn những điểm, nhiệm vụ đột phá để tập trung thực hiện, chẳng hạn như chọn nhiệm vụ đột phá về xóa nhà tạm, nhà dột nát cho đồng bào; kiên cố hóa trạm y tế, trường học; thúc đẩy phát triển hạ tầng giao thông…

Tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng cùng lãnh đạo các bộ, ngành đã xem xét, trao đổi, cho ý kiến cụ thể đối với các kiến nghị, đề xuất của Ủy ban Dân tộc về các nội dung liên quan đến: Các giải pháp tạo sinh kế, công ăn việc làm cho đồng bào; xây dựng chính sách giải quyết việc làm đối với thanh niên dân tộc thiểu số sau khi tốt nghiệp đại học, cao đẳng, đào tạo nghề; chính sách bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch cộng đồng; việc sắp xếp, ổn định dân cư, chấm dứt tình trạng di cư tự do; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc; việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; thúc đẩy giải ngân đầu tư công, triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia;…

Nguyễn Hoàng